Morgunblaðið - 24.07.1984, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 1984
Dómkirkjan
Sumarferð
aldraðra
Efnt verður til sumarferöar safnaö-
armeölima 65 ára og eldri miöviku-
daginn 25. júlí kl. 13.00 frá Dómkirkj-
unm.
Fariö verður til Eyrarbakka, Stokkseyrar og kaffi drukkiö á
heimleiö á Selfossi.
Þátttökugjald er kr. 150.
Þátttaka óskast tilkynnt í síma 12113 þriöjudaginn 24. júlí milli
kl. 15—18.
Sóknarnefnd.
Metsölublad á hverjum degi!
getur talist, með of miklu manna-
haldi og illa reknum fyrirtækjum.
Aðrar þjónustugreinar, svo sem
veiðarfæraframleiðsla og vara-
hluta- og viðgerðarþjónusta, taka
sitt líka á þurru og hækka vöru og
útselda vinnu eftir þörfum á
hverjum tíma, langt umfram
hækkun fiskverðs og kaupgjalds
hjá almennum launþegum. Síðast
en ekki síst skal talinn sá kostnað-
ur, sem hleðst á útfluttar sjávar-
afurðir í farmgjöldum þegar var-
an er flutt út til annarra landa —
þar keyrir um þverbak. Við greið-
um skipafélögum allt að þrisvar
sinnum meira á hvert kíló útflutts
sjávarafla en þekkist hjá öðrum
þjóðum. Færeyingar, Norðmenn
og Danir greiða 3—4 kr. pr. kíló
frá Grænlandi og Færeyjum og
nyrst úr Noregi til Evrópuhafna
og einnig mun lægra en við til
Bandaríkjanna. Á sama tíma og
við greiðum allt að 9 kr. pr. kíló í
farmgjöld frá Islandi. AUir þessir
kostnaðarliðir eru reiknaðir inn
og dregnir frá áður en fiskur upp
úr sjó er verðlagður til sjómanna
og útgerðar. Ekki eru farmgjöld
svo há vegna þess að sjómenn á
fragtskipum hafi mikið kaup fyrir
sína vinnu. Þeir eru með lægri
laun en farmenn nágrannaþjóða
okkar og fækkað hefur í áhöfnum
fragtskipa og vinnuálag aukist.
Sama þróun hefur orðið á fiski-
skipum og sjómenn tekið á sig
aukna vinnu til þess að komast af.
Lengra verður varla gengið í
fækkun áhafnarmeðlima án þess
að það komi niður á öryggi skips-
ins og áhafnar.
Allt það sem hér hefir verið tal-
ið skapar vanda í sjávarútvegi og
þá er ótalinn vandi af uppsöfnuð-
um skuldum útgerða og fjár-
magnskostnaði. Bankakerfið
byggir og þenst út og vaxtabyrði í
sjávarútvegi leggur til stóran
hluta fjármagnsins sem byggt er
fyrir. Þó stærstu bankarnir byggi
fyrir eigið fé að sögn seðlabanka-
stjóra. Ráðamenn spígspora um á
listahátíð með bros á vör og sofa
síðan á tapinu fram eftir sumri.
Taka síðan erlend lán, greiða tapið
og þjóðin borgar. Er ekki kominn
tími til að hætta flottræfilshætti í
listum og yfirbyggðu ríkisbákni og
láta þá lifa sem selt geta þjónustu
sína á samkeppnishæfu verði? Það
eitt er víst, þó sjómenn séu sein-
þreyttir til átaka, þá eru þeir
sterkasta afl þessa þjóðfélags. Ef
ekki fást fram viðunandi lausnir á
þessum málum mun draga til stór-
átaka við sjómannastéttina í heild
á næsta ári.
GuAjón A. Kristjánsson er skip-
stjóri i „Pili Pilssyni“ og íorseti
FFSÍ.
Hið tvöfalda verð og greiðsl-
ur undir borðið kemur
vinnslustöðvunum í koll
— eftir Guðjón A.
Kristjánsson
Þann 10. ágúst næstkomandi
hafa samtök vinnsluaðila rækju
og hörpuskeljar hótað að stöðva
móttöku á hráefni og þar með að
stöðva veiðar þeirra skipa sem
afla þessa hráefnis. Af því tilefni
er rétt að koma eftirfarandi á
framfæri:
Á undanförnum árum hafa
vinnsluaðilar tekið þátt í útgerð-
arkostnaði skipanna og veitt þeim
fyrirgreiðslu, bæði í veiðarfærum
og olíu. Það fé, sem þannig hefur
verið greitt, óbeint ofan á hráefn-
isverð, hefur ekki komið til hluta-
skipta til sjómanna. Auk þess hef-
ur vinnslan í mörgum tilfellum
greitt fyrir viðgerðir og viðhald
skipanna sem leggja upp hjá við-
komandi vinnslustöð. Það er því
ekki verðið til sjómanna sem nú
veldur rækjuvinnslunni þeim
rekstrarörðugleikum að þeir ætla
að stöðva vinnslu á afurð sinni.
