Morgunblaðið - 11.12.1977, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. DESEMBER 1977
Hannyrðavörur
eru vinsælar jólagjafir
Sími 86922.
Jölahangikjötið
á hagstæðu verði
verð Hagkaups-
nú verð
Hangilæri, heil TN294 979 1 kg.
Frampartur, heill 768 1 kg.
Biti úr læri 1.125 1 kg.
Biti úr framparti 900 1 kg.
Úrbeinuð læri 1.933 1 kg.
Úrb. frampartur 1.641 1 kg.
Ofangreint verð gildir meðan núverandi
birgðir endast.
HAGKAUP
(Erindi haldið í Rotary-
klúbbi Reykjavíkur 30. nóvem-
ber 1977)
1 lok síðasta árs höfðu verið
framin samtals 484 flugrán í
heiminum. Reynsla yfirstand-
andi árs sýnir að þvi fer fjarri
að búið sé að ná viðunandi
árangri í heftingu þessarar
starfsemi þrátt fyrir að víða sé
varið ótrúlegu fjármagni til
slíkrar baráttu.
Fyrsta flugránið var framið i
Perú árið 1931 þegar rænt var
flugvél i innanlandsflugi. Eftir
síðari heimstyrjöldina, er járn-
tjaldið hafði fallið yfir þvera
Evrópu, hófst fyrsta samfellda
tímabil flugrána. Á árunum
1947—56 eru skráð samtals 23
flugrán, og rúmlega 80% þeirra
voru vegna flótta einstaklinga
eða hópa frá ýmsum löndum
Austur-Evrópu. 1 lang-flestum
tilfellum var markmiðið það
eitt að komast til vestræns lýð-
ræðisríkis, og eftir lendingu
þar var flugvél skilað til heima-
lands, svo og áhöfn, ef hún kaus
þá ekki einnig að biðja hælis
sem pólitískir flóttamenn.
Flugræningjum þessa tímabils
var oftast tekið sem hetjum á
Vestnrlöndum óg tafarlitið
veitt umbeðin landvistarleyfi.
Telja má að annað timabil
flugrána standi á árunum
1958—64 þegar töluvert varð
um flótta Kúbumanna til
Bandarikjanna. Það sama gilti
hér og á fyrsta timabilinu, þ.e.
að markmiðið var vanalega það
eitt að komast til lýðræðisrikis.
Þriðja tímabilið, og það sem
varð langmest áberandi, stóð á
árunum 1968—72, en á þessum
5 árum eru skráð 325 flugrán
eða % hlutar af heildarfjölda
flugrána frá upphafi og til árs-
loka 1976. Rúmlega helmingi
þeirra flugvéla, sem rænt var,
var nú beint til Kúbu, og í yax-
andi mæli er um að ræða alls
kyns glæpamenn á flótta svo og
fjárkúgara. Astæðan fyrir því
að Kúba varð svo oft fyrir val-
ÁRANGUR LEITAR í HANDFARANGRI OG A FLUGFARÞEGUM í BANDARíKJUNUM

ár: 1972 1973 1974 1975
FARÞEGAR SKOÐAÐIR (í milljónum) - 202,2 200,7 202,2
FARÞEGAR HANDTEKNIR 3.658 3.156 3.501 2.464
FUNDIN SKOTVOPN 1.313 2.162 2.450 4.783
FUNDIÐ SPRENGIEFNI (þar í skotfæri, blys og flugeldar) 13 3.459 14.928 27.205
FUNDNIR HNÍFAR 10.316 23.290 21.468 46.318
AÐRIR HLUTIR 3.203 28.740 28.864 55.831
SAMT. TEKNIR HLUTIR 14.845 57.651 67.710 134.137
FJÖLDI SKOÐAÐRA FARÞEGA FYRIR HVERN FUNDINN HLUT - 3.507 2.964 1.507

inu sem áfangastaður var fyrst
og fremst sú, að ræningjanna
biöu þar vægar móttökur, og
þeir þurftu ekki að óttast að
verða endursendir til Banda-
ríkjanna. Árið 1973 tókst hins
vegar Bandaríkjastjórn að ná
samkomulagi við Castro þess
efnis að flugræningjum yrði
jafnóðum skilað aftur til brott-
fararlands sins. Tók þar með
strax fyrir flugrán til Kúbu.
Frá þessum tíma hefur staðið
fjórða tímabil fiugrána, og fer
þá í vaxandi mæli að gæta
áhrifa skipulagðra skæruliða-
samtaka sem virðist hvorki
skorta fé né nýtisku vopnabún-
að.
Alþjóðasamningar
Til að sporna við flugránum
og öðrum ólögmætum aðgerð-
um, sem beint er gegn ioftför-
um, hafa verið gerðir þrir al-
þjóðasamningar, sem allir hafa
tekið gildi hér á landi. Sá fyrsti,
sem gerður var i Tokyo árið
1963 og fjallar almennt um lög-
brot í loftförum, hefur verið
staðfestur af 88 ríkjum. Arið
1970, þegar fjöldi flugrána var
nálægt hámarki, var samþykkt-
ur alþjóðasamningur í Haag, og
var þar i fyrsta sinn sérstaklega
fjallað um aðgerðir til að koma
í veg fyrir ólöglega töku loft-
fara. Hann hefur verið staðfest-
ur af 79 rikjum. Árið eftir er
síðan gerður þriðji samningur-
inn í Montreal, og var honum
einnig ætlað aó koma í veg fyrir
ólöglegar aðgerðir gegn öryggi
flugsamgangna. Þessi samning-
ur hefur verið staðfestur af 75
ríkjum.
1 siðarnefndu tveim samning-
unum er m.a. gert ráð fyrir að
samningaríkin lýsi öll afbrot
samkvæmt þeim refsiverð og
leggi þung viðurlög við þeim.
Eins og áður var getið hefur
töluverður fjöldi ríkja af ýms-
um ástæðum enn ekki staðfest
framangreinda samninga, og
verða því oft griðastaðir flug-
Leifur Magnússon
ræningja þar sem þeim er þar
sleppt við framsal til annars
rikis, og jafnvel við ákæru fyrir
alþjóðlega viðurkennt lögbrot.
Á Bandaríkjaþingi voru nýlega
nefnd eftirtalin 11 ríki, er
styðji beint eða óbeint starf-
semi alþjóðlegra hryðjuverka-
hópa: Alsír, írak, Kína, Kongo,
Kúba, Lebanon, Libya, Norður-
Kórea, Sovétríkin, Sýrland,
Tanzanía, Yemen ogZaire.
Nauðsynlegt hefur reynst að
koma á ströngu eftirliti með
flugfarþegum og handfarangri
þeirra til þess að fyrirbyggja
eftir getu að vopn éða sprengi-
efni komist um borð í loftfar.
Skoðun farþega
og farangurs
Árið 1973 var í Bandaríkjun-
um lögleidd reglubundin skoð-
un flugfarþega og handfarang-
urs þeirra, og hliðstæðar skoð-
anir eru nú framkvæmdar víð-
ast hvar á alþjóðaflugvöllum.