Morgunblaðið - 12.06.1982, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ1982
37
þótt þeir hafi aðeins þekkt hinn
látna að nafni einu eða af orð-
spori. Má þá nærri geta, hver
viðbrögðin eru, þá er nákominn
ættingi, enn á miðjum aldri að
kalla, er héðan brott kvaddur,
fullur áhuga á starfi sínu og lífinu
í kringum sig.
Svo fór þeim, er þetta ritar, að
sjaldan hefur helfregn snortið
hann dýpra en þau hörmulegu tíð-
indi að kvöldi 5. þessa mánaðar, að
frændi hans og vinur, Asgeir
Bjarnason, bóndi á Reykjum í
Mosfellssveit, hefði andazt síðdeg-
is sama dag eftir aðeins þriggja
daga legu í sjúkrahúsi, 63 ára að
aldri.
Ásgeir Bjarnason fæddist í
Knarrarnesi á Mýrum vestur 17.
febrúar 1919, fyrsta barn hjón-
anna Ástu Jónsdóttur og Bjarna
Ásgeirssonar, síðar alþing-
ismanns og sendiherra. Var Ás-
geir heitinn eftir afa sínum, Ás-
geiri Bjarnasyni, er lengi bjó í
Knarrarnesi. Kornungur fluttist
hann með foreldrum sínum suður
í Mosfellssveit, að Reykjum, og
varð því hið fagra grannhérað
höfuðborgarinnar ekki einungis
bernskustöðvar hans, heldur og
starfsvettvangur alla ævi síðan.
Eftir komu ungu hjónanna vest-
an af Mýrum að Reykjum, hófust
þar miklar framkvæmdir, bæði í
byggingum og ekki síður stórfelld
ræktun. Var nú orðið þar tvíbýli,
og voru báðir ábúendur, foreldrar
Ásgeirs heitins og hjónin Ingi-
björg Pétursdóttir og Guðmundur
Jónsson, skipstjóri á togaranum
Skallagrími, móðurbróðir Ásgeirs,
staðráðnir í að láta rætast
drauma aldamótakynslóðarinnar
og ungmennafélaganna um rækt-
un lýðs og lands. Við leik og störf
ólst Ásgeir upp með fjórum yngri
systkinum sínum og fimm frænd-
um, á hinu heimilinu, í skjóli
góðra foreldra á miklu menning-
ar- og rausnarheimili. Báðir höfðu
foreldrar hans búið sig vel undir
lífsstarf sitt bæði innan lands og
utan, og átti hann síðar eftir að
feta þar í fótspor þeirra. Ungur
gekk hann í Menntaskólann í
Reykjavík og lauk þaðan hinu
gamla og góða gagnfræðaprófi
(þriggja vetra nám) vorið 1936.
Ekki hugði hann þó á langskóla-
nám, því að hugurinn stóð allur til
búskapar. Hygg ég, að aldrei hafi
annað að honum hvarflað en ger-
ast bóndi og halda áfram starfi
föðurs síns. Lá því næst leiðin í
Búnaðarskólann á Hvanneyri, en
síðan til Bandaríkjanna til fram-
haldsnáms í búvísindum.
Með heimkomu Ásgeirs, má
segja, að enn yrðu þáttaskil í sögu
ræktunar á Reykjum. Var nú af
fullum krafti hafið það verk, sem
raunar var byrjað i minna mæli
áður, að breyta víðáttumiklum
túnum í grænmetisakra, sennilega
hina víðlendustu á landinu á þeim
tíma, þótt nú muni, góðu heilli,
sambærileg ræktun orðin víðar.
Trúi ég ekki öðru en það hafi
margan glatt að horfa yfir alla
gróskuna á fögrum síðsumardegi,
er allt var í sem mestum blóma.
Hitt verður gestinum aldrei annað
en óljóst hugboð, hvílíku grettis-
taki hefur lyft verið með þessu
mikla framtaki.
