Morgunblaðið - 24.02.1981, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 1981
Alvarlegt mál þegar vinnuveit-
endur hafa á móti lýðræðisleg-
um leiðum í samningamálum
- segir Pétur Sigurðsson, alþingismaður og
stjórnarmaður í Sjómannafélagi Reykjavíkur
„ÞAÐ koma oft fram undarlegar mótsagnir hjá sumum vinnuvcitend-
um og leigupennum þeirra er þeir annars vegar fjargviðrast út i þá,
sem þeir kalla „verkalýðsrekendur" sem stjórna verkalýðsfélögunum
með „ofurvaldi fámenniskliku". Á þá er borið t.d. að þeir séu
„smákóngar sem ekki vilji kosningar i félögum sinum". Þegar samtök
launþega fylgja svo lögum, reglum og lýðræðislegum aðferðum í
hvivetna ærast þeir, ef niðurstaða, sem fæst i hagsmunamáium
launþega og þeirra eftir slikum leiðum, er þeim andstæð eða ekki að
skapi."
Þetta sagði Pétur Sigurðsson,
alþingismaður og stjórnarmaður í
Sjómannafélagi Reykjavíkur, í
viðtali við Mbl. í gær vegna
viðtals, sem blaðið átti við Þor-
stein Pálsson, framkvæmdastjóra
Vinnuveitendasambands íslands,
og birtist í blaðinu síðastliðinn
fimmtudag.
„Ég ætla ekki að hefja deilur á
þessu stigi um hvað farmenn áttu
að fá í sinn hlut samkvæmt
samningunum frá 18. desember,
sem felldir voru í atkvæða-
greiðslu, sem stóð yfir lengi í
janúarmánuði. Framkvæmda-
stjóra VÍ láðist hins vegar að telja
það upp, sem aðrar stéttir hafa
fengið, en sjómenn ekki, en eru þó
búnir að borga sumt af því fullu
verði. Má þar til nefna margs
konar félagsleg réttindi í sam-
ræmi við þróun í vestrænum
löndum, t.d. lög og samninga um
vinnuvernd, hámarksvinnutíma
og mannsæmandi hvíld eftir langa
vinnutörn auk heilsugæzlu og
heilsuverndar. Þeir hafa ekki
fengið viðurkennda sérstöðu sína
vegna fjarveru né vinnuaðstöðu,
sem nær allir aðrir starfshópar
hafa löngu fengið, ótrúlegar auka-
þóknanir hjá ríkinu, t.d.
En þeir hafa á síðustu árum átt
sinn þátt í gjörbyltingu í sigling-
um og vöruflutningum verzlunar-
flotans. Margfalt styttri af-
greiðslutími skipanna í höfnum er
þáttur þar í. Þessu fylgir nær
stöðug vinna háseta, jafnt nætur
sem daga, helga daga og virka,
sem að sjálfsögðu er samnings-
brot. En slík samningsbrot eru
ekki einsdæmi, því miður. Hagn-
aðurinn af mikilli framleiðniaukn-
ingu í þessum atvinnuvegi fer
alfarið til útgerðanna, þrátt fyrir
þátt áhafnar í sköpun hans með
stórauknu álagi, andlegu og lík-
ámlegu.
í Vinnuveitendasambandinu
ræður aldamótahugsunarháttur,
ráðamenn þar lemja höfði við
stein og segja: „Þið eigið að fá
sömu prósentu og einhverjir silki-
treflamenn, sem sitja í sama
rassfarinu ár og síð.“ Slíkur hugs-
unarháttur þekkist nú hvergi
meðal iðnvæddra þjóða — nema á
íslandi. Á sama tíma og útgerð-
armenn rembast við að framfylgja
þessari stefnu bandamanna sinna
í ríkisstjórn, hamast ráðherrar við
að svíkja. Farmenn ganga til
atkvæða um nýja samninga. Á
meðan dynja á þeim bráðabirgða-
Iög sem jafngilda stórfelldri kaup-
skerðingu. Og að felldum samn-
ingum, þegar reyna á að hnýta
enda saman að nýju gerir fjár-
málaráðherra leynisamninga við
stuðningsmenn sína og hækkar
hálaunamenn um 6% og gefur
fyrri launastefnu sinni langt nef.
En eftir stendur VÍ og segir við
farmenn: „Þið fenguð í fyrra sama
og aðrir láglaunamenn eftir 10
mánaða samninga, það skuluð þið
láta ykkur nægja.“
— Nú víkur Þorsteinn Pálsson
að innri málum í sjómannafélag-
inu og að starfsmönnum Land-
helgisgæzlunnar, hvað segir þú
um það ?
