Morgunblaðið - 03.02.1984, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1984
43
Þórbjörg Þórðar-
dóttir - Minning
Fædd 18. nóveraber 1891
Dáin 27. janúar 1984
Það fyrsta sem ég man eftir mér
er tengt heimsóknum til ömmu
minnar, Þjóðbjargar Þórðardótt-
ur.
Hún bjó þá á Hlíðarbraut 5,
Hafnarfirði, í litlu vinalegu báru-
járnshúsi, þar sem hún hafði alið
upp börnin sín átta. Þar var alltaf
nóg rúm fyrir dótturson frá Kefla-
vik, jafnvel þó gist væri. Betra var
þó að koma ekki þá daga sem
venjulega voru notaðir til þvotta,
því það voru strangir dagar á svo
stóru heimili, jafnvel þó börnin
væru farin að fara að heiman.
í þessu húsi réð amma ríkjum
frá morgni til kvölds. Allt var í
föstum skorðum og hver hlutur
átti sinn stað. Þeir sem fóru til
vinnu eða í skóla voru vaktir, nest-
ið útbúið, en ég, sem jafnan var í
fríi er ég kom til ömmu, naut þess
að láta hana stjana í kringum mig,
fékk að sofa út og meira að segja
voru mér færðar í rúmið útbleytt-
ar kringlur í kaffi. Það var gert á
stundum milli stríða hjá henni
ömmu, en þá notaði hún einnig
tækifærið og skrafaði um daginn
og veginn meðan hún og Þóra í
Holti drukku kaffið af undirskál
með íbleyttum mola.
En dagurinn var ekki leystur
upp með umræðum um daginn og
veginn eða náungann yfir kaffi-
sötri. Ávallt var nóg að starfa,
hver stund skipulögð við húsverk,
sauma- og prjónaskap og ef nokk-
urt tóm gafst var gripið í aðrar
hannyrðir og síðar bókalestur.
Hún var orðlögð fyrir skapfestu
og dugnað. Gerði miklar kröfur til
sjálfrar sin og sinna nánustu, en
úr hófi nægjusöm á allt það er
mölur og ryð fá grandað. Sjálf var
hún reglumanneskja á vín og tó-
bak og líkaði illa ef hennar nán-
ustu ánetjuðust slíku.
Heimsóknir minar voru reglu-
bundnar allt þar til ég fór til náms
erlendis. Þó ekki væri alltaf mikið
tilefni í lífi okkar barnabarnanna
vorum við tekin afsíðis og hún
rétti okkur pening. Hún var mikill
vinur vina sinna, sagði e.t.v. ekki
alltaf mikið, tók sjaldan barn á
hné sér, en hið einlæga bros og
vingjarnlega augnaráð til vina
hennar leyndi sér ekki.
Og nú, þegar hún amma er öll,
langar mig að setja á blað stutt
ágrip af æfi hennar og varpa e.t.v.
örlitlu ljósi á þá lífsbaráttu er
mótaði hana. Þó ekki hafi orðið
héraðsbrestur við lát hennar á
hún að baki sér mikið og gott
dagsverk.
Þjóðbjörg fæddist á Stóru-Borg
18. nóv. 1891. Aðeins 2ja ára var
henni komið til vandalausra á
ýmsum stöðum á Álftanesi. Sögð
til sveitar eins og sagt var. Þórður
fluttist til Ameríku stuttu síðar og
vissi hún ekkert né vildi vita um
ferðir hans eftir það. Eina eldri
alsystur átti hún er Jóhanna hét
og yngri hálfbróður, Jón Hall-
dórsson, bæði látin, og hálfsystur,
Ágústu Þórðardóttur, sem er á lífi
og býr í Kópavogi hjá dóttur sinni.
