Morgunblaðið - 03.02.1984, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1984
41
Hólmfríður Óladótt-
ir Baldvinsson
— Minning
Fædd 14. febrúar 1892
Dáin 25. janúar 1984
Fyrir tæpum 92 árum í torfbæ
austur á Héraði hefur sennilega
engan grunað að nýfætt barn, er
síðar var gefið nafnið Hólmfríður,
yrði eins gamalt og raun varð á.
En núna er ævin öll og í dag verð-
ur hún amma mín borin til hinztu
hvíldar, hvíldarinnar sem hún var
svo farin að þrá, enda sjónin orðin
döpur, fæturnir lúnir og lífsþrótt-
urinn að þverra, þótt enn væri
minnið ótrúlega gott.
Hólmfríður Öladóttir, síðar
Baldvinsson, var fædd að Höfða á
Völlum í Fljótsdalshéraði þann 14.
febrúar 1892, dóttir hjónanna
Herborgar Guðmundsdóttur frá
Staffelli og Melum og óla Hall-
dórssonar frá Keldhólum og
Rangá í sama héraði. Systkini
hennar urðu sex, en aðeins ein
systir, Elín Geira, ekkja Sveins yf-
irlögregluþjóns Sæmundssonar er
enn á lífi. Hólmfríður dvaldist í
föðurhúsum á Höfða til átján ára
aldurs; átti hún margar góðar
endurminningar frá þeim tímum
og virtist hún hafa haft mikið dá-
læti á föður sínum. Árið 1910 fór
hún til náms í Hvítárbakkaskóla
og útskrifaðist 1912. Eftir það lá
leið hennar til Reykjavíkur þar
sem hún dvaldist til 1914, en þá
hélt hún til náms í norskum verzl-
unarskóla í Kristiania (nú Osíó)
og útskrifaðist þaðan með næst-
beztu einkunn bekkjarins vorið
1915. Árið 1918 gekk hún að eiga
afa minn, Heinrich Erich
Schmidt, bankafulltrúa íslands-
banka („Schmidt í bankanum").
Þeim varð einnar dóttur auðið,
Sonju, sem síðar giftist Gunnari
Óskarssyni fulltrúa úr Reykjavík.
Ekki entist hjónaband Hólmfríðar
og Schmidt nema til 1927 og hélt
hún þá ásamt dóttur sinni til Dan-
merkur til náms í hattasaumi. Ári
síðar kom hún svo heim aftur og
stofnaði Tízkuhúsið að Laugavegi
5, sem hún rak til ársins 1968. Ár-
ið 1934 giftist hún svo síðari
manni sínum, Zóphoníasi Bald-
vinssyni, bifreiðaeftirlitsmanni úr
Svarfaðardal og síðar eiganda Bif-
reiðastöðvarinnar Geysis, en hann
lézt 1953.
Ekki er hægt með þessum
kveðjuorðum að tína fram allt það
sem á hennar daga dreif, enda var
hún ekki að opinbera sín einkamál
lengst framan af, þó svo að minn-
ingarnar, sérstaklega þær gömlu,
hafi brotizt fram æ meir hin síðari
ár.
Samskipti mín við ömmu voru
sennilega eins og tíðkaðist á þeim
árum, er ég var barn, en man ég þó
hversu mikla virðingu ég bar fyrir
þessari virðulegu konu, sem hafði
unnið sig til vegs og virðingar. Var
hún ávallt ákveðin, en góð, enda
var jafnaðargeðið með eindæmum.
Kom það alltaf betur og betur í
ljós hversu góð áhrif hún hafði á
fólk enda var skapið góða og bros-
ið milda henni mikil blessun í
gegnum lífið.
Minni hennar var mjög gott og
fylgdist hún með öllum fréttum
utan lands og innan, fram á síð-
asta dag, nú síðast eingöngu í
gegnum útvarp, enda var hún góð-
um gáfum gædd og með eindæm-
um framsýn kona.
Það var ekki fyrr en 1959 að við
amma virkilega tengdumst slíkum
vináttuböndum, vináttu er aldrei
bar skugga á, en það ár tók hún
mig unglinginn með sér til Kaup-
mannahafnar, þar sem við dvöld-
umst um tíma og nutum gestrisni
Gunnars Hallssonar og fjölskyldu
hans í Ordrup. Þá fyrst sá ég
hverskonar heimsborgara og
mektarkonu ég átti fyrir ömmu,
enda voru það fáir Islendingar,
sem voru á þeim tíma jafnvel að
sér í mannasiðum og samskiptum
manna í milli og var það alltaf
eitthvað nýtt, sem kom mér á
óvart í fari hennar um dagana.