„Já Þorsteinn er ekki einn um
að líta „mjög alvarlega á málið“
eins og hann orðaði það. Hann
heldur því einnig fram, að ein-
hverjir sem komu í höfn um helgi,
hafi ekki fengið að kjósa. Ef
útgerðarmenn hefðu kært sig um,
gat skipið beðið meðan náð var í
starfsmann félagsins. Engin ósk
kom fram um það frá félagsmanni
eða útgerð. Enda sumar útgerð-
irnar ekki mikið fyrir að ýta undir
kosningaþátttöku skipverja í slík-
um eða öðrum kosningum. Um hið
gagnstæða þekkjast dæmi þó
ótrúlegt sé.
Hann segir í samtalinu „að
stjórn SR láti fella fyrir sér
Pétur Sigurðsson
samningana“. Hér er höfuðmis-
skilningur á ferðinni. Samninga-
nefnd farmanna sjálfra og stjórn
gerðu þennan samning fyrir far-
menn. Það voru þeir, sem starfa í
greininni, sjómennirnir sjálfir,
sem felldu samning sem átti að
vera þeirra samningur, sem kveð-
ur bæði á um laun, vinnukjör og
þau brot af mannréttindum, sem
þeim hefur til þessa tekizt að ná
fram. Það á auðvitað engin félags-
stjórn að hafa einhliða rétt til
samningsgerðar. Það er ekki gert í
SR.
Framkvæmdastjórinn fullyrðir
að landhelgisgæzlumenn eigi eng-
an hlut að máli í þessum samning-
um. Það er mesta óvera. Þeir og
þeirra fjölskyldur eiga að lifa af
því, sem úr þessum samningum
fæst. Þeir taka sín laun eftir þeim.
Sjö áhafnarmenn gæzlunnar tóku
þátt í atkvæðagreiðslu um samn-
ingana, en einn um verkfallsheim-
ildina. Það var fyrir mistök hjá
þessum eina, þeir taka annars
ekki þátt í atkvæðagreiðslu um
verkföll eða verkfallsheimildir. En
svo mikill munur var á, að þetta
eina atkvæði gat engin áhrif haft
á niðurstöður. Kannski VÍ vilji
standa með SR í því, að þeir fái
verkfallsrétt? En áhafnir land-
helgisgæzlunnar eru einu þegnar
þessa lands, sem hafa ekki þann
„rétt“.
Vinnuveitendasambandi Islands
er mæta vel kunnugt um af hverju
ekki hefur verið boðað verkfall hjá
Skipaútgerð ríkisins, Kyndli, Vík-
urskip og Skipadeild. SÍS. Ef
þessir aðilar vilja ganga til samn-
inga næstu daga þarf vonandi ekki
að koma til verkfallsboðunar hjá
þeim.“
— í lokaorðum sínum í fyrr-
nefndu viðtali sagði Þorsteinn „að
boðun verkfalls SR yrði ekki skilin
nema á þann veg, að sérstakir
kærleikar séu á milli forystu-
manna sjómannafélagsins og
SÍS“. Hvað hefur þú um þessi orð
hans að segja?
„Það gæti vel þróazt í ámóta
kærleika og ráða í samskiptum
útgerðarfélaganna og Dagsbrún-
ar. En Þorsteinn, sem er bæði
greindur og glöggur, hefur öðlazt
mikla lífsreynslu í starfi sínu.
Enginn veit betur en hann sjálfur,
að samningsaðili, sem setur kurt-
eisi, skilning og virðingu fyrir
skoðunum annarra á oddinn í
viðskiptum sínum og samningum
hefur öll likindi fyrir líkum við-
brögðum frá gagnaðila. Á sama
hátt mun fara fyrir þeim, sem
temja sér mannfyrirlitningu og
stórbokkahátt," sagði Pétur Sig-
urðsson að lokum.
Alpa-verðlaun afhent
Á VÖRUSÝNINGUNNI Heimil-
ið '80 efndi Smjörlíki hf. tii
getraunar vegna einnar tegund-
ar framleiðslu sinnar „ALPA".
Áttu sýningargestir að segja
til um fjölda stykkja af ALPA, í
stafla sem þar var í bás fyrirtæk-
isins. Heitið var þrennum aðal-
verðlaunum og 10 aukaverðlaun-
um.
Dregið hefur verið úr réttum
lausnum og hlaut Anna María
Ólafsdóttir fyrstu verðlaun,
Sjöfn Kristinsdóttir önnur verð-
laun og þau þriðju Heiðrún
Helgadóttir. Sjást vinningshafar
á myndinni ásamt framkvæmda-
stjóra Smjörlíkis hf., Davíð Sch.