9 ára kemur hún að Hákoti á
Álftanesi til hjónanna Guðnýjar
Þorsteinsdóttur og Eyjólfs Þor-
björnssonar og dvelur hún þar öll
sín unglingsár. Sagði hún gjarnan
um dvöl sína þar:. „Ég ólst upp í
Hákoti." Þar naut hún aðhlynn-
ingar, sem væri hún barn þeirra
hjóna, gekk þar í skóla og var
fermd þaðan. Undir tvítugsaldri
var hún á ýmsum stöðum í vist,
m.a. hjá Bjarna Sæmundssyni,
fiskifræðingi í Reykjavík, einnig
hjá hjónunum Sigurbjörgu
Björnsdóttur og Gamalíusi Jóns-
syni sjómanni. Á því heimili
kynntist hún fyrri eiginmanni sín-
um, Agli Jónssyni, en þeir síðast-
nefndu voru saman til sjós. Þau
eignuðust 6 börn; Helgu gifta Jóni
Pálssyni. Stefán, kvæntan Ágústu
Ágústsdóttur, bæði búsett í Kefla-
vík. Aöalstein kvæntan Sigur-
laugu Jónsdóttur, Jón kvæntan
Guðfinnu Leu Pétursdóttur, Guð-
nýju, ógifta og Egil kvæntan
Magnfríði Ingimundardóttur, þau
búa öll í Hafnarfirði. Amma og afi
bjuggu lengst af í Hafnarfirði og
stundaði afi sjómennsku. Hann
átti um nokkurt skeið við van-
heilsu að stríða. Þegar hann hafði
náð sér réð hann sig í forföllum
annars manns á togarann Ro-
bertsson, sem fórst í hinu mikla
mannskaðaveðri 8. febr. 1925 á
Halamiðum. Það var fyrsti og eini
túrinn sem Egill fór með Ro-
bertsson. Amma stóð þá uppi með
5 ung börn og ófrísk að því sjötta.
Þessi tími tók mikið á hana en
þá kom skapfesta hennar best í
ljós. Mikið var lagt að henni að
leysa upp heimilið og finna heimili
fyrir börnin. Það aftók hún, senni-
lega minnug eigin bernsku.
Þegar Robertsson fórst fóru
fram samskot til aðstandenda
þeirra er fórust, en einnig kom til
tryggingafé frá hinu enska út-
gerðarfélagi. Fé þetta notaði hún
til að byggja yfir þau húsið að
Hlíðarbraut 5, sem lengst af varð
heimili þeirra. — 1926 fluttu þau
þar inn. Fljótlega eftir að þau
fluttu inn leigði hún Jóni Jónssyni
Guðmundssonar frá Keflavík for-
stofuherbergið. Hann hafði þá
nýlega misst konu sína og tvö
börn. 1928 giftust þau og bjuggu á
Hlíðarbraut þar til Jón dó, 13. apr-
íl 1973. Þau eignuðust 2 drengi
Guðjón, kvæntan Eddu óskars-
dóttur, búsettur í Reykjavík, og
Gunnar, d. 1982, kvæntan Sigrúnu
Guðmundsdóttur. Jón stundaði
sjómennsku fyrr á árum en síðari
árin vann hann í landi.
Jón reyndist henni og börnum
hennar ákaflega vel enda er það
þrekvirki að taka að sér konu með
6 börn ekki sízt á tímum allsleysis
og fátæktar. 1 sameiningu tókst
þeim að koma þeim öllum vel til
manns. — Jón afi var ákaflega
barngóður og marga göngutúra
áttum við saman. Hann var ræð-
inn og glaðlyndur og naut þess að
hitta félaga sína niður við höfn og
annars staðar á göngu okkar. Af-
komendur Þjóðbjargar eru orðnir
55.
Eftir að Jón lést naut Þjóðbjörg
umönnunar Guðnýjar dóttur sinn-
ar og bjuggu þær saman síðustu
árin á Selvogsgötu 5. Síðustu 2 ár
æfi sinnar dvaldi Þjóðbjörg á Sól-
vangi í Hafnarfirði og naut góðrar
umönnunar starfsfólks þar.
Guð blessi minningu hennar.
Egill Jónsson
Bridge
Arnór Ragnarsson
Frá Hjónaklúbbnum
Nú er 14 umferðum lokið í
barometerkeppninni, Steinunn
og Bragi fengu mjög góða skor
eða 171 stig og er þá staðan
þannig:
Steinunn Snorradóttir —
Bragi Kristjánsson 240
Dóra Friðleifsdóttir —
Guðjón Ottósson 208
Estér Jakobsdóttir —
Sigurður Sigurjónsson 200
Guðrún Reynisdóttir —
Ragnar Þorsteinsson 165
Margrét Guðmundsdóttir —
Ágúst Helgason 127
Valgerður Eiríksdóttir —
Bjarni Sveinsson 113
Sigrún Steinsdóttir —
Haukur Harðarson 111
Sigríður Ingibergsdóttir —
Jóhann Guðlaugsson 109
Margrét Margeirsdóttir —
Gissur Gissurarson 109
Meðalskor 0.
