Morgunblaðið - 12.06.1982, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ1982

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aóalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, simi 22480. Afgreiðsla: Skeifunní 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 120 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 8 kr. eintakið.
Siglufjörður
Siglufjörður var á fyrri helmingi þessarar aldar höfuð-
staður síldveiða og síldariðnaðar og einn veigamesti
hlekkurinn í þeirri verðmætasköpun, sem gerði fram-
vindu þjóðfélagsins, frá fátækt til velmegunar, mögulega.
Hrun síldarstofnsins, sem atvinna og afkoma íbúanna og
sveitarfélagsins byggðist alfarið á, var áfall, sem vel má
líkja við náttúruhamfarir. Slíkar vóru afleiðingarnar
fyrir sveitarfélagið. íbúatala Siglufjarðar er í dag einum
þriðja lægri en síðla á fimmta áratugnum. Það tók byggð-
arlagið langan tíma að laða sig að nýjum atvinnuháttum,
fyrst og fremst þorskveiðum, frystiiðnaði og loðnu-
vinnslu. Hrun loðnustofnsins og stórlækkað hlutfall
þorsks í botnfiskafla kemur því ver við Siglufjörð en flest
önnur sjávarpláss.
Siglufjörður hafði þá sérstöðu á sinni tíð, að atvinnu-
reksturinn var að langmestum hluta í höndum ríkisins:
Síldarverksmiðjur ríkisins, Tunnuverksmiðjur ríkisins,
Lagmetisgerð ríkisins (Siglósíld) o.sv.fv. Framan af hafði
þessi ríkisrekstur skattalegar ívilnanir gagnvart sveitar-
félaginu, sem þurfti þó að leggja í mun kostnaðarsamari
framkvæmdir hvers konar vegna þessa rekstrar. Ríkis-
reksturinn dró fjölda fólks til Siglufjarðar, sem þar sett-
izt að í góðri trú á síldarárunum, — og lagði ævistarf sitt
í það, að koma sér þar sómsamlega fyrir.
Staðreynd er að sjávarpláss, sem byggðu fremur á
einkarekstri en ríkisrekstri, vóru mun fljótari að ná sér
upp, eftir hrun síldarstofnsins, en Siglufjörður. Skyldur
vinnuveitandans gagnvart starfsfólki og umhverfi reynd-
ust síður en svo betur komnar í höndum ríkisins en einka-
aðila, þegar á bjátaði. Öll viðbrögð vóru svifaseinni og
ómarkvissari. Smám saman hefur þó Siglufjörður verið
að rétta úr kútnum og breikka atvinnugrundvöllinn á
staðnum og eru Húseiningar hf. gott dæmi um framtak,
sem borið hefur góðan ávöxt. Eftir sem áður verður það
þó sjósóknin og og fiskvinnslan, sem verður undirstaða
atvinnulífsins á staðnum. En stefna ríkisvaldsins gagn-
vart starfsgreinum í sjávarútvegi, sem nú sæta vaxandi
taprekstri, eykur hinsvegar á óöryggi fólks, sem byggir
sjávarpláss landsins.
Sigur Sjálfstæðisflokksins í Siglufirði, sem tvöfaldaði
bæjarfulltrúatölu sína þar, byggist fyrst og fremst á
þeirri pólitísku sveiflu, sem orðin er í þjóðfélaginu öllu,
sterku framboði og styrku flokksstarfi. En í bakgrunni
þessa sigurs er jafnframt sú reynsla af ríkisrekstri, sem
Siglfirðingar þekkja öðrum betur. í þessum orðum felst
ekki gagnrýni á stjórnendur þessara ríkisfyrirtækja á
genginni tíð, sem allt vóru hinir mætustu menn, heldur
mat á reynslu og rekstrarformi.
Norðurland vestra
Norðurland vestra samanstendur af víðfeðmum land-
búnaðarhéruðum og dæmigerðum sjávarplássum.
Þar býr kraftmikið og duglegt fólk, sem heldur uppi
blómlegu menningarlífi, samhliða daglegum störfum.
