Þjóðlíf - 01.07.1986, Blaðsíða 8

Það er alvarlegt umhugsunarefni fyrir þá sem taka ákvarð-
anir um fjármögnun heilbrigðismála hvort rétt sé að beina
langmestu fé til þess að búa sjúkrahús rándýrum tækjabúnaði,
sem nýtist tiltölulega fáum einstaklingum, í stað þess að efla
verulega fyrirbyggjandi starf, hjúkrun og heilsueftirlit sem ætti
að koma öllum almenningi til góða. Hér á landi hefur áhersla
að vísu verið lögð á uppbyggingu heilsugæslu úti á landsbyggð-
inni en í Reykjavík hefur hún setið algjörlega á hakanum.
Umhugsun um þetta er þeim mun brýnni þegar það þykir nú
orðið ljóst að þjóðarbúið þoli ekki öllu meiri útgjöld til
heilbrigðismála og því verði að finna leiðir til þess að nýta
fjármagnið sem best í þágu heildarinnar. Petta viðhorf kom
m.a. fram hjá Steingrími Hermannssyni forsætisráðherra þeg-
ar hann á sl. hausti sagði að sér litist ekki á að hefja hjarta-

Heilbrigöi
Mynd þessi sýnir sam-
band velmegunar og
heilsufars, en eins og
sjá má virðist veimegun
á Vesturlöndum vera
farin að hafa neikvæð
áhrif á heilsufar, sbr.
feril b.
Velmegun
skurðlækningar hér á landi, heldur ætti að senda þá sjúklinga
sem þeirra þörfnuðust til Lundúna, eins og tíðkast hefur. í
staðinn vildi Steingrímur leggja aukna áherslu á heilsugæslu og
reglubundið heilsueftirlit, sem myndi væntanlega skila sér
m.a. í því að færri þyrftu á hjartaskurðaðgerðum að halda í
framtíðinni en hingað til. Og nú hafa íslensk stjórnvöld lýst
yfir nýrri stefnu í heilbrigðismálum — stefnu sem leggur höfuð-
áherslu á breyttan lífsstíl og heilsusamlegar lífsvenjur fólks.
Þetta mál hefur verið rætt nokkuð lengi í sumum nágranna-
löndum okkar, ekki síst Englandi. Málið snýst um það hvaða
verkefni eigi að hafa forgang í heilbrigðisþjónustunni. Undir
því sjónarhorni snýr það ekki síst að sjórnmálamönnum og
öðrum, sem marka stefnu í opinberum málum. Á hinn bóginn
hefur málið einnig snúist að verulegu leyti um þróun læknavís-
indanna sjálfra og þátt lækna í því að móta núverandi ástand
og viðhalda því. Enski rithöfundurinn George Bernard Shaw
varð einna fyrstur manna til þess að vekja máls á því að ekki
væri allt með felldu í þróun læknavísinda. í frægum formála að
bókinni The Doctor‘s Dilemma, 1906, hélt Shaw því fram að
læknar væru hættir að lækna og væru þess í stað að ná öllu lífi
viðskiptavinanna undir áhrifavald sitt. Um þetta farast ka-
þólska prestinum Ivan Illich svo orð í greininni Tvenn þáttaskil
(Tímarit Máls og menningar 1974, 3.-4.h., bls. 135);
Þessu mátti taka sem hverjum öðrum brandara þangað til á
miðjum sjötta áratug aldarinnar, en þá varð Ijóst, að ný
þáttaskil höfðu orðið í sögu læknavísindanna . . . Á síð-
astliðnum fimmtán árum hefur læknastéttin . . . orðið stór-
hættuleg heilsu almennings. Gífurlegum fjárfúlgum hefur ver-
ið eytt til þess að stemma stigu fyrir hinum ómælanlega skaða,
sem lyfjataka hefur valdið. Kostnaður við lækningar varð að
engu hjá kostnaðinum við að halda lífi í sjúku fólki. Æ fleira
fólk lifði af mánaðalanga dvöl í stállunga eða við nýrnavél.
Nýir sjúkdómar voru skilgreindir og teknir á hina hefðbundnu
skrá, og kostnaðurinn við að halda fólki lifandi í heilsuspill-
andi borgum og sýkjandi störfum náði yfir æ stærra svið hins
daglega lífs almennings.
8 ÞJÓÐLÍF