Þjóðlíf - 01.07.1986, Blaðsíða 28

Þeir sem vilja gerast félagar eða fá
upplýsingar um starfsemina geta snú-
ið sér til skrifstofunnar. Vilji maður
styrkja starfsemi Amnesty er um tvær
leiðir að velja. í fyrsta lagi að gerast
styrktarfélagi og greiða árgjald, en
starfsemin byggir að mestu leyti á
þeim. Því fylgir einnig áskrift inn-
lenda fréttabréfsins sem íslands-
deildin gefur út. Hins vegar er hægt
að gerast virkur félagi og taka þátt í
starfsemi hópanna sem vinna að mál-
efnum fanga, — í fyrsta lagi sam-
viskufanga, en það eru þeir nefndir
sem ekki hafa beitt ofbeldi heldur
verið fangelsaðir vegna skoðana, lit-
arháttar, kynferðis, tungu eða trúar; í
öðru lagi fanga sem sæta pyntingum
eða eiga yfir höfði sér dauðarefsingu;
og í þriðja lagi pólitískra fanga, en
samtökin beita sér fyrir því að þeir
séu sem fyrst leiddir fyrir rétt og fái
viðunandi málsmeðferð.
Sérhver fangahópur fjallar um mál
tveggja fanga og er reynt að hafa þá
frá mismunandi heimshornum og frá
löndum með mismunandi stjórn-
skipulagi. Reynt er að veita fjöl-
skyldum fanganna stuðning meðan
þeir eru í fangelsum, fé er safnað
fyrir fatnaði, matvælum og styrkjum
til skólabarna og þegar fangelsun
veldur töfum á námi stúdenta er
reynt að senda þeim bækur á sviði
námsgreina þeirra. Fyrir kemur að
aðstoð er veitt við að greiða málsvörn
fanganna.
Sérstakur hópur tekur einnig að
sér að taka þátt í því sem kallað er
skyndiaðgerðir, en þá eru send sím-
skeyti samstundis í máli sem þarfnast
skjótra viðbragða.
Fólk getur gerst áskrifendur að árs-
skýrslu samtakanna þar sem fram
koma upplýsingar um mál sem unnið
hefur verið að, svo og að alþjóðlega
fréttabréfinu sem heildarsamtökin
gefa út. Þar eru m.a. upplýsingar um
fanga mánaðarins og mál ýmissa
landa sem rannsóknardeild samtak-
anna hefur unnið að. Hún sendir oft
á tíðum sendinefnd til ýmissa landa
sem aflar upplýsinga í skýrslur sem
gefnar eru út um ástandið í viðkom-
andi landi og eru fréttatilkynningar
samdar úr þeim í helstu fjölmiðla
heims. Þess má geta að hin traustu
vinnubrögð Amnesty International
fengu verðskuldaða viðurkenningu
þegar samtökunum voru veitt friðar-
verðlaun Nóbels árið 1977.
Sudur-Afríku herferð
Fyrir utan hópstarfið beitir íslands-
deild Amnesty kröftum sínum að
fleiri málum og fer að því leyti líkar
leiðir og deildir annarra landa. Reynt
hefur verið að taka þátt í því sem
kallað er herferðir en þá er eitt
ákveðið land eða ákveðið mál tekið
fyrir. Síðastliðin tvö ár einbeittu sam-
tökin sér að afnámi pyntinga og var
unnið að kynningu á þeim málum á
margvíslegan hátt, m.a. með kynn-
ingum í skólum og sölu plakata,
leikdagskrám o.fl. Nú er í gangi her-
ferð sem beinist að ástandi mála í
Suður-Afríku og er herferðarstjóri
hér á landi sr. Jón Bjarman.
Að sögn Sigríðar Ingvarsdóttur,
nýkjörins formanns íslandsdeildar-
innar, er leitað til ýmissa aðila þegar
herferðir eru í gangi og þeir beðnir
um að skrifa. Á meðan á herferðinni
stendur berast embættismönnum og
þúsundum annarra Suður-Afríkubúa
bréf hvaðanæva að úr heiminum, t.d.
áhrifamönnum í bæjar- og sveitarfé-
lögum, framkvæmdastjórum fyrir-
tækja, meðlimum kirkjudeilda,
verkalýðsfélaga og annarra samtaka.
Þannig er lögð áhersla á að sem flest-
ir íbúar landsins fái vitneskju um
áhyggjur heimsins af því sem er að
gerast í landi þeirra. Herferð þessi
hófst 5. mars sl. með því að P.W.