Allt frá upphafi garðyrkju á
Reykjum hafði þótt nauðsynlegt
að fá til starfa erlenda kunnáttu-
menn, aðallega danska og þýzka, í
helztu greinum gróðurhúsa- og
garðræktar. Reyndust margir
þessara manna hinir prýðilegustu,
og mátti margt af þeim læra um
samvizkusemi og nákvæmni í
vinnubrögðum. Þá var það eitt
vorið, að ung garðyrkjustúlka,
Titia Hartemink að nafni, frá ein-
hverju almesta garðræktarlandi
veraldar, Hollandi, réðst til stafa
á Reykjum. Má fara nærri um, að
það hafi orðið henni mikil við-
brigði í fyrstu að koma frá hinu
þrautræktaða föðurlandi sínu til
nær ónumins Islands. Þó fór svo,
að hún uppgötvaði brátt, að „auð-
ugt nóg er ísland af ýimsu, er
vantar Holland". Hefur hún nú
nær hálfan fjórða áratug skipað
með skóma húsfreyjusess á Reykj-
um og átt drjúgan þátt í með
kunnáttu sinni og smekkvísi að
fegra heimili sitt og allt umhverfi.
Fjögur börn hafa þau hjón eign-
azt, eina dóttur og þrjá syni, og
eru nú tveir bræðranna orðnir
garðyrkjubændur á föðurleifð
sinni, staðráðnir í að halda áfram
hinu göfuga starfi ræktunar-
mannsins, föður síns.
Ásgeir Bjarnason er nú allur,
löngu fyrir aldur fram. Þar fær
enginn mannlegur máttur um
þokað. En ekki verður svo skilizt
við þetta mál, að í engu sé lýst,
hve óvenjulega vel gerður maður
hann var á ýmsa lund. Námsmað-
ur góður var hann, ef hann vildi
því beita. Einkum lét honum vel
allt málanám, og kom það æ best-
ur fram með aldri og þroska.
Norrænu málin og ensku gat hann
að sjálfsögðu lesið sér að fullu
gangi til þeirrar hlítar, að hann
gat lesið sér til fróðleiks á því máli
tímarit um búnaðarmál, og af
konu sinni nam hann móðurmál
hennar, hollenzku, svo að ekki var
annað að finna en hann væri á því
máli bæði talandi og læs. Síðast
gerðu þau hjónin sér það til gagns
og gamans að fara að lesa ítölsku,
m.a. vegna ferðalags til Ítalíu
fyrir tveimur árum. Hitt er þó
meira um vert, að Ásgeir Bjarna-
son var fágætur drengskaparmað-
ur. Þar bar heiður svipur innri
manninum fagurt vitni. Hann var
í senn einlægur og hreinskiptin,
góðviljaður og sáttfús. í öllum
samskiptum við hann var auð-
fundið, að honum mátti í hvívetna
treysta. Bjartsýni hans og glað-
lyndi, sem oftast geislaði af hon-
um, var beinlínis smitandi. En
jafnframt var hann trúhneigður
alvörumaður, sem treysti alla tíð
þeim góða guði, er honum hafði í
æsku verið innrætt að trúa á. Þar
sem góðir menn fara, eru guðs
vegir, sagði eitt sinn mikið skáld;
þá vegi gekk Ásgeir Bjarnason
alla ævi. Hiklaust tel ég hann því
hafa verið hinn mesta gæfumann.
Hann óx upp í fögru umhverfi,
gekk að eiga góða konu og eignað-
ist yndislegt heimili og elskuleg,
efnileg börn. Hann lifði það þrátt
fyrir ótímabæran dauðdaga sinn
að sjá glæsilegan árangur síns
mikla erfiðis, og nokkur huggun
má það vera nánustu ástvinum
hans og öðrum vandamönnum í
Fædd 16. ágúst 1924
Dáin 6. júní 1982
„Ég fann það var sál þinni samvaxin
trú
í sannleika skyldum aö gegna.
()g þeir voru fáir eins fljótir og þú
aö Hnna til annarra vegna."
(Sig. Júl. Jóhannesson)
Síðla sumars árið 1960 kom ég í
fyrsta sinn í heimsókn á Hverfis-
götu 19 á Siglufirði. Kom ég til
þess að hitta væntanlega tengda-
foreldra mína. Húsbóndinn, Jón
Sæmundsson, var ekki hema við
þennan dag, hann var á sjó.
