Morgunblaðið - 24.07.1984, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 1984
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JOHN VINOCUR
Frakkland:
Ný viðhorf eftir brottför
kommúnista úr stjórninni
Laurent Fabius, hinn nýi forsæt-
isráðherra Frakklands, er aðeins
37 ára að aldri. Frami hans í
frönskum stjórnmálum hefur verið
skjótur. Hann er 19 árum yngri en
fyrirrennari hans, Pierre Mauroy,
og er nú yngsti forsætisráðherra í
Evrópu.
FRANSKIR kommúnistar sögðu skilið við ríkisstjórn jafnaðarmanna i
síðustu viku. Sökuðu þeir jafnaðarmenn um að fylgja efnahagsstefnu,
sem jyki á atvinnuleysi í Frakklandi og gæti orðið til þess að eyðileggja
heilar atvinnugreinar. Eftir mikil fundahöld í miðstjórn kommúnista-
flokksins, sem stóðu fram á nótt, og fund forystumanna kommúnista-
flokksins og nýja forsætisráðherrans, Laurent Fabiusar, strax þar á eftir
ákvað flokkurinn að hafna þeim fjórum ráðherraembættum, sem honum
stóðu til boða.
Fabius skipaði síðan ráðherr-
alista sinn mönnum úr röð-
um jafnaðarmanna og tveggja
minni vinstri flokka. Fram að
því hafði Frakkland verið hið
eina af stærri bandalagsríkjum
Bandaríkjanna, sem hafði
kommúnista í ríkisstjórn. Þeir
höfðu átt aðild að stjórn Fran-
cois Mitterrands forseta í þrjú
ár og brottför þeirra nú skapar á
ný möguleika á stjórnmálasam-
vinnu milli jafnaðarmanna og
sumra af frönsku miðflokkun-
um.
Talsmenn jafnaðarmanna
hafa lýst nýju stjórninni sem
hagsýnisstjórn og að án komm-
únista muni hún eiga eftir að
skírskota í verulegum mæli til
kjósenda miðflokkanna, er kem-
ur að þingkosningum þeim, sem
fram eiga að fara 1986.
Óbreytt utanríkisstefna
Brottför kommúnista er talin
skipta litlu máli með tilliti til
utanríkisstefnu Mitterrands,
sem hneigist mjög að NATO, og
þar sem jafnaðarmenn hafa
hreinan meirihluta á þjóðþing-
inu er ákvörðun kommúnista um
að fara úr ríkisstjórninni einnig
talin hafa mjög lítil áhrif í reynd
á framgang mála á þinginu.
Nokkur kvíði hefur komið
fram við að kommúnistar verði
að sundrungarafli, þar sem þeir
eru ekki lengur bundnir af
stjórninni og eigi á næstunni
eftir að standa fyrir verkföllum
og mótmælaaðgerðum, einkum
vegna tengsla sinna við verka-
mannasamband það, sem þeir
stjórna, en það er stærsta verka-
lýðssamband Frakklands. En
flokkurinn var þegar búinn að
syna í verki stuðning sinn við
mótmælaaðgerðir og vinnu-
stöðvanir. Kom þetta glöggt
fram í andstöðu flokksins við til-
raunir stjórnarinnar undan-
farna 18 mánuði til að endur-
skipuleggja iðnaðinn i landinu.
Enda þótt kommúnistar hafi
tekið upp harða gagnrýni á efna-
hagsstefnu stjórnarinnar, þykj-
ast þeir enn tilheyra vinstri
meirihlutanum og segjast munu
styðja stjórnina í sumum málum
á þinginu. Á þetta mun reyna nú
í vikunni, er atkvæði verða
greidd um traustsyfirlýsingu á
stjórnina.
Úr ráðuneyti fyrirrennara
síns, Pierre Mauroys, hélt hinn
nýi forsætisráðherra þeim
Claude Cheysson utanríkisráð-
herra og Charles Hernu varnar-
málaráðherra. Hins vegar mun
Pierre Beregovoy, sem er náinn
samstarfsmaður Mitterrands,
taka við af Jacques Delors sem
fjármálaráðherra, en sá siðar-
nefndi verður forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópubanda-
lagsins.
FrancoLs Mitterrand
Jean-Pierre Chevenement,
einn af forystumönnunum í
vinstri armi jafnaðarmanna, tók
við embætti menntamálaráð-
herra og var það sýnilega gert til
þess að koma til móts við vinstri
sinna, sem gagnrýnt hafa stefnu
stjórnarinnar í skóiamálum.
Pierre Joxe, sem einnig stendur
nærri vinstrisinnum í flokknum,
varð innanríkisráðherra.
„Nýtt tímabil“
Olivier Stirn, sem var ráð-
herra í stjórn Valery Giscard
d’Estaings og er leiðtogi eins af
miðflokkunum, lét hafa eftir sér
við stjórnarskiptin: „Héðan í frá
verður það unnt fyrir okkur að
ræða saman, en ósk um samstarf
verður að koma fram í stjórn-
arstefnunni. Brottför kommún-
ista staðfestir það þó, að við er-
um að byrja nýtt tímabil."
