Morgunblaðið - 17.03.1981, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. MARZ 1981
35
Talsmenn Flugleiða hafa tekið
óstinnt upp þá gagnrýni, sem Sam-
vinnuferðir-Landsýn beindi að fyrir-
tækinu í Morgunblaðinu síðastliðinn
þriðjudag. Tilefni þeirra skrifa Sam-
vinnuferða-Landsýnar var nýgerður
samningur við danska leiguflugfélagið
Sterling, sem tók að sér leiguflug til
Kaupmannahafnar á verði sem Flug-
leiðir treystu sér ekki til að keppa við.
í greinargerð, sem kynningardeild
Flugleiða hefur nú sent frá sér og birt
var í Morgunblaðinu sl. föstudag er
Sterling samningurinn enn á dagskrá
og kalla Flugleiðamenn hann m.a.
„innflutning á dönsku atvinnuleysi",
„aðför að atvinnuöryggi íslenskra
launamanna", „óheiðarlega sam-
keppni", „aðför að sólarlandaflugi
íslendinga", „tvöfalt ógagn“, „annar-
legan samning" o.s.frv.
um á þeim erlenda. Þessi málsvari
frjálsrar samkeppni, sem nú er orðinn
vonbiðill íslensku ríkisstjórnarinnar,
getur að sönnu ætlast til þess að
ríkisvaldið styðji fyrirtækið á erfið-
leikatímum, en gjörsamlega er óþol-
andi að það sé gert í þágu erlendra
farþega en ekki íslenskra.
Höfnuðu leiguflugi
á Bretlandi
Kynningardeild Flugleiða minnist á
leiguflug Samvinnuferða-Landsýnar
með bresku leiguflugfélagi til London.
Er það nefnt sem annað dæmi um
meinta þjónkun Samvinnuferða-
Landsýnar við erlend flugfélög. Þarna
sést kynningardeildinni yfir sögulegar
staðreyndir — nefnilega forgangsrétt
Eysteinn Helgason frkvstj.:
ar ferðaskrifstofur. Kalla þeir m.a.
leiguflugið gegnum Kaupmannahöfn
til Möltu aðför að íslensku sólarlanda-
flugi,. telja það gera „tvöfalt ógagn“
o.s.frv. Hér er um grundvallarmis-
skilning að ræða. I sumar er verið að
kynna á Möltu nýjan áfangastað
íslenskra sólarlandafarþega, og hafa
viðbrögðin enn einu sinni sýnt hve
mikill áhugi er hérlendis fyrir nýjum
stöðum á borð við þennan. Að því er
að sjálfsögðu stefnt að auka enn
frekar sætaframboð til Möltu á kom-
andi árum og þá með beinu sjálfstæðu
leiguflugi, sem Flugleiðir geta von-
andi sinnt á samkeppnishæfu verði.
Allt tal um aðför að íslensKu sólar-
landaflugi er út í hött — hvað mætti
þá ekki segja um sólarlandaferðir
Flúgleiða sjálfra til Miami og víðar,
þar sem hluta leiðarinnar er flogið
Samkeppni þarf ekki alltaf að
vera óheiðarleg og hættuleg
Greinargerð Flugleiða einkennist af
órökstuddum upphrópunum í stað
þess að tekið sé á jafn veigamiklu og
viðkvæmu máli á málefnalegan hátt
og reynt að kryfja til mergjar ástæð-
urnar fyrir því, að Flugleiðir treystu
sér ekki til þess að annast þetta flug.
Upphrópanir Flugleiðamanna hafa
þegar verið hraktar í áðurnefndri
grein Samvinnuferða-Landsýnar —
hraktar með óyggjandi rökum, þar
sem öll atriði málsins eru rakin. Hér
verða því ekki eltar ólar við einstök
atriði í greinargerð Flugleiða, en ekki
verður hjá því komist að rifja nokkur
atriði upp, sem Fiugleiðamenn gleyma
í greinargerð sinni, eða rangtúlka
þannig að ekki verður komist hjá
leiðréttingum.
