Þjóðhagsreikningar 1901-1945 - 01.08.1992, Blaðsíða 34
2.2 Aukning framleiðslu á mann 1901-1945 á föstu verði í landbúnaði og
sjávarútvegi og áætlun fyrir aðra atvinnugeira
í töflu 2.2.1 er sýndur mannfjöldi og heildarframleiðsla í landbúnaði og sjávarútvegi
hvert ár, og einnig verðvísitala með grunn júlí 1914. Taflan nær einnig til áranna
1946-1950, og er þar byggt á áætlun sem lýst er í kafla 2.5 hér á eftir.
í 6. og 7. dálki töflu 2.2.1 er sýnd framleiðsla á mann á föstu verði í landbúnaði og
sjávarútvegi. Við umreikninginn til fasts verðlags er notuð verðvísitalan í 5. dálki.
Sú verðvísitala samsvarar þeirri lánskjaravísitölu er gilti fram til 1. febrúar 1989,
er grunni hennar var breytt og launavísitalan var felld inn í hana. Þessi eldri láns-
kjaravísitala er að líkindum besti almenni mælikvarði verðlags. Vísitala vöru og
þjónustu ein sér er það ekki, bæði vegna einhæfs úrvals vöru og þjónustu og vegna
áhrifa niðurgreiðslna á þá vísitölu.
Langtímabreytingar fyrir landbúnað og sjávarútveg eru notaðar sem vísbending um
breytingar í öðrum geirum.
í eftirfarandi yfirliti er þetta sýnt. Borin er saman framleiðsla fyrsta og síðasta árs.
Framleiðsla á mann í landbúnaði og sjávarútvegi
á föstu verði m.v. júlí 1914 ásamt árlegum meðalvexti
0) (2) (3) , <4> Árlegur
meðal-
1901 1945 vöxtur
kr. kr. (2) / (1) %
Landbúnaður 298 924 3,10 2,5
Sjávarútvegur 505 1.293 2,50 2,1
Samkvæmt oessu lætur nærri að árlegur meðalvöxtur framleiðslunnar á mann hafi
verið um 2,1% í sjávarútvegi en nokkru meiri eða um 2,5% í landbúnaði. Ef þessar
tölur sýndu afkastaukningu á mann, að teknu tilliti til aðfanga, mætti álykta að
svipaður, eða jafnvel meiri vöxtur hefði átt sér stað annars staðar, og tilflutning
vinnuafls til annarra atvinnugeira (sbr. 6. kafla) mætti rekja til betri lífskjara eða vegna
hærri framleiðni þar.
Hins vegar er ljóst að vægi aðfanga í framleiðsluverðmæti jókst yfir þetta tímabil
bæði í landbúnaði og sjávarútvegi og einnig öðrum atvinnugeirum. Það er einnig ljóst
að hin hærri tala, 2,5% fyrir landbúnað stafar að nokkru af fjármunamyndun þar. En
bygging útihúsa, jarðarbætur o.fl. í byrjun tímabilsins byggðist svo til eingöngu á
vinnuafli sem taldist til landbúnaðar. Á seinni hluta tímabilsins var vinnuafl að nokkru
aðkeypt. Að þessu athuguðu var ákveðið að nota töluna 2,0% fyrir aðra atvinnugeira,
þ.e. fara verulega niður fyrir tölu landbúnaðar en einnig niður fyrir tölu sjávarútvegs.
Auk þess má minna á ýmsa framleiðslu á heimilum eins og skó-, fata-, húsgagnagerð
o.fl. sem ekki er tíunduð í framleiðslutölum. Vægi slíkra framleiðslu var hátt í byrjun
tímabilsins en lækkaði eftir því sem nær dró árinu 1945.
32