Margir jafnaðarmenn höfðu
orðið til þess að benda á það sí-
minnkandi gagn, sem unnt var
að hafa af kommúnistum til þess
að koma í veg fyrir vinnudeilur,
og það voru einmitt menn úr
þessum hópi, sem stungu upp á
því, að Mitterrand skipaði Fabi-
us forsætisráðherra. Þeir gerðu
sér grein fyrir því, að hann sem
forsætisráðherra myndi skapa
óvissu um stjórnarþátttöku
kommúnista. Ástæðan er sú, að
Fabius, sem fyrrverandi iðn-
aðarráðherra, er helzti talsmað-
ur þeirrar stefnu að endurskipu-
leggja atvinnu- og efnahagslíf
landsins, sem kommúnistar hafa
gagnrýnt svo harðlega. Með því
að gera Fabius að forsætisráð-
herra gaf Mitterrand kommún-
istum eftir sem áður kost á að
eiga áfram aðild að stjórninni en
við afar auðmýkjandi aðstæður.
Hyggst laða til
sín miðflokkana
Nú, þegar Mitterrand er laus
við hin íþyngjandi tengsl við
kommúnista, verður honum
hægara um vik að laða til sín
kjósendur miðflokkanna og
freista þess að afla sér viðtæks
fylgis þeirra í þingkosningunum
1986.
Er Lionel Jospin, aðalritari
jafnaðarmannaflokksins, lét í
ljós skoðun sína á brottför
kommúnista úr stjórninni, lagði
hann áherzlu á ábyrgð kommún-
ista á þeirri ákvörðun og sagði:
„Ég harma, að forystumenn
kommúnistaflokksins skuli hafa
tekið á sig þessa ábyrgð gagn-
vart vinstrimönnum og þjóðinni
í heild.“ Sýndi Jospin fram á
ósamræmið i afstöðu kommún-
ista, þar sem flokkur þeirra
hefði samþykkt efnahagsstefnu
stjórnarinnar í atkvæðagreiðslu
um traustsyfirlýsingu á stjórn-
ina fyrr á þessu ári. Fullyrti
Jospin, að „stefna sú, sem stjórn
Laurent Fabiusar hyggst fylgja í
efnahags- og félagsmálum er I
engu frábrugðin stefnu Pierre
Mauroys".
Tilkynning kommúnista-
flokksins um að hætta aðild að
ríkisstjórninni kom á fimmtu-
dagsmorgun eftir tvo fundi.
Samtímis birti flokkurinn yfir-
lýsingu, þar sem sagði, að hann
myndi halda fram „nýrri stefnu"
gegn atvinnuleysi og minnkandi
kaupmætti almennings.
Þessi afdráttarlausa yfirlýs-
ing dregur á engan hátt úr þeirri
óvissu, sem nú ríkir um framtíð
franska kommúnistaflokksins.
Þá verður það ekki til að minnka
hina miklu óeiningu innan
flokksins, að svonefndir „endur-
skoðunarsinnar" í flokknum eiga
nú í mikilli baráttu við þá, sem
halda vilja fast við hefðbundna
stefnu flokksins. Þeir fyrrnefndu
draga í efa réttmæti þess stuðn-
ings, sem flokkurinn hefur sýnt
Sovétstjórninni og halda því
fram, að skortur sé á allri um-
ræðu innan flokksins.
Birt lítid eitt stytt. Höfundur grein-
arinnar, John Vinocur, er blaða-
maður og starfar rið New York
Times.
Flugmenn Iberia
skyldaðir til vinnu
Msdríd, 23. Jálf. AP.
Gerðadómari í deilu flugmanna
hjá spænska flugfélaginu Iberia hef-
ur úrskurðað að flugmennirnir skuli
hefja störf þegar í stað. Hefur hann
komist að þeirri niðurstöðu að ekki
sé hægt að fækka flugmönnum né
breyta starfsskilyrðum þeirra.
Niðurstaða gerðardómarans er bind-
andi og snúi flugmennirnir ekki til
vinnu fyrir þriðjudag úrskurðast að-
gerðir þeirra ólöglegar.
Samtök spænskra atvinnu-
flugmanna kröfðust þess að 34
flugmenn yrðu settir á launaskrá
að nýju og flugtími flugmanna
minnkaður. Hafa þau í huga að
áfrýja úrskurði gerðardómarans,
sem þau segja gerræðislegan og á
skjön við réttlæti og ólýðræðisleg-
an.
Iberia hefur tapað jafnvirði
milljóna dollara vegna röskunar
sem orðið hefur á innanlands- og
millilandaflugi félagsins, sem átti
við mikla örðugleika að stríða áð-
ur en aðgerðir flugmannanna
komu til.
