Þjóðlíf - 01.07.1986, Blaðsíða 41

saman fingrum feimnislaust þar í Bad
Schandau. Eitt kvöld var ég á leið til
tjalds að sofa og sé þá hvar ágætur
vinur minn gengur við hlið Edeltraut
hinnar fögru í tunglsljósinu, hefur
lagt sinn sterka arm utan um hana og
er að útskýra eitthvað mikilvægt. Og
þegar ég fór fram hjá þeim heyri ég
hann segja:
Já en kapítalistarnir, þeir
segja . . .
Svo var brunað áfram yfir Tékkó-
slóvakíu og Ungverjaland. Það var
víða tekið á móti okkur með lúðra-
blæstri og söng, sumsstaðar var farið í
hringdansa, allir vildu skiptast á
merkjum og slæðum. Þjóðviljanum
voru send einkaskeyti um að við
hefðum séð hamingjusamt fólk. Með
okkur í lest voru margir Hollendingar
og sumir þeirra höfðu verið reknir úr
vinnu fyrir að ætla á heimsmótið.
Eina nóttina, þegar ég gat hvorki
lifað né dáið fyrir þreytu, komst ég
inn í farangursvagninn og svaf þar
ofan á danskri listsýningu.
Mótið sjálft var mikil hátíð og sett
með stórfenglegri inngöngu móts-
gesta, voldugum hljómsveitum, kór-
um og ótrúlegum skrautsýningum.
Við íslendingar sungum Öxar við ána
þegar við gengum inn á stærsta
leikvang Búkarestborgar. Fremstir
fóru kappar í fornmannabúningum
frá 1930 og báru fána, á eftir þeim
gengu stúlkurnar, flestar í peysuföt-
um í fjörutíu stiga hita, og óbreyttur
karlpeningur rak svo lestina í
dökkum buxum og hvítum skyrtum. í
frásögn sem ég setti saman fyrir
kvöldvöku á Laugarvatni segir á
þessa leið:
Hér gerist svo margt í einni svipan.
Ég sé hundrað þjóðir ganga hjá, sé
svipmót allra kynþátta, heyri berg-
mál af öllum tungum heimsins, þarna
koma saman öll klæðagerð, allt lát-
bragð, allar venjur, allar jákvæðar
hugsjónir, gervöll ósk mannkynsins
um betri og friðsælli heim . . .
Erlendir þátttakendur voru um
fjörutíu þúsund. Best var Kóreu-
mönnum fagnað — einmitt þessa
daga var samið um vopnahlé í Kóreu-
stríðinu og þótti góðs viti: þetta sýnir
að það er í raun og veru hægt að
semja um frið, sögðu menn á mál-
þingum.
Út um alla borg voru haldnir kynn-
ingarfundir þar sem menn reyndu að
tala saman eftir því sem málakunn-
átta leyfði eða þá að þeir dönsuðu og
sungu hver við annan. Flestir þeirra
sem ég komst í tæri við voru komm-
únistar eða vinstrikratar, en úr ýms-
um löndum kom talsvert af fólki úr
kristilegum samtökum. Og mótið
sjálft tók ekki síst svip af því, að enn
stjórnuðu nýlenduveldin mestallri
Afríku og reyndar fleiri pörtum
heimsins - næst því að banna atóm-
sprengjuna var sjálfstæðisbarátta
ófrjálsra þjóða mál mála. Nígeríu-
menn urðu miklir vinir íslendinga og
sögðu að landið væri ríkt en þjóðin
fátæk - allt mun það fara á annan og
betri veg þegar við losnum við Breta
áður en langt um líður, sögðu þeir.
Margir voru til Búkarest komnir í
trássi við bann yfirvalda og báðu okk-
ur að taka ekki af sér myndir -
meðal þeirra voru íranir og Spánverj-
Sólbað á þilfari Arnarfells á leiðinni út.
ar, sem höfðu stolist að heiman undir
því yfirskini að þeir ætluðu að fá sér
vinnu í Frakklandi. Við Jón Thór
tókum að okkur japanskan járn-
brautarstarfsmann á einum vináttu-
fundi og héldum uppi sambandi við
hann með látbragði og teikningum.
Hann nefndi Hiroshima og Nagasaki
og skrifaði töluna 200000 á blað,
lagðist fram á borðið með lokuð augu
og sagði: Peace. Þetta fannst mér
langáhrifamesti friðaráróðurinn sem
ég varð fyrir.
Satt best að segja hlustaði ég ekki á
margar ræður. Ég man til dæmis alls
ekki hvað foringi ítalskra ungkomm-
únista, Enrico Berlinguer, sagði á
geysifjölmennum hátíðafundi með
blandaðri dagskrá. Ég hlustaði betur
á hann á blaðamannafundi aldar-
fjórðungi síðar, þegar Magnús Kjart-
ansson sendi mig til Rómar að fylgj-
ast með spennandi kosningum á
Ítalíu.
Annars var mótið mikil menning-
arhátíð. Það var efnt til samkeppni í
flestum greinum lista og William
Heinesen var formaður dómnefndar
Hann nefndi Hiroshima og
Nagasaki, skrifaði töluna
200000 á blað, lagðist fram á
borðið med lokuð augu og
sagði: Peace. Þetta fannst mér
langáhrifamesti fridaráródur-
inn sem ég varð fyrir.
ÞJÓÐLÍF 41