Þjóðlíf - 01.07.1986, Blaðsíða 56

að minni hyggju góð heimildar-
kvikmynd um mann og þjóð-
hætti í senn, og þarafleiðandi
hefur hún allt sem þarf til að
vera gjaldgeng og áhugaverð
hvar í heimi sem væri.
Tökur á nýjustu kvikmynd
Friðrik Þórs, Skyttunum eiga
að hefjast í ágúst. Áhugaleikar-
ar verða í mörgum hlutverkum
að sögn Friðriks, en ekki var
búið að ganga frá skipan í hlut-
verk þegar þetta samtal fór
fram. Myndin gerist að mestu í
Reykjavík, Hvaifirði og á mið-
um úti, en efnisþráður er í ör-
stuttu máli á þá leið að tveir
hvalveiðimenn, háseti og hjálp-
arkokkur, koma í land í vertíð-
arlok. „Þetta eru gamalreyndir
sjóarar og eins og títt er um
slíka menn hætta þeir að eiga
heima annars staðar en í lúk-
örum,“ segir Einar Kárason
um handritið. „Þeir reyna að
komast í samband við lífið í
landi — og myndin rekur þess-
ar tilraunir þeirra. Þetta endar
allt saman í miklum hasar.“
Hér klemmast varir þeirra
Einars og Friðriks Þórs saman
— ekki viðlit að toga meira upp
úr þeim um efni myndarinnar.
Friðrik Þór segir þó með hægð,
að finna megi samsömun með
þessari mynd og ýmsum þeim
myndum sem kallaðar hafa
verið road movies. „Hún er
tragí-kómísk,“ segir hann, en
svo ekki meir.
Einar Kárason hefur skipað
sér sess meðal þekktustu yngri
rithöfunda landsins. Löngu er
hætt að tala um hann sem efni-
legan enda hefur hann sent frá
sér fjórar bækur. Sú hin fyrsta
var ljóðabókin Loftræsting er
út kom árið 1979. Næsta bók
hans, skáldsagan Petta eru asn-
ar, Guðjón kom út 1981 og
„Hér er aðeins hœgt að gera
ákveðna tegund kvikmynda:
Odýrar!“
vakti þegar í stað athygli. Síðan
hafa komið út tvær bækur í
sama flokki, bækurnar um hug-
arheim, ástríður og vonir fólks-
ins í þeim merku húsakynnum
sem breski herinn eftirlét
landsmönnum góðfúslega,
bröggunum. Það eru bækurnar
Þar sem Djöflaeyjan rís 1983
og Gulleyjan 1985.
Þeir félagar segja að með
öllu sé óráðið hvort þeir haldi
áfram þessu samstarfi. Þeir
segjast þó hafa ótal hugmynd-
ir, en annars er framtíðin óljós
í þessum efnum. Einar Kára-
son segir að þeim hafi gengið
furðu vel að vinna saman.
Greinilegt er þó, að hann hall-
ast fremur að bókinni en kvik-
myndinni.
Þeir eru spurðir hvort það sé
ekki mikil bjartsýni að ráðast í
gerð dýrrar kvikmyndar, nú á
þessum síðustu og verstu tím-
um þegar Kvikmyndasjóður er
í svelti þrátt fyrir margítrekuð
loforð stjórnvalda.
„Það er kraftaverk að hér
skuli yfirhöfuð vera gerðar
kvikmyndir," segir Friðrik Þór.
„Lögin um kvikmyndasjóð
voru þverbrotin strax, en það
er þó kannski ekki mesti vand-
inn sem steðjar að íslenskri
kvikmyndagerð í dag heldur
vídeó-sjóræningjastarfsemi, og
að í hönd fara tímar gervi-
hnattasjónvarps sem getur lam-
að kvikmyndagerðina, a.m.k.
um stundarsakir, eins og dæm-
in sanna frá Ítalíu.“
„Fólk er ekki hætt að fara í
bíó,“ segir Einar Kárason.
„Það er hins vegar hætt að gera
stóran greinarmun á íslenskum
kvikmyndum og erlendum.
Það er ekki hægt lengur að
gera íslenska mynd og treysta
því að áhorfendur muni koma
— eingöngu vegna þess að
þetta er íslensk mynd. Myndin
þarf auðvitað líka að vera góð.
Annars hefur saga Kvikmynda-
sjóðsins verið dálítið grátbros-
leg. Hér er á ferðinni barna-
skapur sem byggist á skorti á
hefð. Þeir sem úthluta úr
sjóðnum hafa ekki þekkingu á
innlendri kvikmyndagerð —
enda engin hefð verið til í
landinu til að byggja upp þá
þekkingu. Þeir sem úthluta
halda hinsvegar að því valdi
sem þeir fá til að ráðstafa þessu
fé hljóti að fylgja ótakmarkað
vit á allri í frumstæðum samfé-
lögum er það þannig að þar fær
einn maður öll völd í hendur,
og þá hefur hann auðvitað vit á
öllu! Eins var með Stalín, sem
var meira að segja Stóridómur
um rússnesk málvísindi, ásamt
öllu öðru. ,.
„Innan þess fjárhagsramma
sem íslensk kvikmyndagerð
vinnur í er aðeins hægt að gera
ákveðna tegund kvikmynda,"
skýtur Friðrik Þór inn í. „Sem
sagt, ódýrar og einfaldar. Við
erum því ekki að keppa á sama
velli og erlendar stórmyndir.
Við eigum heldur ekki að
reyna að keppa á þeim velli.
íslenskar kvikmyndir mega
ekki falla í þá gryfju að verða
billegar eftirlíkingar af dýrum
stórmyndum. Enda er einfalt
að bæta upp skort á fé með
krafti og góðum hugmyndum.
Rándýr glamúr er líka oft not-
aður til að breiða yfir andleysi
höfundanna."
Þeir segja í sameiningu að
peningaleysið afsaki margt í ís-
lenskri kvikmyndagerð, en þó
ekki allt. Til dæmis ekki lélega
handritagerð. „Það er ekki af-
sakanlegt að leggja ekki mikið
í handritin," segir Friðrik.
„En leikstjórinn gæti t.d.
ráðið bestu rithöfunda þjóðar-
innar mánuðum saman fyrir
brot af því sem myndin kostar í
heild sinni,“ segir Einar. „Og
væri miðað við taxta rithöf-
unda gæti leikstjóri ráðið slíka
menn í vinnu árum saman!“
Af þeim Einari Kárasyni og
Friðriki Þór er það annað að
frétta, að Einar Kárason
hyggst ekki gefa út bók á þessu
ári og Friðrik Þór er jafnframt
að vinna að mynd um goðið
Bubba Morthens. Hann segist
hafa fylgst með Bubba í mörg
ár og fyrstu skotin af honum
sem tónlistarmanni nái allt aft-
ur til þess að hann var að byrja
með Utangarðsmönnum. Ný
plata með Bubba kemur út í
haust sem sænskir aðilar gefa
út og hugsanlega verður mynd
Friðriks Þórs frumsýnd um
svipað leyti.
56 ÞJÓÐLÍF