Var hún vön að segja: „Þú þekkir
ekki hana ömmu þína.“ Eftir
þessa för okkar eyddi ég meiri og
meiri tíma í heimsóknir til hennar
á Freyjugötuna; áttum við Ijúfar
stundirnar þegar hún sagði frá
ýmsu sem hún hafði upplifað og ég
nú geymi í minningasjóðnum um
hana.
Árið 1976 flutti ég svo með fjöl-
skyldu mína til Kanada og höfðum
við stöðugt samband við ömmu
bæði bréflega og símleiðis eftir
það. Einnig gafst okkur tækifæri
til að heimsækja hana tvisvar á
þessu tímabili og núna erum við
öll þakklát fyrir að vera stödd hér
er hún fór í hinztu ferðina.
Verndi þig englar, elskan mín,
þá augun fögur lykjast þín,
líöi þeir kringum hvílu hljótt
á hvítum vængjum um miðja nótt.
(Stgr.Th.)
Ég þakka elskulegri ömmu
minni fyrir allt sem hún kenndi
mér og allt sem hún var mér í
lífinu. Guð veri með henni.
Geir H. Gunnarsson
Hinn 25. janúar andaðist hún í
Borgarspítalanum í Reykjavík, en
hafði áður átt við vanheilsu að
stríða um nokkurt skeið og orðið
að dveljast á sjúkrahúsum.
Hún fæddist 14. febrúar 1892 á
Höfða á Völlum í Fljótsdalshéraði.
Foreldrar hennar voru hjónin
Herborg Guðmundsdóttir og Óli
Halldórsson, bóndi þar. Hún ólst
upp í foreldrahúsum ásamt þrem-
ur systkinum sínum, Guðmundi,
Guðnýju og Geiru.
í víðfemum hring blárra fjalla,
við þungan nið fljótsins og angan
grænna skóga undu þau hag sín-
um öll bernskuárin. Hvað er holl-
ara hverjum manni, en að alast
upp hjá góðum foreldrum þar sem
fólkið settist að í baðstofunni á
síðkvöldum til þess að hlýða á
ljóðalestur eða sögur voru sagðar
og þuldar þulur. Heyrði ég Hólm-
fríði oft tala um æskuheimili sitt.
Úr þvílíkum jarðvegi vaxa
sterkir stofnar.
Hólmfríður fór að heiman og
settist á skólabekkinn og var við
nám í Hvítárvallaskóla
1910—1912 og lauk þaðan prófi
með ágætum vitnisburði. En hug-
urinn stefndi hærra. Hún sigldi nú
til Noregs og vann hjá Brodin i
Kristjaníu (Osló) árin 1913—16 og
stundaði jafnframt nám við Otto
Treiders Handelsskole og kynnti
sér þar verslunarfræði og tungu-
mál og útskrifaðist þaðan í mars
1915 með ágætiseinkunn.
Eftir heimkomuna frá Noregi
og stutta dvöl í Kaupmannahöfn
settist hún að í Reykjavík og
kynntist þar H.E. Schmidt, banka-
fulltrúa í Islandsbanka. Þau gift-
ust 1918, en skildu á árinu 1927.
Á þessum árum stunduðu flest-
ar konur eingöngu heimilisstörfin
og var þá næsta fátítt að þær
gerðu annað, en athafnaþrá og
dugnaður þessarar tápmiklu konu
varð að fá útrás. Hélt hún enn á
ný út fyrir landsteinana og fór þá
til frekara náms í Kaupmanna-
höfn og tók með sér Sonju dóttur
sína.
Lærði hún þar hatta- og
skermasaum og þegar heim var
komið stofnaði hún Hatta- og
skermaverslunina, sem seinna
nefndist Tískuhúsið, Laugavegi 5,
en það fyrirtæki rak hún í fjölda-
mörg ár uns hún lét af störfum
sökum elli.
Hún giftist Zophaniasi Bald-
vinssyni, ættuðum úr Svarfaðar-
dal, bifreiðaeftirlitsmanni ríkis-
ins. Hann lést 9. des. 1953. Þau
bjuggu á Freyjugötu 36, en það
hús hafði hún látið byggja og bjó
þar síðan.
Hólmfríður var víðförul kona,
sem sigldi næstum árlega til
Kaupmannahafnar, en fór auk
þess í ferðalög til annarra landa.
Hólmfríður var mikilúðleg
kona, skarpgreind og minnug.
Hún hafði mikla lífsreynslu og
góða þekkingu á högum þjóðar
sinnar, frændrækin og vinaföst.
Hún hafði mikið yndi af bókum,
las mikið og fylgdist mjög vel með
allt tii hins síðasta, því ekki bar á
andlegri hrörnun, þótt líkamlegt
þrek færi þverrandi.
Hún var sannur fulltrúi alda-
mótakynslóðarinnar, sem lyfti því
Grettistaki að koma þessari þjóð
úr örbirgð til bjargálna, úr fá-
visku til þekkingar, og þessu mega
arftakarnir aldrei gleyma.