Heldur er það hið tvöfalda verð og
greiðslur undir borðið sem nú
kemur þessum vinnslustöðvum í
koll. Þeir eru nú bundnir af þeim
samningum við útgerðir skipanna
og þátttöku í útgerðarkostnaði
sem þeir komu sjálfir á og ekki
hefur fengist viðurkennt opinber-
lega.
Það hefur og komið fram í blöð-
um að Niðursuðuverksmiðja K.
Jónssonar á Akureyri hefur ekki
fengið keypta rækju innanlands
þrátt fyrir að rækjuvinnslur séu í
vandræðum með sölu að eigin
sögn og hóti stöðvun á móttöku
hráefnis. Það kemur og fram að K.
Jónsson telur að greiðslur undir
borðið eigi sinn þátt í því að hann
fær ekki keypta rækju innanlands
til vinnslu. Á sama tíma og verð
hefur lækkað á erlendum mörkuð-
um fjárfesta rækjuverksmiðjur í
stórum stíl og nýjar eru settar á
stofn. Það getur enginn tekið
mark á barlómi vinnslustöðvanna,
ef litið er á útþenslu þeirra. Þessi
þróun hefur ekki eingöngu átt sér
stað í rækju- og skelvinnslu, hún
er líka í flestum öðrum veiðum
þar sem útgerð er ekki aðili að
vinnslunni. Þessa hluti er auðvit-
að erfitt að sanna svo óyggjandi
sé, en er viðurkennt í samtölum
milli manna úr vinnslunni að
fyrirgreiðsla eigi sér stað til út-
gerðar utan skipta. í meðaltalstöl-
um Þjóðhagsstofnunar kemur
ekkert fram um þessar greiðslur,
enda eru þær rúmt reiknaðir
kostnaðarliðir og eingöngu slétt
og felld meðaltöl sem sjást frá
þeirri stofnun á blaði. Allt hefur
þetta orðið til lækkunar á opin-
beru verði sjávarafla hér á landi.
í dag eru tekin 41% framhjá
hlutaskiptum til útgerðar og fá
sjómenn ekki kaupgreiðslur úr
þeim hluta aflans. Af FOB verði
framleiðslu sjávarafla eru tekin
5,5% í útflutningsgjöld sem dregið
er frá áður en verðlagt er til sjó-
manna. Af þessum 5,5% fær út-
gerð og vinnsla 71/ioo til sín í
tryggingasjóð fiskiskipa, Fisk-
veiðasjóð (lánastarfsemi) og
Fiskimálasjóð (styrkveitingar)
ásamt almennri deild aflatrygg-
ingarsjóðs. Ef reiknað væri yfir á
hráefnisverð lætur nærri að 50%
af lönduðum afla væru utan við
hlutaskipti til sjómanna. Af þeim
50% sem þá eru raunverulega eft-
ir fá sjómenn aðeins 30% í sinn
hlut sem kaupgreiðslu.
Við sem störfum á sjó hljótum
að fara að spyrja þeirrar spurn-
ingar hvort ekki sé orðið tímabært
að vinna á tímakaupi, eða föstu
mánaðarkaupi og yfirtíð, eins og
aðrar stéttir. Allur sá skollaleikur
sem leikinn er í kringum fiskverð
og hlutaskipti til sjómanna kallar
á samstöðu okkar og aðgerðir sem
við hljótum að standa að í upphafi
næsta árs. Allar þær þjónustu-
greinar sem sjá sjávarútvegi fyrir
aðföngum hafa sitt á þurru og
hækka þjónustu sína að vild.
Einokun olíufélaga
ber að afnema
Við hækkum verð á olíu á sama
tíma og aðrar þjóðir í nágrenni við
okkur lækka olíuverð. Enginn
samdráttur á sér stað í dreif-
ingarkerfi á olíuvörum. Þar er út-
þensla á öllum sviðum. Verð á olfu
Guðjón Kristjánsson
„Er ekki kominn tími til
að hætta flottræfilshætti
í listum og yfirbyggðu
ríkisbákni og láta þá
lifa sem selt geta þjón-
ustu sína á samkeppn-
ishæfu verði?“
til fiskiskipa sem afgreitt er beint
úr olíugeymum viðkomandi sölu-
aðila ætti að geta verið mun lægra
en olía, sem keyrð er upp á afdali
og seld þar. Þrátt fyrir að ollu-
notkun minnki milli ára með til-
komu hitaveitu við upphitun húsa
og sparnaði í olíunotkun fiskiskipa
höldum við uppi flóknu tvö- eða
þreföldu dreifingarkerfi.
Rafmagnsverð er hærra hér en í
nágrannalöndum, sem framleiða
jafnvel rafmagn með olíu. Eru
árnar okkar og orka þeirra, sem
svo mjög er í hávegum höfð, von-
laust fyrirtæki? Ekki verður því
trúað, að óreyndu, að svo sé. Við
hljótum að hlaða meira utan á
raforkuframleiðsluna en eðlilegt
Fair hlutir eru oftar í hendi þinni en
hnífapörin. Þess vegna þarf aö vanda
valiö. NOVA er nýtt munstur úr eöalstáli
meö mattri satínáferö, fagurlega hannaö.
WILKENS
(2) SILFURBUÐIN
Laugavegi 55, Reykjavík Sími 11066