Morgunblaðið - 24.07.1984, Blaðsíða 25
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 1984
25
Lundúnir, 23. júlí. AP.
PETTER Wright, fyrrum starfsmaður
bre.sku leyniþjónustunnar MI 5, lét
hafa eftir sér í breska blaðinu
Observer í dag, að hann væri
óhræddur við málaferli ef út í það
færi til að afhjúpa stórkostlega
bresti í MI 5 og marga njósnara Sov-
étríkjanna í hópi starfsmanna þjón-
ustunnar, svo og fleiri sem tengjast
henni óbeint. Þar á meðal má nefna
fyrrum forsætisráðherra Harold
Wilson. Wright hefur tekið saman
mikið magn upplýsinga sem hann
ætlar að tefla fram máli sínu til
stuðnings.
Wright hætti hjá MI 5 árið 1976
og hefur síðan búið í Ástralíu. Á
árunum 1965 til 1976, var hann
helsti „moldvörpufangari" leyni-
þjónustunnar. Um Harold Wilson,
segir Wright, að MI 5 hafi þrívegis
séð ástæðu til að rannsaka mann-
inn, starfsemi og hagi, eftir að
landflótta Sovétmaður, starfs-
maður KGB, benti á hann sem
mögulegan njósnara fyrir Sovét-
ríkin. Wilson var tvívegis forsæt-
Hafmeyjan fær handlegg sinn aftur:
Tveir unglingar
unnu spjöllin í ölæði
Kaupmannahöfn, 23. júlí. AP.
LÖGREGLAN f Kaupmannahöfn
kom höndum í gærmorgun yfir
handlegg litlu hafmeyjarinnar, sem
skemmdarverkamenn söguðu af að-
faranótt sunnudagsins. Var það í
annað skiptið sem líkamshlutar hafa
verið sagaðir af hafmeyjunni litlu.
Tveir 18 ára Danir játuðu á sig
verknaðinn og sitja þeir í varðhaldi
um þessar mundir.
„Þeir komu á lögreglustöðina
með einn handlegg, tvo timbur-
menn og urmul afsökunarbeiðna,"
sagði lögregluþjónn sem kaus að
gefa eigi upp nafn sitt. Hann sagði
enn fremur, að piltarnir tveir
hefðu sagt að þeir hefðu gert sér
grein fyrir því að þeir myndu aldr-
ei komast upp með verknaðinn þar
eð svo margir félaga þeirra vissu
hvað þeir höfðu gert. „Við höfðum
fengið lýsingar á peyjunum og
hefðum örugglega náð þeim í dag,“
sagði lögregluþjónninn.
Hafmeyjan litla hefur mátt þola
ýmislegt á því 71 ári sem hún hef-
ur verið til, höfuðið var sagað af
henni fyrir 20 árum og fannst
aldrei. Handleggurinn nú. Þá hafa
skemmdarverkasjúkir aðilar
skvett á hana málningu og útgef-
EGYPSKI námsmaðurinn Isama
Ahmed Montaza náði á sunnudag-
inn bezta tíma í því að synda við-
stöðulaust fram og til baka yfir
Ermarsundið.
Sundið tók samtals 21 klukku-
stund og 37 mínútur eða 39 mínút-
um skemmri tíma en Jon Eriksson
frá Chicago synti árið 1979.
endur klámrita hafa laumast að
henni að næturlagi og látið hana
leika aðalhlutverk í klámmyndum.
En hafmeyjan er miklu frekar
tákn Danmerkur en nokkuð ann-
að, þar með talið tívolí og bjórinn.
Á 70 ára afmælinu á síðasta ári,
heimsóttu hana sendiherrar 24
landa og vottuðu henni virðingu
sína og mikil hátíðarhöld voru í
tilefni dagsins.
Saga hafmeyjarinnar er dálítið
sérkennileg. Uppruni hennar er í
ævintýrum Hans Christian And-
ersens, en í þeim bjargar hafmeyj-
an ungum prinsi frá drukknun.