Hreyfill — BSRB
— Bæjarleiðir
Staðan í svei'.akeppninni eftir
8 umferðir af 13.
Anton Guðjónsson 149
Cyrus Hjartarson 134
Flosi Ólafsson 117
Þórður Elíasson 116
Guðmundur Magnússon 113
Þórir Guðmundsson 90
Kristján Jóhannesson 82
Níunda umferð verður spiluð á
mánudaginn kl. 20 í Hreyfilshús-
inu.
Bridgefélag
kvenna
Eftir fjögur kvöld í aðalsveita-
keppni félagsins eru sveitir efstar: þessar
Aldís Schram 119
Guðrún Bergsdóttir 114
Sigrún Pétursdóttir 107
Alda Hansen 102
Guðrún Halldórsson 92
Ólöf Ketilsdóttir 92
Sigríður Ingibergsdóttir 92
Næst verður spilað mánudag-
inn 6. febrúar.
Bridgedeild Barð-
strendingafélagsins
Mánudaginn 30. janúar voru
spilaðar 7.-8. umferð í Aðal-
sveitakeppni félagsins. Staða 6
efstu sveita er nú þannig:
Þórarinn Árnason 146
Ingvaldur Gústafsson 134
Þorsteinn Þorsteinsson 111
Viðar Guðmundsson 104
Sigurður Kristjánsson 93
Guðmundur Jóhannsson 91
Næst verður spilað mánudag-
inn 6. febrúar og hefst keppni
stundvíslega kl. 19.30. Spilað er í
Síðumúla 25.
Frú Ander-
sen látin
26. janúar 1984 lést í Kaup-
mannahöfn frú Elsa Andersen.
Frú Andersen rak í fjölda ára
veitingastaðinn Frascati við
Ráðhústorg, sem var mörgum Is-
lendingum góðkunnur. Frú And-
ersen var mikill íslandsvinur, kom
hingað oft áður fyrr og átti hér
fjölda vina.
Minning:
Helga Jónsdótt-
ir frá Lambhól
Fædd 19. febrúar 1899
Dáin 21. janúar 1984
Amma hefði orðið 85 ára nú í
febrúar ef hún hefði lifað. Alltaf
virðumst við óviðbúin dauðanum
þegar hann ber að dyrum. En eitt
er víst að ömmu líður vel núna.
Betur en oft áður.
Þegar amma var yngri átti hún
heima í Stangarholtinu í sama
húsi og Sigga systir. Þá vorum við
að byrja okkar skólagöngu í ís-
aksskóla.
Stundum fengum við að fara til
ömmu eftir skólann. Þá höfðum
við það notalegt og hún stjanaði
við okkur, litlu ormana, eins og
hún mögulega gat. Þá hafði amma
heilsu.
Hún bjó hjá okkur mestan hluta
ævi okkar og var alltaf heima þeg-
ar við komum heim úr skólanum,
þreytt og svöng. Hún var okkar
stoð og stytta og var alltaf tilbúin
að leysa öll okkar vandamál.
Hún var mikil handavinnukona
og kenndi okkur mikið í handa-
vinnu. Strákunum kenndi hún að
sauma öskupoka. Stundum feng-
um við að fara með ömmu í bæinn
og þá var hátíð hjá okkur.
Ámma var mikil félagsvera og
undi sér jafnan best á spilakvöld-
um. Hún var mikil spilakona og í
gegnum spilamennskuna fékk hún
oft félagsskap áður fyrr. Okkur
fannst amma alltaf ótrúlega flínk
í „bridge", en svo fór heilsuleysið
að segja til sín og aldurinn að fær-
ast yfir. Síðustu 3 árin bjó hún á
Hrafnistu. Hún eignaðist 4 barna-
barnabörn og var mikið stolt af
þeim, og öll kölluðu þau hana
„ömmu löngu".
Guð geymi elsku ömmu okkar.
Barnabörnin.
I dag fer fram útför Helgu Sig-
urbjargar Jónsdóttur frá Lamb-
hól. Helga fæddist 19. febrúar
1899 í Lambhól við Skerjafjörð, en
hún lést að kvöldi laugardagsins
21. janúar sl. á Vífilsstöðum nær
85 ára gömul.
