Morgunblaðið - 24.07.1984, Blaðsíða 60

60
MORGUNBLADIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 1984
„AUt i layi; )pú Ijtrb slauríið. E n
q[eymdu ddci a& fíá j?ér rífílegan.
iworgum/eté ízbar en Ipá Pes£> tiU \zuar\Ui'U''«*\
Fólkió a númer 67 er flutt og ég
erfði kettina fjóra.
HÖGNI HREKKVÍSI
Baly ólánsmað-
ur á refilstigum
Þorsteinn Guójónsson skrifar:
„Þýski þjófurinn er farinn með
þýska skipinu til Þýskalands, þar
sem þýska lögreglan mun sleppa
honum.“ Þvílíkar fréttir voru á
borð bornar fyrir íslenska blaða-
lesendur og útvarpshlustendur,
dag eftir dag, eftir að fálkaeggja-
þjófurinn slapp af landi brott í
sumar. Það var ekki vandi að
botna þær frétir, ef menn aðeins
fylgdu farvegum vanans: „Þarna
sannaðist hvernig Þjóðverjar eru
rétt einu sinni.“
Svo kom á daginn að Miroslav
garmurinn (sem nú er alltaf kall-
aður Peter Baly) er tékkneskur
eins og nafnið bendir til og honum
er hótað „á sikileyska vísu“ af fé-
lögum sínum í þjófaflokknum,
sem flestir bera austur-evrópsk
nöfn. Miroslav ber það reyndar
með sér í útliti, hann er slavi en
ekki germani, en það má ekki lita
einungis í hið ytra, og reyndar fer
fjarri því að ég dæmi hann eftir
því. Ég hygg hann vera ólánsmann
sem lent hefur á refilstigum.
Áróðursgaldurinn í kringum
hinn „þýska“ Miroslav var í magn-
! aðra lagi, og þar sem hann reynd-
ist vera markleysa frá upphafi til
enda, var ekki nema von að sú
hugsun hvarflaði að einhverjum,
hvort eitthvað myndi nú ekki vera
líkt með þessu og öllum þeim sög-
um sem sagðar hafa verið af Þjóð-
verjum undanfarin 40 ár? Reynd-
ar mun ekki vera svo nema að
nokkru leyti, því þar sem stór-
fiskaleikur stórvelda fer fram, er
alltaf af töluverðu að taka hjá
báðum og sagan aldrei sögð nema
frá sjónarmiði þess sem sigrar.
Vegna þess að framundan er
mikið afmæli, dettur mér í hug að
spyrja þeirrar merkilegu spurn-
ingar: Hvernig er hægt að koma
því svo fyrir að Þjóðverjar hafi átt
upptökin að öllum styrjöldum?
Þegar Franz Ferdinand erki-
hertogi, mikilhæfur maður sem
vildi láta gott af sér leiða, var
myrtur af hryðjuverkamanninum
Prinsip í Sarajevo árið 1914, var
lítill vafi á því að morðingjar hans
hafi séð fyrir hvað það myndi
leiða af sér. Að mánuði liðnum var
Evrópa í báli. (Sumir segja að
slíkt hafi hlotið að gerast, en því
hygg ég fjarri fara.) Hvernig
stendur nú á því að enginn hefur
enn reynt að koma sökinni á
morðinu yfir á Þjóðverja?
Mín skýring er sú, að „Svarta
höndin“ hafi verið svo hreykin af
verki sínu, að hún hafi engum vilj-
að unna þess að njóta „frægðar-
innar“ öðrum en sér. Svo hróðug
er Svarta höndin að í 70 ár hefur
hún viljað njóta þessa ein. Enda er
svo komið að allar þær þjóðir, sem
þarna var att saman, eru nú
komnar vel á veg með að „deyja
út“.
Ég tel það fullvíst að hægt hefði
verið að koma í veg fyrir styrjöld-
ina 1914. Veit ég um tvo menn sem
það reyndu. Annar var Romain
Rolland skáldsagnahöfundur frá
Frakklandi, sem reyndi að bæta
samband Frakka og Þjóðverja.
Hinn var Helgi Pjeturss íslend-
ingur. Hann sendi danska vísinda-
félaginu vorið 1914 drög að rit-
gerð, þar sem hann taldi voðann
yfirvofandi. Af þeim sem harðlega
snerust gegn styrjöldinni, er hún
var að brjótast út, má nefna
verkalýðsleiðtogann Jaures sem
var myrtur og Bertrand Russell í
Englandi, sem lengi sat í fangelsi.
Biblíukapparnir hins vegar
studdu stríðsyfirlýsingarnar hver
í sínu landi.
Glæpur að ráðast
á saklaust líf
Jón V. Jenssonskrifar:
„Kæri Velvakandi!
Tveir aðilar („einstæð móðir"
og „einn úr borginni") hafa í
dálkum þínum andmælt grein
minni um fósturdráp (Mbl. 27/6)
og einn maður, Ragnar Konráðs-
son, tekið undir efni hennar. Þar
sem málflutningi „einstæðrar
móður“ yrði ekki svarað nema á
yfirborðskenndan hátt i stuttu
bréfi, hef ég beðið blaðið fyrir
sérstaka grein, þar sem ég ræði
ýmis mikilvæg atriði í tengslum
við „félagslegar ástæður" fóstur-
drápa. En málflutningur „eins
úr borginni" er af öðrum toga og
skal svarað hér nokkrum orðum.