Engu að síður hefur atvinnulíf verið þar of einhæft — og
kjördæmið er í neðstu tröppu sem tekjusvæði. í upphafi
þriðja áratugarins bjuggu þar 10.3% þjóðarinnar en nú
aðeins 4.6%. Kjördæmið hefur því síður en svo haldið hlut
sínum í vexti þjóðarinnar, þó fjölgað hafi í einstökum
byggðarlögum, einkum Blönduósi, Sauðárkróki og
Hvammstanga.
Blönduvirkjun, sem sýnist loks komin af þrasstigi,
skapar margháttaða möguleika til fjölbreytni í atvinnu-
háttum, ef rétt er á málum haldið, en samkvæmt mann-
fjöldaspám þurfa að verða til 1500 ný störf í kjördæminu
á næstu 20 árum. Slíkt hlýtur að vera kappsmál heima-
aðila, enda eru fjölbreytni í störfum og sambærilegir
tekjumöguleikar og annarsstaðar bjóðast höfuðforsenda
þess að halda hlut sínum hvað íbúafjölda varðar.
Fjórir alþingismenn á afvopnunarþingi SÞ:
Sýnir vaxandi
áhyggjur þjóða
af vígbúnaðar-
kapphlaupinu
— segir Birgir ísl. Gunnarsson
ANNAÐ afvopnunarþing Sameinuðu þjóðanna stendur nú yfir í New York.
Þingið hófst 7. júní og stendur til 9. júlí. Fjórir íslenskir þingmenn sækja
þingið og héldu þeir utan í gter. Þeir eru: Birgir ísl. Gunnarsson frá Sjálfstaeð-
isflokki, Guðmundur G. Þórarinsson frá Framsóknarflokki, Kjartan Jóhanns-
son frá Alþýðuflokki og Ólafur R. Grímsson frá Alþýðubandalagi.
„Sú staðreynd að þetta þing er
haldið með öllum 154 aðildarríkj-
um Sameinuðu þjóðanna sýnir vax-
andi áhyggjur þjóða heims yfir
hinu mikla vígbúnaðarkapphlaupi,
ekki síst á sviði kjarnorkuvopna,"
sagði Birgir ísl. Gunnarsson al-
þingismaður í samtali við Morgun-
blaðið í gær.
„Fyrsta afvopnunarþing Samein-
uðu þjóðanna var haldið 1978 og
því lauk með stefnuyfirlýsingu sem
allar þjóðirnar urðu sammála um.
Hins vegar hefur reynst erfitt með
framkvæmdir. í sambandi við
þetta þing hefur sérstök undirbún-
ingsnefnd starfað, en aðild að
henni eiga 70 þjóðir, og fyrir þessu
þingi liggja margar tillögur og
greinargerðir. Sem sæmi um tillög-
ur og álit má nefna tvær sameigin-
legar álitsgerðir Norðurlandaþjóð-
anna, þar sem ísland er meðtalið.
Önnur álitsgerðin fjallar um nauð-
syn þess að stöðva frekari dreif-
ingu kjarnorkuvopna til fleiri
þjóða og hin fjallar um samhengið
á milli afvopnunar og efnahags-
þróunar í heiminum. A síðastliðn-
um vetri var samþykkt í utanrík-
Birgir ísl. Gunnarsson
ismálanefnd Alþingis að sendir
yrðu fulltrúar á þetta afvopnunar-
þing og fara fjórir fulltrúar á þing-
ið. Aðalfulltrúar íslands á þinginu
verða aðalfulltrúi íslands hjá Sam-
einuðu þjóðunum, Tómas Tómas-
son, og Níels P. Sigurðsson," sagði
Birgir.
Þingmennirnir fóru utan í gær,
eins og áður sagði, og verða allt að
hálfum mánuði ytra. Sagði Birgir
að þeir myndu taka þátt í störfum
þingsins eftir því sem möguleikar
væru á, en Birgir gat þess að allt
sem sagt væri og gert af hálfu ís-
lands, hvort heldur væri á allsherj-
arfundum eða nefndafundum, væri
á ábyrgð utanríkisráðherra.