Tækifærin voru
hjá Flugleiðum
Ekki er t.d. minnst á það einu orði í
greinargerðinni að svo langt var
gengið í samningaumleitunum við
Flugleiðir að þeim var beinlínis sýnt
tilboð Sterling og gefinn kostur á að
ganga inn í það á sama verði. Allt kom
þó fyrir ekki, Flugleiðir treystu sér
einfaldlega ekki til þess að fljúga fyrir
jafn lágt verð, vélakosturinn var
óhagkvæmari en hjá Sterling og
reksturskostnaður Flugleiða það hár
að fyrirtækið var gjörsamlega ósam-
keppnisfært. Slíkum staðreyndum
ætti ekki að svara með upphrópunum,
heldur leita skýringa og bæta rekstur-
inn þar til unnt er að mæta frjálsri
samkeppni.
Allar fullyrðingar um óeðlilega lágt
verð og undirboð hafa þegar verið
hraktar. Bent hefur verið með rökum
á það, að ekki sé á neinn hátt vegið að
íslensku atvinnuöryggi, heldur sé í
umræddu leiguflugi flogið að mestu
leyti með „viðbótarfarþega", sem frek-
ar ættu að geta aukið atvinnu ís-
lenskra flugliða heldur en hitt. Upp-
hrópanir um „óheiðarlega sam-
keppni", „annarlega samninga“ o.fl.
þ.h. teljast ekki svaraverðar og sæma
raunar á engan hátt fyrirtæki, sem
skipar þann virðingarsess sem Flug-
leiðir a.m.k. ættu að hafa í umræðum
um íslensk ferðamál.
Þegar að því kemur hins vegar, að
fyrirtækið treystir sér til þess að
rökstyðja slíkan málflutning verður
það ánægja Samvinnuferða-Landsýn-
ar að endurtaka röksemdir sínar og
bæta fleirum við þar til Flugleiðum
hefur skilist kjarni málsins, þ.e. að
fyrirtækið þoli ekki samkeppni vegna
óhagkvæms reksturs.
„Mismunandi
markaður“
Samvinnuferðir-Landsýn bentu í
grein sinni á mismunandi verð Flug-
leiða fyrir íslenska og erlenda farþega
á sömu flugleiðum. Dæmi var tckið
um Danann sem situr við hlið íslend-
ingsins á flugleiðinni Keflavík-
Kaupmannahöfn og greiðir u.þ.b. Vi af
verði íslendingsins. Dæmi var einnig
tekið um íslendinginn sem flýgur til
New York á 50% hærra fargjaldi en
Bandaríkjamaðurinn.
Einasta svar Flugleiða var að hér
væri um ólíkan markað að ræða,
annars vegar íslenskan markað og
hins vegar erlendan. Og hver er svo
munurinn? Jú, nefnilega sá að Flug-
leiðir sitja einir að íslenska markað-
num en lúta frjálsum markaðslögmál-
Flugleiða á sínum tíma að þessu
leiguflugi. Hið rétta er nefnilega, að
Flugleiðir höfnuðu ítrekuðum beiðn-
um um leiguflug til London og var því
ekki um annað að ræða en að taka
erlenda tilboðinu. Rétt er hins vegar
að láta þess getið nú, úr því að
Flugleiðir rifja upp þetta mál, að um
leið og Samvinnuferðir-Landsýn buðu
þessar ódýru Lundúnarferðir í fyrsta
sinn brá svo við, að Flugleiðir buðu
tveimur íslenskum ferðaskrifstofum,
þar á meðal sinni eigin ferðaskrif-
stofu, flug til London á svipuðu verði
og Samvinnuferðum-Landsýn hafði
verið neitað um!
Ánægjuleg
samvinna?
