Morgunblaðið - 24.02.1981, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 1981
13
Marchais
Chirac
Mitterand segir að ef hann
komist til valda verði gerð róttæk
breyting á stjórnarskrá Fimmta
lýðveldisins, en Frakkar vilja
halda henni þrátt fyrir galla
hennar. Hann segir að ef hann
sigri muni hann strax efna til
þingkosninga og ríkisstjórn hans
muni bergmála skoðanir meiri-
hluta þingheims eftir kosningarn-
ar. Fullvíst er að Giscard mun
óspart færa sér í nyt þá óvissu,
sem fylgir þeim möguleika að
Mitterand sigri á miklum alvöru-
tímum. En sá möguleiki er hugs-
anlegur að Mitterand sigri í síðari
umferð ef hann fær stuðning
kommúnista og óánægðra gaull-
ista. Þetta byggir hins vegar á
miklum óvissuþáttum.
í árásum sínum á Mitterand
hefur Marchais kallað hann
„laumu-giscardsinna" og aðila að
„valdaklíkunni", sem allir séu
nema kommúnistar. Jafnframt
hefur farið fram svo mikil dýrkun
á persónu Marchais, sem raunar
þykir mjög ógeðfelldur, að það
þykir minna á Stalínsdýrkun. Til
þess að auka fylgi flokksins, sem
hefur minnkað úr 20 í 16 af
hundraði á tuttugu árum, hefur
Marchais ýtt undir kynþáttafor-
dóma og hrundið af stað herferð
gegn innflytjendum, aðallega
blökkumönnum og aröbum.
Þannig hafa kommúnistar stað-
ið fyrir baráttu gegn byggingu
bænahúss múhameðstrúarmanna
í Rennes, aðalborginni á Bret-
agneskaga, og beinum aðgerðum
gegn marokkanskri fjölskyldu,
sem var sökuð um eiturlyfjasölu,
þótt engar sannanir lægju fyrir
um slíkt. Sjálfur bæjarstjóri
kommúnista stjórnaði aðgerðum
gegn fjölskyldunni og þær hafa
vakið óbeit og ugg.
ERLENDAR BÆKUR
Samtiden
Norskt tímarit um þjóð-
félagsmál og bókmenntir
Samtiden er gamalt og gróið
norskt tímarit, það hefur komið út
að staðaldri í hátt í níutíu ár og er
meginhlutverk þess að skrifa um
stjórnmál, bókmenntir og þjóðfé-
lagsmál. Það er bókaforlagið
Aschenhoug sem er útgefandi að
ritinu og lengi mun það hafa verið
undir ritstjórn Torkel Opsahl. Til
að gefa eilitla hugmynd um efni
Samtiden má nefna að þar bera
greinar t.d. yfirskriftina Om at
lese Glucksmann, Livskunstneren,
Menneskelig vekst, Eugenia Kiell-
and, Nevolusjon í Norge, Sprogsit-
usjonen paa Island, þar sem höf-
undur, Georges Abel kemst að
þeirri niðurstöðu að íslendingar
hafi mun sterkari málvitund en
víðast hvar í Vestur Evrópu. Þar
sem meira sé lesið af góðum
bókum en lélegum tímaritum og
myndasögum og það eigi án efa
sinn þátt í að íslendingum hafi
tekizt að varðveita málið hreint og
séu tregir að taka útlend orð nema
íslenzka þau á einhvern máta og
lang helzt finna eitthvað alveg
nýtt sem vel hæfi og það hafi oft
tekizt prýðilega. Arvestaalet —
Sigurd Hoels miskjente roman.
Internasional kvinnepolitik, finn-
es den o.s.frv.
Fyrir rúmum þremur árum voru
gerðar gagngerðar breytingar á
ritinu, meira lagt upp úr ytri
búnaði. Áður hafði verið yfir því
svona gamaldags Eimreiðarstíll.