„Árbókarmenn“: í fremri röð eru f.v. Gerd Braun, forstjóri Árbókarútgáfunnar, Erich Gysling aðalritstjóri og
Gísli Ólafsson, sem annast ritstjórn erlenda hluta íslenzku útgáfunnar. Fyrir aftan þá eru Hafsteinn Guð-
mundsson, forstjóri Þjóðsögu, sem hannaði íslenzka sérkaflann, og Björn Jóhannsson, sem tók íslenzka
sérkaflann saman. Ljóam. Mbl: ÓI.K.M.
Sautjánda árbók Þjóðsögu
BÓKAÚTGÁFAN Þjóðsaga hefur gefið út sautjándu árbókina; „Árið
1981 — stórviðburðir liðandi stundar í máli og myndum — með íslenzk-
um sérkafla.“ Bókin er nú 344 blaðsíður með yfir 500 myndum og er
íslenzki sérkaflinn 30 blaðsíður með 79 myndum.
Á fundi með fréttamönnum í
gær, þar sem nýja árbókin var
kynnt, kom m.a. fram, að árbók-
in er nú gefin út á átta tungu-
málum í samtals 120 þúsund ein-
tökum. Fyrsta árbókin kom út
1946 ,á sænsku, og þegar mest
var, kom hún út á ellefu tungu-
málum. Nú kemur hún út á ís-
lenzku, finnsku, sænsku, frönsku
ensku, þýzku, ítölsku og
spænsku. Þjóðsaga varð fyrst til
að hafa sérkafla fyrir sitt land,
en nú eru einnig sérkalfar í
sænsku, finnsku og frönsku út-
gáfunum og stefnt er að svissn-
eskum sérkafla næst.
Að þessu sinni er árbókin
prentuð í Sviss, hjá E. Uhl. Rad-
olfzell og bundin inn í Þýzka-
landi hjá Eibert AG í Eschen-
bach. Setning og filmuvinna ís-
lenzku útgáfunnar er unnin hjá
Prentstofu G. Benediktssonar.
4 laxar fyrsta daginn í Laxá í Aðaldal
VEIÐIN í Laxá í Aðaldal hófst fimmtudaginn 10. júní sl. og veiddust 4 laxar
fyrsta daginn. Fimm fiskar veiddust fyrir hádegi í gsr, og er þetta mun verri
byrjun en í fyrra, en þá veiddust 29 laxar fyrsta daginn, samkvæmt upplýs-
ingum sem Mbi. fékk í veiðihúsinu á Laxamýri í gær.
Nú eru Húsvíkingar að veiðum í
ánni og verða til 20. júní, en þá
hefjast veiðar í allri ánni. Nú er
aðeins veitt á neðra Laxamýrar-
svæðinu, neðan Æðarfossa. Lax-
inn sem veiðst hefur er meðal-
vænn, stærsti 14 pund að þyngd.
Ánamaðkur varð þeirra banabiti.
Mikið vatn er nú í Laxá og kalt, en
menn eru bjartsýnir á hlýnandi
veður og aukna veiði.
Veiðar í Þverá í Borgarfirði hóf-
ust þann 6. júní sl. Samkvæmt
upplýsingum sem Mbl. fékk í
veiðihúsinu við ána eru nú bændur
að veiðum í ánni og hafa þeir enn
ekki bókað afla. Sex fiskar veidd-
ust hins vegar fyrsta daginn og
voru þeir af stærðinni 8—13 pund.
í Norðurá gengur enn heldur
treglega, samkvæmt upplýsingum
sem fengust í veiðihúsinu, og er nú
21 lax kominn þar á land. Allar
aðstæður eru góðar að því undan-
teknu að vatnið er enn fremur
kalt, 6—7 stig. Stærsti fiskurinn
úr Norðurá vó 13 pund.
í fyrradag hófst veiði í Laxá í
Kjós og á hádegi í gær höfðu 15
laxar veiðst.
—éj