Hjarta hennar er svo hreint, að
hún reynir ekki að vinna ástir
hans og skilar honum í hendur
heitkonu sinnar sem bíður hans í
landi. En æ síðan bíður hún hans,
því ást hans er eina von hennar
um að eignast sál og ódauðleika í
himnaríki.
Tilkoma hafmeyjarinnar í
Kaupmannahöfn tengist ævintýr-
inu, en þó óbeint. Þannig var mál
vexti að Carl Jakobsen, sem stofn-
aði Carlsberg bjórverksmiðjurnar,
heillaðist svo af túlkun Ellen Price
á hafmeyjunni í Konunglega
Montaza er áttundi maðurinn
sem tekst að synda viðstöðulaust
fram og til baka yfir Ermarsund.
Hann lagði upp frá Dover og synti
yfir til Griz Nes höfðans á Frakk-
landsströnd þar sem hann sneri
við. Þrír Bandarikjamenn frá Tex-
as lögðu upp með Montaza, en þeir
gáfust upp á sundinu áður en önn-
ur leiðin var að baki.
danska ballettinum, að hann fól
myndhöggvaranum Edvard Erik-
sen að gera höggmynd af haf-
meyju í líki ungfrú Price. Baller-
inan var hins vegar ekki á því að
sitja nakin fyrir hjá Eriksen og
varð eiginkona myndhöggvarans
að hlaupa í skarðið. Það kom síðan
af stað miklum deilum í Dan-
mörku, er hafmeyjan var afhjúpuð
23. ágúst 1913, hvaða líkamshlutar
tilheyrðu ungfrú Price og hverjir
tilheyrðu frú Eriksen. En allar
götur síðan hefur hafmeyjan skip-
að æ vaxandi sess í hugum Dana.
Tékkóslóvakía:
Hjúin hlupu
af sér landa-
mæraverðina
Munrhen, 23. júlf. AP.
SEXTÁN ára skólastúlku og 24 ára
unnusta hennar tókst að hlaupa af
sér tékkneska landamæraverði og
komast á vit frelsisins árla í dag.
Tókst þeim að klifra yfir landa-
mæragirðingu i Bæjaralandi.
Viðvörunarkerfi fór í gang er
hjúin komu að landamæra-
girðingunni og veittu landamæra-
verðir þeim þegar í stað eftirför.
Engum skotum var hleypt af og
engar jarðsprengjur eða aðrar
gildrur í jörðu eru á þeim slóðum
þar sem flóttinn átti sér stað.
Tékkncski herinn lokaði þegar í
stað flóttasvæðinu. Hjúin kváðust
hafa flúið vegna fjölskylduástæð-
na og erfiðrar afkomu. Vestur-
þýzk yfirvöld gefa ekki upp nöfn
flóttafólks frá kommúnistaríkjum
af ótta við hefndaraðgerðir gagn-
vart vinum og vandamönnum
þeirra, sem enn eru handan
járntjaldsins.
Ermarsund:
Nýtt sundmet
Dover, 23. júlí. AP.
„Haförninn“
sökkti Devonshire
Lundúnir, 23. júlf. AP.
TALSMAÐUR breska varnarmála-
ráðuneytisins greindi frá því í dag,
að tilraunir með hina nýju eldflaug,
„halorninn", sem ætlað er að
granda herskipum, hafi heppnast
framúrskarandi vel, ein slík hafl
gengið gersamlega frá tundurspillin-
um HMS Devonshire, sem var tek-
inn úr flotanum fyrir 6 árum og ætl-
aður til slíkra tilrauna.
„Haferninum" var skotið frá
Sea Harrier-orrustuþyrlu og
sprakk MHS Devonshire í loft
upp. Tundurspillirinn var 5.500
tonna skip. Skipið sökk þó ekki
fyrr en kafbáturinn Splendid
sigldi í skotfæri og sendi því tund-
urskeyti. Talsmaðurinn sagði
þetta framúrskarandi árangur í
tilraununum og haförninn stæði
hinum frönsku Exocet-eldflaugum
sist á sporði.
