Þjóðlíf - 01.07.1986, Blaðsíða 31

Lýðræðishreyfingin sem nú er
stærsti stjórnmálaflokkur landsins,
var stofnaður 1990 en um leið voru
lagðir niður þrír tiltölulega litlir
flokkar, Alþýðubandalag, Alþýðu-
flokkur og Kvennalisti. Jafnframt
tóku þátt í stofnun hreyfingarinnar
fjölmargir, sem staðið höfðu utan
eldri flokkanna. Ákveðið var að
kjósa formann og varaformann Lýð-
ræðishreyfingarinnar í almennum
kosningum innan hennar og undir-
strika þar með beina þátttöku í
flokksstarfinu og að forystan væri
ekki valin með hrossakaupum og
makki forystumanna gömlu flokk-
anna.
Líklegast er talið, að Lýðræðis-
hreyfingin myndi minnihlutastjórn,
en njóti hlutleysis Framsóknarflokks-
ins sem lýsti því yfir eftir mikið af-
hroð í kosningunum að hann kysi að
vera utan stjórnar og eðlilegt væri að
sigurvegarar kosninganna tæki við
stjórnartaumunum.
Hér hefur verið lýst í örstuttu máli
atburðarás í íslenskum stjórnmálum
að fimm árum liðnum. Á árunum
fyrir 1970 hefði slík lýsing hljómað
sem hugarburður — fremur til marks
um brenglað ímyndunarafl en grein-
ingu á þeim straumum, sem vísa til
framtíðar. í dag getur hins vegar eng-
inn útilokað að frásögnin hér að ofan
reynist ekki í stórum dráttum rétt: á
næstu árum verði flokkakerfinu gjör-
breytt og í stað forystuhlutverks
Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks, sem verið hafa valdamestir
flokka hér á landi í langan tíma, komi
öflugur flokkur vinstra megin við
miðju í tengslum við sterka verka-
lýðshreyfingu sem og öfluga kvenna-
hreyfingu. íslensk stjórnmál hafa
gjörbreyst á tæpum tveimur ára-
tugum. Hér verður rætt um þessar
breytingar og spáð í framtíðina með
hliðsjón af atburðum síðustu missera.
Þegar litið er til baka má sjá að
forsetakosningarnar 1968 voru meira
en gárur á yfirborði stjórnmálanna.
Á þeim tíma var ekki ljóst, að í gerj-
un væru meiriháttar breytingar. Einn
af helstu stjórnmálamönnum lands-
ins, Gunnar Thoroddsen, hafði að
vísu tapað með miklum atkvæðamun
fyrir Kristjáni Eldjárn, þjóðminja-
verði. Flestir afgreiddu þessi úrslit
sem n.k. endurtekningu á forsetak-
osningunum 1952, þegar tveir stærstu
stjórnmálaflokkarnir studdu fram-
bjóðanda sem tapaði kosningunum.
Fáa grunaði að framundan væri um-
rót, sem raskaði mjög stöðu stjórn-
málamanna og stjórnmálaflokka í ís-
lensku þjóðlífi.
Þingkosningarnar 1971 sýndu síð-
TÍMAMÓT
an, að undir sléttu yfirborði fjór-
flokkakerfisins - Sjálfstæðisflokks,
Framsóknar, Alþýðubandalags og
Alþýðuflokks — var mikil pólitísk
ólga. Nýr flokkur, Samtök frjáls-
lyndra og vinstri manna (SFV) hlaut
ÞJÓÐLÍF 31