Þjóðhagsreikningar 1901-1945 - 01.08.1992, Blaðsíða 115

Hins vegar hlýtur hún, fyrir árin 1900-1914, að vera mjög nálægt vísitölu
byggingarkostnaðar í Noregi, eða sem ber að sama brunni, að verðvísitala fyrir
„anlegg“ og fyrir „byggninger“ hafi verið líkar í þróun, hafi tvær vísitölur verið
notaðar. Þetta sést á því að annars staðar er fært til verðlags 1938 og þar eru hlutföll
milli verðlags hvers árs og hins fasta verðlags hið sama 1900-1914 og sett er fram í
töflu 5.4.4.1. Þar er gerður samanburður á þessari reiknuðu vísitölu fyrir Noreg og
þeirri vísitölu byggingarkostnaðar sem hér hefur verið áætluð.
Niðurstöður eru settar fram í 4. og 5. dálki töflunnar. Þær sýna rúmlega 20%
hækkun á einingarkostnaði í Noregi en tæplega 39% hækkun á íslandi frá 1900-1914.
Þessi mismunur virðist ekki ósennilegur þegar tekið er tillit til ástands hagkerfisins á
Islandi og í Noregi um aldamótin annarsvegar og hins vegar breytinga hér og í Noregi
fram til ársins 1914.
5.4.5 Byggingarkostnaður 1914-1939
Fyrir tímabilið 1914-1939 er gengið út frá því að vísitölur Hagstofu og Húsa-
meistara ríkisins séu mælikvarði á verðlag þessara ára. Grunnur þessarar vísitölu er
verðlag „frá vori til hausts“ 1914 jafnt og 100. Eftirfarandi breytingar eru þó gerðar
á þessari vísitölu.
1. Árið 1914
Almanaksársvísitölu verður að áætla hærri en 100,0 vegna áhrifa styrjaldarinnar
1914-1918. Byggingarefni af erlendum uppruna var um 58% af útgjaldaupphæð (sjá
kafla um byggingarkostnað 1900-1914), þ.e. mun hærra en vörur af erlendum uppruna
í vísitölu vöru og þjónustu, en fyrir þá vísitölu var árið 1914 áætlað um 4% hærra en
júlí 1914. Hér er því einnig, að lágmarki, miðað við 4% mismun.
2. Árið 1915
Vísitölur áranna 1915-1922 voru áætlaðar í einu lagi, sbr. bls. 3 í apríl-hefti
Hagtíðinda 1923. Nokkuð er ljóst að ekki var stuðst við verðupptökur, heldur var
áætluð hækkunarprósenta fyrir undirliði og útgjaldatölur fundnar á þeim grunni. í
töflum 5.4.5.1 og 5.4.5.2 hér á eftir eru því kannaðar verðbreytingar timburs, sements
og þakjáms þessi ár (cif-verð). Neðst í töflu 5.4.5.2 er sýnt hverju munar. í yfirlitstöflu
5.3.1.1 verður þó aðeins árið 1915 sýnt á grunni „cif-vísitölu“, og notuð talan 121,2
í stað 112,9, sjá töflu 5.4.5.2.
3. Árið 1939
Vísitala almanaksársins er áætluð 319,9 eða 2% hærri en hin birta vísitala 314
(313,6). Um þessa virðingu er fjallað í kafla 5.4.6 um árin 1939-1945.
Að öðru leyti eru vísitölur Hagstofunnar notaðar árin 1916-1938 en þó með einum
aukastaf.
í töflu 5.4.5.2 sést að „cif-vísitala“ er hærri en vísitala Hagstofu (Húsameistara
ríkisins) öll árin 1915-1922. Góð rök em fyrir því að nota „cif-vísitölu“ öll árin, það
er þó ekki gert nema fyrir árið 1915, hin árin er treyst á áætlun Húsameistara ríkisins.
8
113