í greinargerð Flugleiða er reynt að
breiða yfir þá staðreynd að Arnarflugi
hafi verið meinað að gera tilboð í
leiguflug Samvinnuferða-Landsýnar
til Danmerkur, þar eð um væri að
ræða flug á áætlunarflugleið Flug-
leiða. Eina svar Flugleiða við þessu er
að samvinna og verkaskipting milli
Anrarflugs og Flugleiða sé með ágæt-
um. Það er varla óeðlilegt að Flug-
leiðamenn séu ánægðir með samvinn-
una — þeir ráða lögum og lofum í
Arnarflugi og haga samvinnu flugfé-
laganna nákvæmlega að eigin vild.
Óheiðarleg
samkeppni?
I greinargerð sinni gerast Flugleiðir
málsvarar annarra íslenskra ferða-
skrifstofa og telja það m.a. það eina
sem vert sé að feitletra og tvítaka að
önnur ferðaskrifstofa bjóði ódýrari
ferðir til Danmerkur en Samvinnu-
ferðir-Landsýn. Vekur það athygli að í
heift sinni skuli Flugleiðir leggjast
svo lágt að fara með rakalaus ósann-
indi og falsa verðútreikninga um
hundruði þúsunda gamalla króna.
Þegar þetta er skrifað hafa hundruðir
íslendinga pantað og staðfest með
innborgunum Danmerkurferðir með
Samvinnuferðum-Landsýn og er
óhætt að fullyrða að sá fjöldi hafi
kynnt sér af gaumgæfni þau tilboð
sem á markaðnum eru.
Jafnframt hafa Flugleiðir áhyggjur
af óhciðarlegri samkeppni við íslensk-
með bandarískum flugfélögum? Eini
munurinn er sá að það fyrirkomulag
er haft óbreytt ár frá ári á meðan
Samvinnuferðir-Landsýn stefna nú
þegar að því að fljúga beint til Möltu
þegar staðurinn hefur náð kjölfestu
meðal íslenskra farþega.
Á meðal íslenskra ferðaskrifstofa,
sem og annarra fyrirtækja telst ekk-
ert óeðlilegt við það, að leitað sé
hagstæðustu samninga hverju sinni
og þess freistað að bjóða sem vandað-
astar vörur og þjónustu á sem lægstu
verði. Fara þar saman hagsmunir
fyrirtækjanna og viðskiptavinanna og
næst um leið ánægjuleg samvinna
sem byggir á gagnkvæmu trausti og
góðri þjónustu.
Þykir óneitanlega mörgum sem
Flugleiðir séu orðnar harla háðar
einokunaraðstöðu sinni þegar öll eðli-
leg samkeppni er orðin óheiðarleg,
tortryggileg og beinlínis hættuleg,
eins og lesa má í títtnefndri greinar-
gerð.
„SL-kjörin“
Dylgjur Flugleiðamanna um „SL-
kjör“ Samvinnuferða-Landsýnar eru
María L. Einarsdóttir:
„Svo á að fara
að byggja í Ar-
túnsholtinu“
„Ég er nú þegar farin að kvíða
fyrir næstu kosningum, þótt það
sé nú kannski heldur snemmt.
Vandamálið er, hvar á helst að
krossa. Engin lausn er fólgin í því
að sleppa krossinum, en einhvern
veginn virðast aðrir möguleikar
lítið vænlegir til jákvæðrar
stefnu.
Hvenær ætli renni upp sá dag-
ur, að til verði stjórnmálaflokkur,
sem hefur á stefnuskrá sinni að
koma á fegurra mannlífi og láta
ekki sitja við orðin tóm? Allt i
kringum mann hrannast upp fleiri
og fleiri dæmi um, hvað þau
sjónarmið mega sín lítils.
Framfarir, segja menn, en eru
þessi framfarasjónarmið ekki far-
in að hlaupa með okkur í gönur?