Kynni mín af Helgu hófust um
leið og kynni mín af lífinu. Móðir
mín og hún höfðu íbúðir í sama
húsinu og þannig áttum við krakk-
arnir tvö heimili ef svo bar undir
og kom það sér oft vel. Helga
reyndist okkur systkinunum afar
vel. Auk þess sem hún var óþreyt-
andi að gangsetja saumavélina í
okkar þágu áttum við öll traustan
vin og samherja þar sem hún var.
I þessu sambandi skal þess getið
að þó sambandið hafi verið gott á
milli okkar systkina og Helgu var
það sérstaklega gott á milli henn-
ar og bróður míns, Halldórs heit-
ins, en hann var elstur okkar.
Óhætt er að fullyrða að samband
þeirra Helgu og Halldórs hefði
ekki getað verið einlægara þó þau
hefðu verið mæðgin.
Helga ólst upp í hópi margra
systkina. Alls urðu þau Lamb-
hólssystkinin níu og þar af komust
átta til fullorðins ára. Fjórir
bræðra Helgu létust langt fyrir
aldur fram, allt efnis- og dugnað-
armenn. Nú þegar Helga er látin
eru tvö af Lambhólssystkinunum
lifandi. Einar, sem kominn er hátt
á níræðisaldur, og móðir mín, Sig-
urrós, sem er yngst þeirra systk-
ina.
Það segir sig sjálft að hjá svo
stórri fjölskyldu uppúr aldamót-
unum hefur lífsbaráttan oft verið
hörð og miskunnarlaus og vissu-
lega varð það enn til að þyngja
róðurinn að Jón, faðir Helgu, dó á
besta aldri. Þau systkinin fóru því
fljótt að vinna og léttu þannig
undir með móður sinni. Helga
stundaði framan af ævi almenn
verkamannastörf og var m.a. við
síldarsöltun á sumrum. Á þessum
árum lærði Helga jafnframt
saumaskap og var hún orðlögð
fyrir vandvirkni á því sviði. Sú
harða lífsbarátta sem einkenndi
líf verkafólks, ekki síst á fyrri
hluta þessarar aldar, setti sinn
svip á Helgu eins og aðra sem
háðu þessa baráttu. Þessi reynsla
fylgdi henni alla tið og hún tók
einlæga afstöðu með málstað
verkafólks á hverjum tíma.
Þann 13. júlí 1936 gekk Helga í
hjónaband með frænda sínum,
Kristjáni Hálfdánarsyni, sjó-
manni, miklum ágætismanni.
Kristján er látinn fyrir mörgum
árum. Þau eignuðust eina dóttur,
Oddbjörgu, bankastarfsmann, og
er hún gift Guðmundi Karlssyni,
vélstjóra. Þau Adda og Gummi
eiga þrjú börn, sem nú eru upp-
komin og hafa stofnað sín eigin
heimili. Kristján, vélstjóri, Helga
leikfimikennari og Karl Sölvi, vél-
stjóri. Eftir að Adda og Gummi
stofnuðu heimili bjó Helga hjá
þeim ef undan eru skilin nokkur
ár, sem þau bjuggu á ísafirði.
Þannig mynduðust órjúfandi bönd
á milli Helgu og bamabarnanna
enda Helga barngóð og átti ávallt
tíma fyrir börnin, í hennar augum
voru þau líka fólk, sem því miður
gleymist svo oft.
Nú þegar Helga er dáin rifjast
upp ótal minningar frá uppvaxtar-
árunum, minningar sem tengjast
Helgu. Helga var afburða spila-
kona og náði hún góðum tökum á
því margslungna spili „bridge“.
Það var gaman að fylgjast með
fullorðna fólkinu spila og þó skiln-
ingur barnsins væri ekki mikill á
leyndardómum „bridge" duldist
því ekki að Helga var jafnan í far-
arbroddi við spilaborðið. Helga sá
til þess að ég var ekki bara áhorf-
andi. Hún var óþreytandi í að
kenna mér hin ólíkustu spil og var
það ósjaldan að hún leiðbeindi og
spilaði við mig. Auk þess kenndi
Helga mér að njóta og virða þá
göfugu íþrótt, skákina. Þannig var
Helga í senn ráðgjafi og leikfélagi
og vissi þá hvorugt að aldursmun-
urinn var hálf öld.
Helga hafði lifað langa ævi og
við vissum að hverju dró, engu að
siður er dauðinn óboðinn gestur,
kemur á óvart. Á slíkri stundu er
minningin huggun og minningin
um Helgu mun lifa með öllum sem
henni kynntust.
Magnús Kinar Sigurðsson