Þjóðhagsreikningar 1901-1945 - 01.08.1992, Blaðsíða 205
Ef a, b, c og d eru látin tákna verðlag í byrjun hvers ársfjórðungs og e verðlag í
byrjun fyrsta ársfjórðungs næsta árs, fæst:
(a + b) / 2 = Verðlag 1. ársfjórðungs.
(b + c) / 2 = Verðlag 2. ársfjórðungs.
(c + d) / 2 = Verðlag 3. ársfjórðungs.
(d + e) / 2 = Verðlag 4. ársfjórðungs.
Sé nú tekið meðalverðlag þessara ársfjórðungsmeðalverða, fæst meðalverðlag ársins:
Meðalverðlag hvers árs = (a + e) x 0,125 + (b + c + d) x 0,250
Hinar tilfærðu tölur fyrir 1. janúar og 1. apríl 1914 eru ágiskunartölur, sem
samræmast því sem tilfært er í fyrri töflu um verðlag 1913, ársfjórðungslegar athuganir
Hagstofu.
Aður en hin fama leið var valin var athugað hvort nýta mætti þær athuganir sem
Hagstofan gerði ársfjórðungslega á smásöluverði nokkurra vörutegunda. Tekið var upp
verð hjá um 40 kaupmönnum í Reykjavík á matvælum, hreinlætisvörum og eldsneyti.
Árin 1914-1928 reiknaði Hagstofan á grunni þessarar verðupptöku ársfjórðungslega
„óvegnar“ vísitölur, þ.e. verðbreytingum var öllum gert jafnt undir höfði, verð-
breytingar á matarsalti og steinkolum höfðu sömu áhrif o.s.frv. Auk þessa voru oft
reiknaðar tvær slíkar óvegnar vísitölur, önnur miðuð við síðasta skrásett verð ef varan
var ófáanleg, en hin miðuð við verð á þeim vörum sem fáanlegar voru við verð-
upptöku, þannig tilfærir Hagstofan (Hagtíðindi 1919, bls. 3-4) vísitölurnar 339 og 353
fyrir janúar 1919, allt eftir því hvor aðferðin er notuð.
Auk þessa reiknaði Hagstofan ársfjórðungslega frá og með 1924 vísitölu fyrir
matvæli og eldsneyti, og var þá vegið í samræmi við þágildandi vísitölugrunn, niður-
stöður eru háðar áðumefndum annmörkum um skráð verð.
Hinar ýtarlegu verðupptökur í október ár hvert, sem náðu til allra vöru- og
þjónustuflokka, og sem hingað til hafa verið nýttar til áætlunar um verðlagsþróun,
voru því valdar.
203