Hins vegar hitti ég húsmóður-
ina, Báru Sveinbjörnsdóttur. Ég
hafði kviðið þessari heimsókn eins
og títt er um ungt fólk undir þess-
um kringumstæðum.
En það kom brátt í ljós, að kvíði
minn var ástæðulaus, því Bára tók
mér opnum örmum, tók mér
reyndar þannig að ég gleymdi þvi
á örskotsstundu að þetta voru
okkar fyrstu kynni.
Mér fannst strax sem ég hefði
þekkt Báru lengi. Hún varð vinur
minn frá þessari stundu og þau
vináttubönd styrktust með hverju
ári.
Bára Sveinbjörnsdóttir var
fædd að Ysta-Mói í Fljótum í
Skagafirði 16. ágúst 1924 og ólst
þar upp. Foreldrar henar voru
Jónína Jónsdóttir og Sveinbjörn
Jóhannesson.
Bára og Jón hófu fyrst búskap
árið 1940 í Nesi í Fljótum. Þau
flutþist til Grímseyjar árið 1943.
Þaðan lá leiðin til Siglufjarðar ár-
ið 1950 og áttu þau heimili þar til
ársins 1964, voru eitt ár í Kópa-
vogi en árið 1965 fluttust þau til
Keflavíkur, bjuggu sér heimili í
Lyngholti 10 og hafa búið þar æ
síðan.
Þau hjónin eignuðust fjórar
dætur, ein þeirra dó nokkurra
mánaða gömul. Hinar þrjár eru:
Guðrún, fóstra, búsett í Kefávík,
gift Gylfa Guðmundssyni yfir-
kennara; Kolbrún, skrifstofumað-
ur, búsett í Keflavík, gift Páli Á.
Jónssyni skipstjóra; Hrafnildur,
sjúkraliði, búsett í Garði, gift
sorg þeirra, að ekki átti það fyrir
honum að liggja að verða að þola
þungbærar eymdir ellidauða. Þyk-
ir mér að lyktum vel hlýða að
kveðja hann í hinzta sinni með
hinum fleygu orðum Hóratíusar
skálds hins rómverska í þýðingu
Gríms Thomsens:
„Vammlausum hal og vítalausum fleina
vant er ei, boglist þarf hann ei að reyna,
banvænum þarf hann oddum eiturskeyta aldr-
ei að beita."
Jón S. Guðmundsson
Ásgeir Bjarnason, garðyrkju-
bóndi, er allur. Góður og vandaður
drengur er fallinn frá langt um
aldur fram. Maður sem allir eru
til þekktu, báru hlýjan hug til sak-
ir óvenju staðprúðrar og þokka-
fullrar framkomu. Hans voru ekki
stóru orðin, fullyrðingar né
sleggjudómar um menn og mál-
efni. Hæverska og réttsýni voru
honum í blóð borin og skipuðu
honum sjálfkrafa til öndvegis
meðal þeirra alltof fáu, sem telj-
ast geta varidaðir til orðs og æðis.
Að slíkum mönnum er alltaf sjón-
arsviptir og þeim mun meiri, sem
þeir hverfa okkur á miðju mann-
dómsskeiði.
Þegar skráð verður saga ís-
lenskrar atvinnugarðyrkju, mun
hún geyma óbrotgjarna minningu
bændanna á Reykjum, þeirra
Bjarna alþm. Ásgeirssonar og
Guðmundar skipstj. Jónssonar,
sem báðir eru látnir fyrir allmörg-
um árum. Þeir félagar urðu fyrstir
til hér á landi að reisa gróðurhús í
atvinnuskyni. Húsið sem var að-
eins 120 m2 var byggt árið 1924. En
mjór er mikils vísir, og kom þarna
sem á fleiri sviðum glöggt í ljós
framsýni þeirra og framsækni.
Þessa merka brautryðjendastarfs
Skúla Róbert Þórarinssyni vél-
stjóra.
