Þjóðhagsreikningar 1901-1945 - 01.08.1992, Blaðsíða 179

Ull, framleiðsla, verðlagning og ráðstöfun
Bæði Skipulagsnefnd (árin 1901-1934) og Búnaðarskýrslur 1951 (árin 1935-1945)
áætla ullarmagn sem fall af fjárstofni 1,25 kg. (heimþveginnar) ullar eftir kind. Þetta
er að vísu ekki tekið fram í skýringum Búnaðarskýrslna 1951, en sést í töflu B,
bls. 36. Hlutfall milli framtalins bústofns og áætlaðs ullarmagns í kg. er nákvæmlega
1,25 öll árin. Sama aðferð er nýtt hér.
Ennfremur er tilfært útflutt magn og verð samkvæmt Verslunarskýrslum. Til
samanburðar við línu 7, verð á kg. fyrir útflutta ull, er í línu 10 tilfært það verð er
Skipulagsnefnd og Búnaðarskýrslur 1951 áætluðu til framleiðenda. Sæmileg samfylgni
er milli þessara talna, nema fyrir 1901. Svo virðist sem áætlun Skipulagsnefndar fyrstu
ár aldarinnar um einingarverð fyrir kjöt, gærur og ull, taki ekki nema að takmörkuðu
leyti tillit til verðsveiflna. Þannig eru þessi einingarverð höfð óbreytt:
Dilkakjöt
Gærur
Ull
0,38 kr. á kg. árin 1901-1904
0,70 kr. á kg. árin 1901-1907
1,50 kr. á kg. árin 1901-1906
Hér verður miðað við skráð útflutningsverð, eins og fyrir gærur, þótt mjög sennilegt
sé að útflytjendur hafi verðlagt með varkámi.
Verðmœti annarra sauðfjárafurða
Hér er um að ræða slátur, mör, gamir o.a. Smávegis var flutt út í byrjun aldar,
aðallega mör og gamir, en virðing á grunni Verslunarskýrslna er ófær. Nýting var
aðallega beint til neyslu eða til frekari vinnslu í heimahúsum. Skipulagsnefnd áætlaði
að vísu verð (og magn) mörs en sleppti öðm, þótt nefnt sé að „slátur er ekki talið til
tekna og ekki heldur gamir og er þó hvorttveggja talsvert verðmæti“.
I Búnaðarskýrslum 1951 er nýtt sú þumalfingursregla að verðmæti þessara auka-
afurða er áætlað nákvæmlega 20% af áætluðu heildarverði sauðfjárkjöts til fram-
leiðenda.
Aætlun Búnaðarskýrslna, þótt gróf sé, var gerð af mönnum sem vel voru að sér í
verðlagsmálum landbúnaðarins og virðist því rétt að nota hana árin 1901-1945, þ.e.
reikna verðmætið sem 20% af áætluðu kjötverði í heildsölu, miðað við þá áætlun sem
hér er gerð um bústofn.
Heildarverðmæti sauðfjárafurða markárin 1901-1945
I töflu 8 er borin saman heildarvirðing sauðfjárafurða samkvæmt framansögðu, og
fyrri virðingar um „verð til bónda“.
Tvö „rnarkár", 1915 og 1940, bæði í byrjun styrjalda, sýna ósennilega lágt hlutfall
þessara virðinga (1,18 og 1,07). Ört hækkandi verðlag þessi ár ásamt skorti á vitneskju
um framleiðsluár gæra og ullar, bókaðar í útflutningsskýrslum hvers almanaksárs, eru
sennilega aðalorsakir þessa.
í töflu 9 em hinar áætluðu magntölur markárin 1901-1945 virtar til heildsölu- eða
útflutningsverðlags ársins 1945.
12
177