Flugfélagið rak 10 flugmenn
fyrir það sem það kallar „alvarleg
rnistök" meðan á verkfallinu stóð.
Spænsk lög kveða á um að verk-
fallsmenn verði að veita lág-
marksþjónustu á vissum sviðum
atvinnulífsins. Gerðardómarinn
úrskurðaði að flugmennirnir
hefðu rétt til að áfrýja uppsagnar-
ákvörðuninni.
Greiða ekki nema
Dikko sé skilað?
I>undúnum, 23. júlí. AP.
BRESKA dagblaðið The Daily Mail
greindi frá því í dag, að stjórnvöld í
Nígeríu hefðu hótað að greiða engar
afborganir af erlendum lánum fyrr
en fyrrverndi ráðherranum Umaro
Dikko hefði verið skilað í hendur
stjórnvalda.
Herstjórnin í Nígeríu ætlar að
leiða Dikko fyrir rétt fyrir meinta
spillingu. Reynt var að ræna
Dikko í Lundúnum með ævintýra-
legum hætti fyrir skömmu. Til-
raunin mistókst, en nígeríska
stjórnin hefur neitað að hafa kom-
ið þar nærri.
Breska blaðið ber fyrir sig
ónafngreinda heimildarmenn,
háttsetta embættismenn í Nígeríu
og Bretlandi, og hefur eftir þeim
nígerísku að Dikko beri ábyrgð á
miklum hluta hinna gífurlegu er-
lendu skulda sem hvíla á Nígeríu.
Þá hafi hann stolið einum millj-
arði sterlingspunda að minnsta
kosti með braski af mörgu tagi og
gruggugum viðskiptaháttum.
Stjórnvöld í Nígeríu hafa ekki
tjáð sig um frétt DM, en talsmað-
ur breska utanríkisráðuneytisins
sagðist ekki vita til þess að fréttin
væri á rökum reist.
Nicaragua:
Prestar fá ekki
vegabréfsáritun
NicaragUA, 23. júlí. AP.
MIGUEL Obando Y Bravo erkibisk-
up sagði í gær að stjórnvöld hefðu
neitað erlendum prestum og nunn-
um, sem hygðust starfa í Nicaragua
um vegabréfsáritun.
„Nú er mér kunnugt um að að
minnsta kosti sjö prestum og
nunnum hafi verið meinað um
vegabréfsáritun," sagði Miguel
Obando Y Bravo við fréttamenn
eftir messu í gær.
Hann sagði ennfremur, að
stjórnvöld hefðu enn enga skýr-
ingu gefið á þessari neitun, en
samskipti þeirra og kirkjunnar
hafa farið hríðversnandi upp á
síðkastið. T.d. var 10 erlendum
prestum vísað úr landi 9. júlí sl.
eftir að prestar og aðrir stuðn-
ingsmenn þeirra höfðu farið í
fyrstu mótmælagönguna, sem
skipulögð var á vegum kirkjunnar.
Álls hefur 19 kaþólskum prest-
um og nunnum verið visað úr
landi frá því að sandinistastjórnin
hrifsaði völdin í sínar hendur árið
1979.
Pia vann Korchnoi
Biehne, Syias, 23. júlí. AP.
SÆNSKA skákkonan Pia Cramling
sigraði Viktor Korchnoi óvænt I
fyrstu umferð Bienne-skákmótsins
og hefur sigur hennar vakið mikla
athygli, þar sem Korchnoi tefldi til
úrslita um heimsmeistaratitilinn í
skák í fyrra.
Pia Cramling er 21 árs og stiga-
hæst skákkvenna í heiminum.
Kvaðst hún í morgun vart hafa
áttað sig ennþá á sigri sínum I
gærkvöldi. „Þetta er stærsta stund
ferilsins," sagði Pia, sem hóf
skáknám 10 ára gömul.
Pia stýrði hvitu mönnunum og
gafst Korchnoi upp er hann lék af
sér í flókinni stöðu í tímahraki.
„Þetta var mjög erfið skák. Ég
gerði mér aldrei sigurvonir. Hann
hefði getað varist betur, ef til vill
hefur það tékið á taugarnar að
þurfa að leika gegn mér,“ sagði
Pia.
Tiltölulega skammt er síðan Pia
gerðist atvinnuskákkona. Hefur
hún 2.405 ELO-stig, en heims-
meistari kvenna, Maya Chiburd-
anidse, er I öðru sæti á styrkleika-
stiganum með 2.375 stig. Korchnoi
Pia Cramling
er á lista FIDE í fimmta sæti með
2.635 stig, en þar er Kasparov efst-
ur með 2.715 stig.
Af öðrum úrslitum á Bienne-
mótinu má nefna jafntefli Vest-
ur-Þjóðverjans Húbner og Tékk-
ans Hort. Sá fyrrnefndi stýrði
hvítu mönnunum. Á mótinu tefla
12 stórmeistarar og alþjóðlegir
meistarar.