Verður mannskepnan hamingju-
samari við það? Frá mínum sjón-
arhóli er því fljótsvarað. Við erum
á góðri leið með að eyðileggja allt
mannlegt og jörðina okkar um
leið.
Ógnir kjarnorkustyrjaldar 'vofa
yfir okkur dag hvern. Fáeinir
brjálæðingar úti í heimi virðast
geta stjórnað því, hvort við lítum
dagsins ljós á morgun. En þótt við
látum okkur nú nægja að líta á
það sem er næst okkur, nánasta
umhverfi, þá er svo óendanlega
margt, sem huga mætti að.
Hvað er t.d. orðið af þessu
hreina og tæra lofti, sem íslend-
ingar stæra sig af? Jú, það er
sennilega ennþá hægt að finna
uppi í fjöjlum. Þó er það ekki alls
staðar, því að meira að segja þar
er bensínstybba frá ýmsum vél-
knúnum farartækjum. Inni í
Reykjavík er að minnsta kosti
orðið heldur lítið af því. Bensín-
stybbuna leggur meira að segja
inn í húsin, þegar maður vaknar á
morgnana.
Einu sinni var sérlega gott að
búa í Árbænum. Þá var stutt að
fara í gönguferðir á staði, þar sem
voru móar og gras, þar sem
mennirnir voru ekki ennþá komnir
með vélgröfur og skóflur að róta
upp jarðveginum og breyta honum
i steinsteypu. Nú er Selásinn
horfinn undir þyrpingu af stein-
kössum, iðnaðarhverfi rís í holt-
inu norðan við Árbæinn. Umferð-
in á Suðurlandsveginum eykst
með hverju ári og verður illþolan-
legt um helgar. Það sem verra er,
að umferðin innan Árbæjarhverf-
isins hefur líka stóraukist og
verður ískyggileg á meðan bygg-
ingarframkvæmdir eru sem mest-
ar. Bílstjórar steypubíla og ann-
arra þungavéla virðast flestir hafa
ótrúlega litla ábyrgðartilfinningu
við aksturinn. Þeir ættu einna
helst að vita, hverjar afleiðingar
of hraður akstur á slikum öku-
tækjum getur haft. Það hefur
töluvert meiri áhrif að lenda í
ákeyrslum á þungum bíl fullum af
steypu en fólksbíl, þótt nógu
hörmulegar afleiðingar hljótist
oft af þeim. Ég held, að enginn
vilji hugsa þá hugsun til enda,
hvernig fer fyrir litlu barni, sem
þvælist fyrir slíkum bíl. En ég
held, að bilstjórar ættu samt að
hugsa þaö, áður en þeir leggja út í
glannaakstur.
Ég hef hingað til huggað mig
við það, að ennþá væri þó Árbæj-
arsafn og umhverfi þess eftir. En
hvað er það, sem blasir við augum
þar fyrir neðan? Skrímsli er að
taka á sig mynd við . fallegu
Elliðaárnar og rétt fyrir ofan
kjarri vaxinn hólmann sem börnin
kalla Indíánaeyju og eru sælureit-
ir inni í borginni. Höfðabakkabrú-
eitt af mörgum óskyldum málum sem
fléttað er inn í greinargerðina um
Sterling-samninginn. Vandséð er
hvaða tilgangi sá kafli þjónar í þessu
sambandi, svo og makalausar aðdrótt-
anir um óeðlilegan hagnað af Dan-
merkurferðum og hvað við hann sé
gertl!
Eðli SL-kjaranna er einfalt og
verður ekki misskilið. Þarna er ein-
faldlega verið að veita íslenskum
sólarlandafarþegum í fyrsta sinn ör-
ugga vernd gegn gengisfellingu og
eldsneytishækkunum — hlutum sem
oft hafa riðlað öllum fjárhagsáætlun-
um og valdið miklum vonbrigðum.