Við ritstjórn tóku nú Helge Ronn-
ing, Halldis Moren Vesaas og
Mariken Vaa, allt þekktir rithöf-
undar og menningrfrömuðir.
Fyrir utan útlitsbreytinguna ber
þess og að geta að æ fleiri greinar
birtast nú á nýnorsku og þarf ekki
að koma á óvart þar sem Halldis
Moren Vesaas er ein þeirra sem er
í forsvari. Þessi nýja Samtiden
hefur líka tekið upp þá stefnu að
fjallað er um eitt meiriháttar mál
í hverju blaði og menn fengnir til
að skrifa um það út frá ýmsum
sjónarhornum og mismunandi
forsendum. Meðal athyglisverðra
efna má nefna Olje og energi,
Massemedia — og í því hefti sá ég
í fyrsta og eina skiptið grein eftir
Islending, Þorbjörn Broddason
lektor, í öðru hefti er tekið fyrir
Demokratiske rettigheder og
nefna má eitt enn, Samtidelitter-
atur. Mér er ekki ljóst hvort
Samtiden og aðstandendur hennar
gera eitthvað átak til að fá
greinarhöfunda frá hinum Norð-
urlöndunum, altént eru þeir fáséð-
ir.
Eftir þess breytingu sem gerir
Samtiden auðvitað mun aðgengi-
legri og nútímalegri, finnst mér þó
| Sflwttídci* -3”
f' > -
I Sau»t‘den 1
Kápusíður af nýju og gömlu
Samtiðinni.
sem áherzlan vilji hvíla býsna
mikið á stjórnmálum og þjóðfél-
agsmálum og skrif um bókmenntir
hafi minnkað töluvert. Ákvörðun
ritstjóra að hafa eitt aðalþema í
blaðinu hverju sinni hefur líka
kosti og galla, svona greinar um
þjóðfélagsmál verða á stundum
ansi þynnkulegar, þegar fjallað er
af fjálgleik um það sem segja má
að stundum liggi eiginlega i aug-
um uppi. En allt um það er
Samtiden myndarlegt rit sem er
fengur að því að kynna sér.
Jóhanna Kristjónsdóttir
og gaullista virðist lítill sem
■ enginn, þótt leiðtogarnir séu
keppinautar. Flestir Frakka virð-
ast telja að Giscard sigri í kosn-
ingunum þrátt fyrir útkomu síð-
ustu skoðanakönnunar, en ef hann
tapi verði Mitterand sigurvegari.
Á vinstri væng stjórnmálanna
\ ríkir megn óvinátta milli sósíal-
ista og kommúnista. Mitterand
hefur orðið fyrir stöðugri áreitni
kommúnistaleiðtogans Georges
Marchais, sem hefur það höfuð-
markmið að hrifsa frá honum
forystuhlutverkið á vinstri
vængnum. En harðar árásir
Marchais á sósíalista hafa mælzt
illa fyrir hjá óbreyttum stuðn-
ingsmönnum. Aukakosningar
hafa sýnt að sumir kommúnistar
kjósa sósíalista ef enginn komm-
únisti er í kjöri þótt leiðtogar.
þeirra banni það.
Leiðtogar sósíalista segja að
þeir ætli ekki að koma til leiðar
róttækum breytingum í Frakk-
landi. Sósíalistar segja jafnvel að
frambjóðendur þeirra séu ekki
bundnir af stefnuskrá flokksins.
Leiðtogi yngri flokksmanna, Mich-
el Rochard, hefur vissulega nýjar
hugmyndir fram að færa. En
Mitterand er þreytulegur enda
hefur hann verið í sviðsljósinu
síðan hann varð ráðherra 1947 á
dögum Fjórða lýðveldisins, blóma-
skeiði hans. Hann var viðriðinn
hneykslismál og hefur síðan verið
sakaður um að sviðsetja banatil-
ræði við sig á Rue de l’Observat-
oire. Hann virðist hafa fátt nýtt
fram að færa. Mörgum Frökkum
finnst sem þeir muni hverfa aftur
til Fjórða lýðveldisins ef þeir
kjósa hann.