Hólmfríði kynntist ég fyrst á
heimili dóttur hennar, Sonju, og
manns hennar Gunnars Óskars-
sonar. Við Ragnhildur flytjum
þeim, börnum þeirra og öðru
skyldfólki innilegar samúðar-
kveðjur í minningu heilsteyptrar
höfðingskonu.
Blessuð veri minning hennar.
Bjarni Konráðsson
Hún Hólmfríður frænka mín er
dáin á 92. aldursári, en hún fædd-
ist 14. febrúar 1892 á Höfða í Vall-
arneshreppi. Hólmfríði þekkti ég
allt mitt líf og vorum við góðar
vinkonur þrátt fyrir nær hálfrar
aldar aldursmun. Fáar manneskj-
ur sem ná svo háaum aldri halda
andlegri og „líkamlegri" heilsu
eins vel og hún. Hún bjó ein síns
liðs á Freyjugötu 36 síðustu ár
ævinnar.
Hólmfríður var ein af þessum
nútímakonum sem vinna utan
heimilis. Hún átti og rak í mörg ár
hattabúðina Tískuhúsið sem síð-
ast var til húsa á Laugavegi 5. f
sambandi við verslunina var
saumastofa þar sem þó nokkrar
konur unnu við hattasaum og
þessu stjórnaði hún af mikilli rögg
og myndarbrag. Hún fór oft utan
til að kynna sér nýjungar og gera
innkaup fyrir búðina. Ég var svo
heppin að fá að vinna í búðinni hjá
henni eitt sumar í skólafríinu
mínu og hefi ég alltaf talið það
mikla gæfu fyrir mig að fá að
vinna undir hennar stjórn. Einnig
vann ég hjá henni í allmörgum af
jólafríum mínum. Hún var óþreyt-
andi við að leiðbeina mér og öðr-
um ungum starfsmönnum sínum.
Um jólin hafði hún boð inni fyrir
starfsmenn sína og þar voru gaml-
ir siðir í hávegum hafðir.
Frænka var óþreytandi að segja
frá æskuárum sínum og naut unga
fólkið í fjöskyldunni þess óspart
enda komu barnabörn og barna-
barnabörn hennar oft til hennar
til að hlýða á hana segja frá löngu
liðinni tíð.
Hún hafði góða yfirsýn yfir það
sem var að gerast í kringum hana
og fylgdist vel með dægurmálum.
Þegar hún var á níræðisaldri
varð hún fyrir því óláni að lær-
brotna og lá nokkurt skeið á
sjúkrahúsi. Þegar leið að því að
hún skyldi útskrifast af sjúkra-
húsinu var hún spurð um hagi
sína og skýrði hún frá þeim.
Fannst starfsfólki sjúkrahússins
það ekki í mál takandi að hún færi
heim, en hún var ekki alveg af
baki dottin. Hún fór heim í göngu-
grind og hélt áfram að lifa sínu
lífi eins og ekkert hefði í skorist og
eftir nokkurn tíma var hún laus
við göngugrindina. Það var ekkert
í hennar fari sem hét að gefast
upp.
Um skólagöngu frænku veit ég
lítið en ég veit að hún var nemandi
við Hvítárbakkaskólann á öðrum
tug þessarar aldar og sagði hún
mér stundum frá skóladögum sín-
um og hvað hún naut þess vel að
dvelja á Hvítárbakka við nám og
leik þrátt fyrir að aðstæður nem-
enda í þann tíð væru ekki sérlega
góðar, t.d. voru skólastofurnar
hitaðar með kolaofnum. Kol voru
dýr og því voru híbýli aðeins hituð
upp að menn hefðu fótavist. Einn-
ig sagði hún mér sögur af
skemmtunum og ærslum nem-
enda. Þá höfðu skólarnir í Borg-
arfirði samskipti sín á milli og
skiptust á heimboðum og var
margs að minnast frá þeim.
Því miður gat ég ekki notið sam-
vista við frænku eins oft og ég
hefði óskað vegna búsetu minnar,
og kveð hana með þakklæti fyrir
samfylgdina.
Ég og fjölskylda mín vottum öll-
um aðstandendum okkar innileg-
ustu samúð.
Sigríður Bjarnadóttir
f dag verður kvödd hinstu
kveðju frá Hallgrímskirkju í
Reykjavík Hólmfríður Óladóttir,
Freyjugötu 36 hér í borg.
Hólmfríður var fædd 13. febrú-
ar 1892 að Höfða á Völlum, og var
því tæplega 92 ára er hún lést.