Missum ekki sjónar
á markmiðinu
Flugleiðir láta í ljós áhyggjur yfir
því, að Samvinnuferðir-Landsýn hafi
með Sterling-samningnum sniðgengið
skyldur sínar við aðildarfélagana og
íslenskt launafólk. Á þessum við-
brögðum Flugleiðamanna má í raun
sjá í hnotskurn allan málflutning
fyrirtækisins í varnarræðu sinni.
Hvergi er svarað málefnalega, gripið
er til endalausra upphrópana og er
það af sem áður var þegar tekið var
hraustlega á erfiðum málum og þau
leyst af festu og einurð, sem lengi vel
einkenndi alla stjórnun íslenskra
flugfélaga.
Samvinnuferðir-Landsýn hafa á
engan hátt misst sjónar á hinu
eiginlega markmiði sínu, þ.e. að
tryKKÍ3 íslenskum launamönnum sem
hagkvæmastar orlofsferðir og stuðla
að framþróun í íslenskum ferðamál-
um. Einmitt þess vegna ríður ferða-
skrifstofan á vaðið og sker upp herör
gegn yfirgangi Flugleiða á íslenskum
markaði. Ekki þó með því að snið-
ganga fyrirtækið, heldur krefja það
samkeppnishæfra tilboða til þess að
íslenskir ferðamenn standi loks jafn-
fætis öðrum farþegum Flugleiða og
annarra flugfélaga.
Þessi viðleitni Samvinnuferða-
Landsýnar er íslenskum neytendum
til tvímælalausra hagsbóta og hljóta
það að vera landsmönnum mikil
vonbrigði að sjá hve allar slíkar
tilraunir virðast fara í taugarnar á
forráðamönnum Flugleiða.
Eysteinn Helgason.
f ram kvæmdast jóri
Samvinnuferða-Landsýnar hf.
in er að rísa, á því leikur víst ekki
lengur nokkur vafi. Mér dettur til
hugar, að hún mætti fara sömu
leið og styttan af hafmeyjunni á
Tjörninni hérna forðum.
En hvernig stendur á því, að
svona fyrirbærum er hrundið í
framkvæmd? Hvað er m.a. það,
sem stjórnar og gegnsýrir líf
okkar? Við erum alltaf að flýta
okkur. Með því að byggja brú
getum við verið nokkrum mínút-
um fljótari að komast eitthvað.
Við flýtum okkur svo mikið, að við
gleymum að vera til, við gleymum
að vera manneskjur. Það virðist
þurfa einhvers konar áföll, að
líkamleg eða andleg heilsa bresti,
ástvinur falli í valinn, til þess að
fólk hægi aðeins á og fari að hugsa
um verðmætin í lífinu. Þau eru
sorglega oft fólgin í einhverju,
sem fólk ætlar sér að geyma til
betri tíma, þegar það þarf ekki að
vera að flýta sér.
Svo á að fara að byggja í
Ártúnsholtinu, þar sem skipulagt
var útivistarsvæði. Hvaða gagn er
í yfirlýsingum um, að þær trjá-
plöntur, sem voru gróðursettar
þar, fái að halda sér? Hvaða
ánægju hefur utanaðkomandi af
trjáplöntum, sem standa inni á
milli húsanna? Vissulega verður
hverfið fallegra fyrÍF bragðið fyrir
þá, sem búa þar, en ekki í sínum
fyrirhugaða tilgangi. Þétting
byggðar í Reykjavík er orðin
staðreynd. Það eru greinilega
oftast hentistefnusjónarmiðin,
sem eru númer eitt, sama hver
situr við völdin. Hvenær má búast
við úthlutun lóða á grasi vöxnum
umferðareyjum?
Ég veit, að fjöldi manns ber
sams konar ugg í brjósti og ég
varðandi framtíð landsins og þjóð-
arinrthr. Gætu samtök þess fólks
ekki orðið sterkt afl í stjórnmál-
um? Eða mundu hugsjónirnar líka
gleymast hjá' þeim, þegar út í
valdabaráttu er komið?