Thorsteinsson.
Aukaverðlaun hafa verið send
út.
Norsk-íslenzk orðabók í smíðum
IIRÓBJARTUR Einarsson, sem
verið hefur starfsmaður Norr-
ænu menningarmiðstéiðvarinnar
í Kaupmannahöfn sl. átta ár.
hefur fengið það vcrkefni að
semja norsk-íslenzka orðabók og
kostar Norræna menningamála-
nefndin verkið. Slík orðabók hef-
ur ekki verið til, en þykir svo
mikilvæg fyrir norræna sam-
vinnu, að þar er gengið fram hjá
þeirri reglu sem gildir um verk-
efni, að þau verði að koma a.m.k.
þremur þjóðanna til góða.
Hróbjartur sagði íslenzkum
fréttamönnum, sem hittu hann í
Norrænu menningarmiðstöðinni í
Höfn, að hann hefði að vísu verið
byrjaður á þessu verki, sem átti
rætur sínar aftur í þann tíma er
hann var lektor í norsku við
Háskóla íslands, þegar hann varð
þess var hversu mjög slíka orða-
bók vantaði. En það var ekki fyrr
en fyrir hálfu ári að hann fékk
tækifæri til að eyða öllum sínum
tíma í orðabókina. Og kvaðst hann
þó ekki vera kominn nema aftur í
D.
Hróbjartur hefur búið mikið í
Noregi, þótt hann sér íslendingur
í húð og hár.
Náttúruvísindamaður ræðir
hönnun sköpunarverksins
ÞESSA dagana er staddur hér á
landi Albert Watson jarðeðlis-
fræðingur og náttúruvísindamað-
ur á fyrirlestrarferð. Hefur hann
þegar flutt fyrirlestra í Lögbergi
og einnig mun hann flytja fyrir-
lestra í Vestmannaeyjum, á Sel-
fossi og i Keflavik.
Albert Watson er Englendingur,
kennir við Newbold College í Eng-
landi, en hefur einnig kennt í
Bandaríkjunum. Hann hefur
stundað rannsóknir á þessu sviði
náttúruvísinda í 18 ár og lokið
' áskólaprófum frá bæði
Kaliforníuháskóla og Lundúna-
háskóla.
Watson telur að um yfirgnæf-
andi vísbendingar sé að ræða í
náttúrunni að sköpunarverkið hafi
ekki orðið til fyrir tilviljun, heldur
sé greinilega hönnun, skipulag og
tilgangirað^aki^^^^^___^^
Gítartónleikar
Fjórðu Háskólatónleikarnir
fóru fram í Norræna húsinu sl.
laugardag. Þar kvaddi sér hljóðs
ungur gítaristi Arnaldur Arnar-
son að nafni.
Arnaldur, sem stundað hefur
nám í Manchester á Englandi
undanfarin ár, er nú að hasla sér
völl í grein sinni hér heima og
tónleikar hans í Norræna húsinu
benda eindregið í þá átt að mikils
Tónllst
eftir EGIL
FRIÐLEIFSSQN
megi af honum vænta. Leikur
hans allur er fágaður, tækni góð,
mótun hendinga yfirleitt skýr og
flutningur í heild hnökralítill og
heilsteyptur. Þar fer saman gott
handbragð og meðfædd hæfni.
Mætti ég gera litla athugasemd
væri það helst að á stundum
fannst mér leikur Arnalds full
hógvær og varfærinn. Að vísu er
skynsamlegt að ætla sér ekki um
of, en örlítil meiri snerpa og
ákveðni hefði ekki sakað. Á efnis-
skránni voru eingöngu verk frá
hinni svokölluðu Rómönsku-
Ameríku og öll eru þau samin á
þessari öld. Tónskáldin, sem við
sögu komu, voru Heitor Villa-
Lobos, Manuel Maria Ponce og
Agustin Barrios Mangore. Af
þessum heiðursmönnum er H.
Villa-Lobos best þekktur hér og
æfingarnar sem Arnaldur lék hér
fastur liður á efnisskrá flestra
gítarista. Ég sé ekki ástæðu til að
fjalla um hvert einstakt verk, en
vil óska Arnaldi til hamingju með
ágætan konsert. Það er vissulega
notalegt að sitja undir kliðmjúk-
um lágværum gítartón, sem er í
hrópandi mótsögn við það grófa
rafmagnsgítarsdúndur, sem hell-
ist yfir mann nær daglega hvort
sem manni líkar betur eða verr.