Eiginmaður Báru, Jón Sæ-
mundsson, stundaði sjómennsku í
full þrjátíu ár. Það kom því mikið
í hlut Báru að ala upp börnin og
sjá um heimilið eins og títt er um
konur sjómanna. Samhliða þessu
fulla starfi vann Bára alla tíð utan
heimilis á meðan hún hafði heilsu
til. Man ég sérstaklega eftir þessu
frá því hún bjó á Siglufirði.
Bára átti lengi við vanheilsu að
stríða, en í veikindum sínum sýndi
hún sérstakt æðruleysi og þolin-
mæði og setti alltaf annarra þarf-
ir ofar sínum. Reyndar var það oft
svo, að við hin gleymdum því að
Bára gekk ekki heil til skógar,
enda talaði hún aldrei um veikindi
sín við nokkurn mann.
Hún varð fyrir hjartaáfalli fyrir
nokkrum vikum. Þrátt fyrir það
áfall hvarflaði ekki að nokkru
okkar að endalokin væru skammt
undan. Hún var á batavegi og við
þóttumst öll sannfærð um, að við
ættum eftir að njóta samvista við
hana í mörg ár enn.
En skjótt skipast veður í lofti.
Hún fékk annað áfall hinn 6. júní
sl. og þar með var saga hennar öll.
Bára var einstök manneskja og
það er erfitt að sætta sig við orð-
inn hlut, sætta sig við að saga
hennar skuli nú öll, langt um ald-
ur fram.
þeirra félaga verður seint full-
þakkað. Synir beggja hafa síðan
ótrauðir haldið merki þeirra hátt
á loft og aðlagað starfsemi sína
nútíma búskaparháttum. Er þar
margt til fyrirmyndar og hlutur
Ásgeirs heitins ekki minnstur, en
hann helgaði starfskrafta sína
útiræktun grænmetis. í þeim efn-
um var hann hinn trúi þegn móður
náttúru. Umhyggjusamur í um-
gengni við veikan gróður, sístarf-
andi og síleitandi þeirra tegunda
og afbrigða, sem best hentuðu
hverjum landskika, oft með mjög
góðum árangri, sem aðrir hafa
notið góðs af og munu njóta á
komandi tímum. Ásgeirs verður
jafnan minnst sem hins færa
garðyrkjumanns, sem naut þess að
sjá ávöxt sinnar elju í góðum og
vönduðum afurðum.
Hér mun ég ekki rekja ætt Ás-
geirs né uppruna, en hann á til
merkra að telja í báðar ættir. Það
mun verða gert af öðrum mér
fróðari mönnum. Hinsvegar vil ég
með þessum fáu kveðjuorðum
minnast góðs vinar og félaga um
áratuga skeið. Manns, sem gott
var að starfa með í blíðu og stríðu,
en Ásgeir var félagi í Sölufélagi
garðyrkjumanna alla tíð, og sem
góður og traustur félagi lét hann
sig ávallt hag og velgengni félags-
ins miklu varða. Hann var kjörinn
í stjórn SFG árið 1974 og hefur
skipað þar sæti síðan af mikilli
prýði. Fyrir þetta vel rækta og
ábyrgðarmikla starf, svo og góða
viðkynningu fyrr og síðar, þakka
að leiðarlokum félagar í Sölufélagi
garðyrkjumanna, stjórn þess og
starfsfólk af heilum hug, og biðja
eftirlifandi eiginkonu og öðrum
ástvinum allrar blessunar í nútíð
og framtíð.
Þorv. Þorsteinsson
Bára var að eðlisfari hlédræg
kona, barst lítið á til orðs og æðis.
En við nánari kynni kom brátt í
ljós, að á bak við þetta hlédræga
gervi, sem hún bar hversdagslega,
bjó óvenjulegur og sterkur per-
sónuleiki. Og við sem bundumst
henni vináttuböndum, urðum auð-
ugri af þeim samskiptum og með
hverju ári óx virðing mín fyrir
Báru Sveinbjörnsdóttur, gáfum
hennar og mannkostum. Og fáum
manneskjum á ég meira að þakka.