Hólmfríður var náttúrulega far-
in að gefa sig heilsufarslega síð-
ustu árin, en þó átti hún erfiðast
með að sætta sig við að sjón henn-
ar var á förum. Andlegri heilsu
hélt hún til hins síðasta, en
Hólmfríður var sátt við lífið og
óskaði einskis frekar en að fá að
hverfa úr þessum heimi og varð
svo án mikilla þjáninga.
Það var gjörvilegur systkina-
hópur sem var í uppvexti á Höfða
í kringum aldamótin síðustu, enda
voru foreldrarnir, Herborg Guð-
mundsdóttir og Óli Halldórsson,
mikið myndarfólk og bjuggu þar
góðu búi, eins og sýndi sig á því að
þau gátu stutt börn sín til þó
nokkurra mennta, og var það síður
en svo algengt í þá daga.
Hólmfríður hleypti snemma
heimadraganum, hún fór ung í
Hvítárbakkaskóla og síðan til
Noregs og var þar nokkurm tíma
við nám og störf. Hólmfríður kom
síðan heim og settist að í Reykja-
vík, giftist dönskum manni,
Schmidt að nafni, sem var fulltrúi
í íslandsbanka og síðan Útvegs-
banka. Þau slitu samvistir, en
eignuðust eina dóttur, Sonju, sem
er gift Gunari Óskarssyni og búa
þau hér í borg. Hún giftist síðan
Sóphaniasi Baldvinssyni og er
hann látinn fyrir allmörgum ár-
um. Þau létu reisa myndarlegt hús
að Freyjugötu 36 og áttu þar
heima alla sína ævi.
Hólmfríður var mikil myndar-
kona bæði í sjón og raun, hún var
ekki allra en tröllatrygg þeim sem
hún bast vináttuböndum.
Hólmfríður föðursystir mín var
farin frá Höfða fyrir mitt minni,
og því kynntist ég henni ekki fyrr
en ég kom til Reykjavíkur um tví-
tugsaldur. Hún var þá rúmlega
fertug og í blóma lífsins, enda
varð mér starsýnt á hana sökum
myndarskapar og fríðleika. Hún
tók mér þá strax með ágætum og
urðum við því nánari vinir eftir
því sem árin liðu. Svo var og um
konu mína eftir að þær kynntust,
þær mátu hvor aðra mjög mikils
alla tíð og var svo um systkini mín
og venslafólk. Fyrir þetta þakka
ég henni að leiðarlokum fyrir
hönd okkar allra vina hennar,
bæði þeirra sem eru lífs og ekki
síður þeirra sem eru liðnir og
hefðu viljað gjalda henni þökk.
Ég bið henni blessunar Guðs og
votta aðstandendum hennar sam-
úð.
Óli Guómundsson
Núna þegar hún langamma mín
er horfin héðan minnist ég hennar
með miklum söknuði. Oft kom ég í
heimsókn til hennar þótt lítil væri
og átti hún þá alltaf eitthvað gott
í svanginn, ásamt skemmtilegum
orðatiltækjum sem komu manni
til að langa til að koma aftur og
aftur til hennar.
Eftir að hún varð svo lasin að
hún varð að vera á spítalanum,
komum við líka til hennar og hún
var svo glöð að sjá okkur. Síðustu
jólanóttina sína fékk hún að vera
heima hjá sér og ég að vera með
henni þar. Það er skemmtileg
minning að eiga um hana.
Nú líður henni vel, þar sem við
öll munum hitta hana um síðir.
Guð blessi elsku langömmu
mína.
Edda Heiðrún
t
Innilegustu þakkir til allra þeirra sem heiðruöu minningu
eiginmanns míns,
VALTÝS ALBERTSSONAR,
læknis,
og vottuðu mér samúð.
Herdís Guömundsdóttir.
t
Þökkum veitta samúö vegna andláts og útfarar
MARGRÉTAR KRISTJÁNSOÓTTUR
fró Kvíarholti.
Ragnar Þóröarson, Ragnhildur Einarsdóttir,
Karl Þóröarson, Jóna Veíga Benediktsdóttir,
Hjalti Þóröarson, Elínbjörg Guöjónsdóttir,
Dagbjört Þóröardóttir, Halldór Eyjólfsson,
Hulda Þóröardóttir, Sverrir Guömundsson,
börn og barnabörn.
t
Innilegar þakkir færum við öllum þeim sem sýndu okkur samúö og
hlýhug við andlát og útför eiginmanns mins, föður okkar, tengda-
fööur og afa,
SIGURÐAR RAGNARS SIGURDSSONAR,
skipasmiös,
Unnarbraut 7, Seltjarnarnesi.
Karen M. Einarsdóttir,
Ingibjörg St. Siguröardóttir, Jóhann Sigurösson,
Siguröur K. Sigurösson, Hallfríöur G. Blöndal,
Oagný M. Siguröardóttir
og barnabörn.