Botha forsætisráðherra var sent opið
bréf þar sem talin voru upp tíu atriði
sem nauðsynleg væru til verndar
mannréttindum í landi hans. Ef til vill
má rekja tilkynningu um breytingar á
vegabréfalögum Suður-Afríku til
þessarar herferðar Amnesty, en hún
kom í kjölfar skýrslu sem Amnesty
gaf út eftir nákvæma athugun á
ástandi mála í Suður-Afríku, þar sem
m.a. var bent á óréttlæti vegabréfa-
laganna.
Sterkasta vopnid:
réttlætiskennd og
brjóstvit almennings
Fyrir þá sem hafa hug á að beita
kröftum sínum til að hola stein órétt-
lætis í heiminum benti Sigríður Ing-
varsdóttir á byrjendanámskeið sem
íslandsdeildin stendur fyrir og fer yf-
irleitt fram á haustin. Fólk getur
innritast á þau hvenær sem er á skrif-
stofunni. Og næg eru verkefnin.
Ein leið sem félagar Amnesty hafa
farið víða um heim er starf svokall-
aðra markhópa, en það eru hópar
atvinnustétta sem einbeita sér að
málum stéttarbræðra sinna og -syst-
ra, sem sæta kúgun einhvers staðar.
Þeir sem vilja taka þátt í slíku starfi
þurfa ekki endilega að gerast form-
legir félagar í samtökunum. Má
nefna starfsstéttir eins og kennara,
lögfræðinga, blaðamenn og verkaýðs-
leiðtoga sem verða víða fyrir aðkasti
stjórnvalda. Hér á landi er starfandi
hópur lækna sem reynt hefur að hafa
áhrif á stéttarbræður sína annars
staðar um að hætta þátttöku í pynt-
ingum stjórnvalda, þar sem þekking
þeirra er nýtt til annars en að bjarga
mannslífum. Sú þekking er þó stund-
um nýtt við fanga sem eru að deyja
vegna pyntinga og er læknum þá jafn-
vel falið að lífga þá við svo hægt sé að
gera úrslitatilraun til að fá þá til
sagna við yfirheyrslur. Á sama hátt
hefur verið reynt að ná til lögreglu-
þjóna og hefur Sigríður Ingvarsdóttir
tvisvar kynnt samtökin í Lögreglu-
skóla ríkisins, þar sem bent er á hvers
konar grimmileg, niðurlægjandi og
ómannúðleg meðferð sé brot á
mannréttindum.
Annað mál sem unnið er að núna í
samvinnu við fleiri aðila er
mannréttindafræðsla í skólum og
hafa verið haldin málþing með kenn-
urum og fleiri aðilum um það mál.
Nefnd er nú starfandi sem hefur m.a.
það hlutverk að kanna hvernig best
verði staðið að mannréttindafræðslu,
en samtökin hafa mikinn áhuga á að
ná samstarfi við kennara um þessi
mál. Guðrún Hannesdóttir kennari
hefur haft forgöngu um þennan mála-
flokk af hálfu íslandsdeildarinnar.
Handhægasta leiðin til að láta
skoðun sína í ljós er svo sú að gerast
áskrifandi að kortum sem íslands-
deildin gefur út með beiðni til ein-
hvers ráðamanns um náðun sam-
viskufanga. Áskrifandi kortsins þarf
þá ekki annað en að gerast áskrifandi
að þessum kortum með því að hring-
ja á skrifstofuna.
Fjöldi fanga sem látinn hefur verið
laus, hugsanlega fyrir atbeina Am-
nesty International hefur lýst því yfir
hve mikill styrkur þeim er að því að
vita af starfi samtakanna meðan á
fangelsisdvölinni stendur. Það getur
skipt sköpum fyrir lífslöngun þeirra.
Sterkasta vopn Amnesty er réttlætis-
kennd og brjóstvit almennings sem
neitar að loka augunum fyrir því
hvað gert er við meðbræður þeirra og
-systur hvar sem er í heiminum. Með-
an enn er til fólk sem finnst þess virði
að reyna að berjast gegn óréttlætinu
er von. Jafnframt því einbeita sam-
tökin sér að samvinnu við alþjóðlegar
stofnanir og ríkisstjórnir sinna landa
um að beita sér fyrir afnámi pynt-
inga, dauðarefsinga og fangelsana
saklauss fólks í öllum löndum. Trúin
á að dropinn holi steininn.
28 ÞJÓÐLÍF