Tundurspillirinn Devonshire
var smíðaður árið 1962 og nam
kostnaðurinn við smiðina 14 millj-
ónum punda. Sem fyrr segir þótti
skipið úr sér gengið fyrir sex ár-
um, það var því tekið úr þjónustu,
en geymt til notkunar við slíkar
tilraunir. Ekki var uppgefin stað-
ur eða st.und tilraunanna.
Hollis ... njósnari?
isráðherra í stjórnum Verka-
mannaflokksins, en ekkert sann-
aðist á hann og var málið þvi látið
niður falla.
Breska blaðið Sunday Times
birti á sunnudaginn lista með
nafni 21 manns, sem blaðið segir
foringja innan MI 5 hafa tekið
saman. Á listanum eru nokkur
nöfn vel þekktra njósnara sem
hafa annað hvort játað, flúið aust-
ur fyrir tjald, eða verið afhjúpaðir
síðan árið 1950. En á listanum eru
einnig nöfn annarra sem blaðið
segir hafa Játað að hluta til“ að
vera handbendi Rússa.
Er þar að finna nöfn nokkurra
embættismanna MI 5 og ríkis-
stjórnarinnar. Má þar nefna
Edward Playfair, fyrrum að-
stoðarráðherra í varnarmála-
ráðuneytinu, Sir Denis Proctor
heitinn , fyrrum aðstoðarráðherra
í orkumálaráðuneytinu, John Leh-
man rithöfund og útgefandann
James McGibbon. Þeir Playfair,
Lehman og McGibbon hafa neitað
staðfastlega að hafa viðurkennt
eitt eða neitt.
Wright sagði auk þess í sjón-
varpsviðtali um helgina, að það
væri næsta víst, að Sir Roger
Hollis, yfirmaður MI 5 frá 1956 til
1%5 hafi verið „sovésk mold-
varpa“. Hann minntist og á Proct-
or heitinn og sagði næsta öruggt
að hann hefði laumað mikilvægum
upplýsingum til Guy Burgess,
breska leyniþjónustumannsins
sem afhjúpaðist er hann flýði til
Moskvu árið 1951. „Hann játaði í
helstu aðalatriðum," sagði
Wright.
Orð Wright stinga í stúf við yf-
irlýsingar Margretar Thatcher
forsætisráðherra í mars 1981, er
hún flutti þingheim þau tíðindi að
yfirmenn MI 5 hefðu rannsakað
Eiga Rússar djúp-
stæð ítök í bresku
leyniþjónustunni?
Wilson ... njósnari?
yfirmanninn Hollis gaumgæfi-
lega, en ekkert benti til þess að
hann hafi verið njósnari fyrir Sov-
étríkin í sinni tíð hjá MI 5.
í samtali í The Observer á
sunnudaginn lét Wright hafa eftir
sér, að yfirmenn MI 5 hefðu, ef
eitthvað hneyksli dundi yfir, haft
um það samráð að þagga það
niður. Sagði hann að iðulega hefði
viðleitni til að hremma njósnara
verið kæfð með því að brigsla
heiðarlegum starfsmönnum MI 5
um að starfa ekki samkvæmt
skýrustu reglum. Stingur Wright
upp á því að stofnuð verði sérstök
lögreglusveit sem myndi sérhæfa
sig í að fylgjast með leyni-
þjónustuheimnum breska, slík
sveit gæti síað njósnara úr áður
en þeir létu til sín taka.
„Öll þessi njósnahneyksli eru til
komin vegna þess að yfirmenn
leyniþjónustunnar og stjórnmála-
mennirnir vilja ávalt reyna að
kæfa alla umræðu í fæðingu,
fremur en að Iáta hlutina spyrjast
og þurfa svo að taka afleiðingun-
um. Það tók mig sárt að hefja
þessa umræðu, því óneitanlega veg
ég að mörgum af fyrrum sam-
starfsmönnum mínum. En vinnu-
brögð leyniþjónustunnar verður
að endurskoða og þessir herrar
munu neyðast til að heyra hvað ég
hef að segja. Sovétmenn hafa náð
slíkri fótfestu í bresku leyniþjón-
ustunni," sagði Wright.
ERLENT