Þjóðmál - 01.06.2010, Síða 51

Þjóðmál SUmAR 2010 49
verslunarsamtaka Evrópu eða Færeyjum skulu
tilkynna það Fjármálaeftirlitinu fyrir fram .”
Í 2 . mgr . sömu greinar segir að slíkri tilkynn­
ingu skuli „fylgja upplýsingar um í hvaða ríki
fyrirhugað sé að stofna útibú, lýsing á starfsemi
útibúsins, skipulagi þess og fyrirhugaðri
starfsemi og upplýsingar um heimilisfang
útibúsins og nöfn stjórnenda þess .“ Í 3 . mgr .
segir að „eigi síðar en þremur mánuðum frá því
að Fjármálaeftirlitinu bárust upplýsingar skv . 2 .
mgr . [skuli] það senda staðfestingu til lögbærra
yfirvalda gistiríkis á að fyrirhuguð starfsemi sé í
samræmi við starfsleyfi fyrirtækisins . Jafnframt
[skuli] Fjármálaeftirlitið senda lögbærum
yfirvöldum gistiríkis upplýsingar um eigið fé
fyrirtækisins, gjaldfærni, tryggingar innlána og
bótakerfi sem verndar viðskiptavini útibúsins .
Hlutaðeigandi fyrirtæki [skuli] samtímis til­
kynnt að framangreindar upplýsingar hafi verið
sendar“ . Síðast en ekki síst segir í 4 . mgr . sömu
lagagreinar: „Fjármálaeftirlitið getur lagt bann
við starfsemi samkvæmt þessari grein, ef það
hefur réttmæta ástæðu til að ætla að stjórnun og
fjárhagsstaða hlutaðeigandi fjármálafyrirtækis sé
ekki nægilega traust . Fyrirtækinu skal tilkynnt
afstaða Fjármálaeftirlitsins svo fljótt sem auðið
er .” Í 37 . gr . laganna eru sambærileg ákvæði
sem eiga við ef fjármálafyrirtæki hyggst veita
þjónustu í öðru ríki á evrópska efnahagsssvæðinu
án stofnunar útibús .
Endalaust má við bæta en ekki verður komist
hjá að benda á að samhliða framlagningu
frum varps sem varð að lögum nr . 87/1998
um opinbert eftirlit með fjármálastarfsemi var
lagt fram fylgifrumvarp sem varð að lögum nr .
84/1998, um sérákvæði í lögum um fjármála­
eftirlit, en með þeim voru gerðar á þriðja
hundrað breytinga á fjölmörgum lögum þar
sem Fjármálaeftirlitið kom í stað banka eftirlits
Seðlabanka Íslands . Síðar hafa svo verið sett
enn fleiri lagaákvæði sem með beinum og
óbeinum hætti hafa dregið úr vald heim ildum
Seðlabankans í samræmi við áður nefnda megin­
reglu stjórnsýslunnar um að forðast skörun á
verkefnum milli einstakra ríkis stofnana . Verður
sem dæmi að nefna lög nr . 161/2002 um fjár­
málafyrirtæki . Öll þessi lög og efni þeirra á
nefndin að þekkja og er óþarfi að tíunda þau
frekar hér .
Það er ekki hlutverk þess sem þetta ritar
að benda á sökudólga en þó verður að hafa í
huga þann tilgang og þau fátæklegu tæki sem
Seðlabankinn hafði, auk þess sem hann gat veitt
í hófi viðvaranir út í samfélagið sem aldrei mælt­
ust vel fyrir þótt réttar væru . Það eru nefnilega
mörg lög sem hafa ágætan tilgang, en hann
dugar skammt ef tækin vantar, sbr . tilvísun hér
að framan í dóm Hæstaréttar 22 . september
2005 . Tilganginn ber að skoða með tilliti til
tækj anna .
Með þessari einföldu yfirferð er ljóst að
möguleikar Seðlabankans samkvæmt lög mætis­
reglunni til beinna aðgerða hafa verið mikið
skertir .
Samkvæmt öllu framanrituðu má segja:
1) Samkvæmt lögmætisreglunni á Seðla­
bank inn hvorki né má gera meira en lög bjóða
honum .
2) Það verður að teljast meginregla að stjórn­
valdið Seðlabanki Íslands má ekki fara yfir á
valdsvið annarra stjórnsýslu­ og eftirlitsstofnana
nema lög beinlínis fyrirskipi slíkt . Annað veldur
ruglingi í stjórnsýslunni .
3) Valdsvið bankans þrengdist mjög með laga ­
brey t ingum, einkum á árinu 1998 og aftur 2001 .
4) Þótt sjálfstæði Seðlabankans hafi aukist
með lögum hin síðari ár og að haldist hafi orða­
lag í I . kafla laganna frá 2001, áður en þeim var
breytt 2009, um stöðu, markmið og verk efni
bank ans, hefur valdsvið hans til eftirlits jafn­
framt minnkað verulega, t .d . með lögum nr .
161/2002 .
5) Af öllu framansögðu er ljóst, að eftir lits ­
skylda með bönkum og öðrum fjár mála fyrir­
tækjum hvílir afdráttarlaust hjá Fjár mála eftir­
litinu en ekki Seðlabanka Íslands .
A f öllu framansögðu er ljóst, að eftir lits skylda með bönkum og
öðrum fjár mála fyrirtækjum hvílir
afdráttarlaust hjá Fjár mála eftirlitinu
en ekki Seðlabanka Íslands .