Hann segir í bréfi sínu um
grein mina: „Ekkert er þar
minnst á fólksfjölgunarvanda-
málið," og ennfremur: „Það hlýt-
ur að liggja i augum uppi, að
fólksfjölgun er alvarlegt vanda-
mál og það jafnvel hér á íslandi
á hjara veraldar."
Þetta síðasta er fráleit full-
yrðing í ljósi þeirrar staðreynd-
ar, að íslendingar eru fámenn
þjóð í auðugu landi, en fólks-
fjölgun hefur farið hraðminnk-
andi síðustu áratugi og er nú um
1,2% árlega.
En fólksfjölgun er þessu máli
annars óviðkomandi. Menn tala
ekki eins og þessi „eini úr borg-
inni“, nema þeir annaðhvort
neiti því alfarið, að fóstrið sé
mannleg vera, ellegar séu reiðu-
búnir að „leysa fólksfjölgunar-
vandamálið" með líknardrápum
yfirleitt — og þá ekki aðeins á
börnum í móðurkviði, heldur og
vangefnu, vanheilu og öldruðu
fólki eða t.d. nýfæddum börnum
af „óæskilegu kyni“, eins og nú á
sér stað í Kína. En „einn úr
borginni" getur ekki haft þessa
síðarnefndu afstöu, því hann tal-
ar sjálfur gegn líknardrápum í
bréfi sínu. Ef hann hins vegar
hafnar því, að ófædd börn séu
manneskjur, hefur hann þá ein-
hverjar sannanir fyrir því máli
sínu? Ef ekki, hvers vegna þá
þetta tvöfalda siðferði gagnvart
drápi á fæddu barni og ófæddu?
Bein árás á saklaust líf er alltaf
glæpsamleg ■ sjálfri sér.
Þá segir sami bréfritari um
lausn fólksfjölgunarvandamáls-
ins: „Auðvitað er það slæmt, að
ekki eru til önnur úrræði en fóst-
urmorð svokölluð."
Hér skjátlast honum greini-
lega, eins og þegar er komið
fram. Til eru bæði ill meðul og
góð til að draga úr mannfjölgun.
Það væri misskilningur að
halda, að fósturdráp séu hin einu
af illu meðulunum, sem njóti
viðurkenningar hjá „siðmennt-
uðum þjóðum“ nú á dögum.
„Líknardráp" tíðkast nú í æ rík-
ari mæli á sjúkrahúsum, einkum
á nýfæddum, vanheilum börn-
um. í grein eftir dr. Finnis,
„Rights and wrongs in legal
responses to population growth"
(í ritinu Man: How Will He Sur-
vive?, ritstj. J.N. Santamaria,
Melbourne 1973), má lesa að þau
viðhorf gerist nú algeng meðal
lögfræðikennara og ráðgjafa um
lagasetningu, að nota beri líknar-
dráp, fósturdráp og ófrjósemisað-
gerðir til fólksfækkunar, jafnvel
með ytri þvingun (og það á við um
öll þessi tilvik). I stað þessara
ráða bendir dr. Finnis á, að víða
á Vesturlöndum hafi börnum í
fjölskyldum fækkað um helming
og jafnvel um tvo þriðju á 60—70
árum, án opinberrar íhlutunar.
Það er ljóst, segir hann, að við-
koma þjóða markast t.d. mjög af
breytingu á aldri við giftingu,
lengri skólagöngu og þegn-
skylduvinnu, af reglum til auð-
veldunar eða takmörkunar
hjónaskilnaða og af fjölskyldu-
ráðgjöf, af skattaákvæðum og
barnabótum sem og af breyttum
aðstæðum og tækifærum kvenna
til starfa.
Bréfritari hefur áhyggjur af
líknarmorðum á sjúkrahúsum,
en hann er ekki einn um það.
Baráttan gegn fósturdrápum
slævir engan í andstöðunni við
líknarmorð, nema síður sé. Og
þess eru greinileg merki, að það
sé einmitt fósturdrápshugarfar-
ið, sem hafi sýkt út frá sér á
fæðingardeildum spitalanna og
sé ein meginorsök þess, að t.d. í
Bretlandi er tekið á móti mörg-
um nýfæddum, fjölfötluðum
börnum á þann hátt að gefa
þeim deyfandi lyf, en alls enga
fæðu, þar til þau lognast út af
innan fárra daga. Vonandi gefst
tækifæri til að kynna það mál-
efni síðar, enda er nauðsynlegt,
að íslenskir læknar eins og aðrir
fái aðhald frá upplýstum al-
menningi varðandi meðferð hins
veikbyggðasta lífs.
Að lokum vil ég láta þess get-
ið, að ég er ekki prestur, þótt
tveir þessara bréfritara hafi
kallað mig „séra Jón Val“. Hitt
þætti mér vissulega vænt um, ef
prestar létu til sín heyra um
þessi mál, því að frá síðustu ár-
um minnist ég ekki blaðaskrifa
frá þeirri hendi til varnar lífs-
rétti fóstursins að slepptri einni
grein, eftir sr. Magnús Björn
Björnsson í 1. tbl. Víðförla 1982,
auk bréfa frá sr. Árelíusi í þess-
um dálkum.