Hún var ætíð tilbúin að rétta
hjálparhönd, hlífði sér aldrei, allt
var sjálfsagt.
Barnabörn hennar eru nú orðin
átta og óhætt er að segja, að hún
hafi tekið stóran þátt í uppeldi
þeirra allra, einkum þeirra elstu,
enda dvöldu þau hjá ömmu sinni
langtímum saman. Hin yngri nutu
ömmu sinnar skemur en skyldi.
Mínum börnum reyndist hún oft
eins og væri hún móðir þeirra.
Drengirnir leituðu oft til ömmu
sinnar, enda átti Bára til að bera
óvenjulega hæfileika til að ná
sambandi við unglinga og skildi þá
betur en margur annar.
Hún var fljót að eignast vini og
var vinföst. Því var oft marg-
mennt í Lyngholti 10 hjá Jóni og
Báru.
Óvænt er nú komið að kveðju-
stund. Við, fólkið hennar Báru hér
á Suðurnesjum, litum björtum
augum fram á veginn og brostum
á móti hækkandi sól. Sumar var
loks komið með sólskin og bjartar
vonir. En þá kom helfregnin.
„Þú vissir það varla,
hve vænl um þig oss þótti,
þann harm, er heim otw sótti,
er hlaustu ad falla.
Þá hrást um byggóina alla
í brosin okkar flótti."
(Stephan G.)
Ég vil þakka Báru tengdamóður
minni samfylgdina og fyrir allt
sem hún gerði fyrir mig og mitt
fólk. Ég á henni svo ótal margt að
þakka.
Dætrum hennar og barnabörn-
um votta ég innilega samúð mína
og þó alveg sérstaklega eftirlif-
andi eiginmanni. Hann á um sár-
ast að binda.
„()g því vnró allt svo hljótt vió helfregn þína,
sem hefói klókkur gígjustrengur brostió.
()g enn ég veit margt hjarta, harmi lostió,
sem hugsar til þín alla daga sína."
(Tómas (lUÓmundsson)
Gylfi Guðmundsson
SVAR
MITT
eftir Billy Graham
66
„Bara húsmóðir
Ég er móðir. Ég má aldrei yfirgefa húsið, því að maðurinn
minn neitar að vera hjá börnunum. Hann segir, að það sé
skylda móðurinnar að sinna börnunum. Hann kaupir jafnvel {
matinn. Mér finnst þetta ósanngjarnt. Hvað segið þér við
eiginmann, sem vill ekki leyfa konu sinni að fara út úr húsi?
Þó að mér finnist, að þér ættuð vissulega að fá
svolitla hvíld, verð ég að segja, að þér eruð sérstæð
kona á þessum tímum, þegar flestar húsmæður eru á
ferð og flugi.
Ég las um konu, sem bað manninn sinn að vera
hjá börnunum, meðan hún skryppi í búðir. Hann var
endurskoðandi og skrifaði hjá sér allt, sem bar að
höndum. Þegar konan kom heim, rétti hann henni
blað, þar sem verk hans voru skráð:
Þerraði tárin af börnunum fjórum sinnum.
Batt skóreimar fimm sinnum.
Gaf þeim kalt vatn að drekka þrettán sinnum.
Útvegaði blöðrur, þrjár á mann.
Börnin vildu fara út á götu 34 sinnum.
Kom í veg fyrir, að þau færu út á götu 34 sinnum.
Vil aldrei gæta barnanna aftur.
Allir feður ættu að gæta barnanna sinna öðru
hverju. Ekkert kennir þeim betur að meta konurnar
sínar. Ég þekki fátt, sem reynir eins á taugarnar,
sérstaklega þegar maður er óvanur. Einn daginn sá
ég um börnin okkar, meðan konan var í félagsstarfi.
Þegar hún kom heim var ég örmagna — og börnin
líka. Þegar ég var drengur, hélt ég, að engin vinna
væri eins erfið og að brjóta nýtt land. En ég vil
heldur gera það, hvenær sem er ...
Bára Sveinbjörns-
dóttir — Minning