Viðræðugóður
Dýrkunin á Mitterand þykir
engu minni en á Giscard eftir
kosningaspjöldum hans að dæma.
Á einu þeirra segir skáldkonan
Francois Sagan að einstaklega
auðvelt sé að tala við hann, hann
hafi gaman af fólki, trjám og
grískri heimspeki! Giscardsinnar
telja Mitterand ekki síður vilja
leika „konung" en Giscard ef hann
nær kjöri. Hann gagnrýnir Gisc-
ard fyrir að vera með nefið ofan í
öllu, en er sjálfur mjög ráðríkur,
og vill í engu skerða völd forseta
ef hann nær kjöri.
Hræsni
Hræsni kommúnista er slík, að
á sama tíma saka þeir ríkisstjórn-
ina um kynþáttahatur, þar sem
hún hafi vísvitandi komið inn-
flytjendum fyrir í verkamanna-
hverfum, þar sem kommúnista-
flokkurinn er allsráðandi. Kyn-
þáttafordómarnir, ófyrirleitnar
baráttuaðferðir og dýrkunin á
Marchais hafa leitt til þess, að 40
menntamenn kommúnista á
vinstri bakkanum hafa sagt sig úr
flokknum. Þeir hafa sent frá sér
yfirlýsingu, þar sem þeir saka
Marchais um að samþykkja innrás
Rússa í Afghanistan og stefnu
þeirra í Póllandi auk ýmissa
annarra glæpa. Marchais hefur
komist í varnarstöðu og breytt um
baráttuaðferðir. Hann hefur hætt
árásum sínum á Mitterand og
hvatt til endurreisnar bandalags
vinstri flokkanna. Jafnframt hef-
ur hann hafið heiftúðugar árásir á
Giscard. „Við höfum fengið okkur
fullsadda á þessum forseta órétt-
lætisins," hrópaði hann á fundi
nýlega.
Því er jafnvel haldið fram, að
Marchais hafi sætt sig við þá
tilhugsun að tapa fyrir Mitterand
í fyrri atkvæðagreiðslu og „lána“
honum atkvæði kommúnista í
síðari umferð. Það mun þó ekki
nægja til að tryggja Mitterand
sigurinn. Hann mundi enn skorta
tvo til þrjá af hundraði til að
hljóta 50 af hundraði atkvæða.
I síðasta mánuði fór fram auka-
kosning, sem ýmsum finnst vera
fyrirboði forsetakosninganna. I
fyrri umferð fengu vinstri flokk-
arnir 55 af hundraði. Hlutur
kommúnista var mestur. Fram-
bjóðandi sósíalista dró sig í hlé, en
honum tókst ekki að fá alla
stuöningsmenn sína til að kjósa
frambjóðanda kommúnista í síð-
ari umferð. Hræðsla við kommún-
ista leiddi hins vegar til þess, að
kjörsókn jókst og hægrimenn sigr-
uðu auðveldlega.
Hægri menn eru í meirihluta í
Frakklandi og meirihluti lands-
manna vill viðhalda Fimmta lýð-
veldinu. Um leið og Mitterand
boðar róttæka stefnu til að næla í
atkvæði kommúnista hrynur fylg-
ið af honum. Giscard er því
almennt spáð sigri þrátt fyrir alla
demanta og konungstilburði.
¥

Kalmar 81
□ Við höfum nu g]ör-
breytt og stækkað
sýningarhúsnæði
okkar í Skeifunni 8,
Reykjavík.
□ Þar er nú veröld inn-
réttinga í vistlegu
húsnæði,, sem á sér
enga hliðstæðu hér-
lendis.
□ Hringið eða skrifið
eftir nýjum bæklingi
frá Kalmar.
kafmar w ^
Innrétténgar hf
SKEIFUNNI 8, SIMI 82011