Morgunblaðið - 06.12.1984, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 1984
25
mikið til síns máls og líklegt að
þekking hans sé meiri en margra
þeirra, sem um hafa vélt. Þá er
Guðmundi í Nýjabæ, sem Hjálmar
átti, sem mestum útistöðum við,
ekki illa borin sagan, og skýtur
þar allnokkuð skökku við skoðun
annarra höfunda.
Kristmundur Bjarnason ritar
um ævi, störf og persónu Stefáns í
upphafi bókar. Er sú greinargerð
með miklum ágætum, rækileg,
mjög vel skrifuð og skemmtileg. A
efri árum Stefáns höfðu þeir mikil
samskipti, og hygg ég að fáir aðrir
hafi kynnst Stefáni jafnvel. Grein
Kristmundar ber vott um fágæt-
lega mikið sálrænt innsæi og hann
kann þá list að segja mikinn sann-
leika af nærfærni og skilningi.
Þá hafa útgefendur unnið sitt
verk af prýði. Allur frágangur er
misfellulaus, og fjölmargar skýr-
ingargreinar hafa þeir gert, þar
sem m.a. er vísað til annarra
heimilda, einkum Sögu frá Skag-
firðingum, enda skarast frásögnin
stundum. Þá er mikill fengur að
hinum mörgu myndum af stöðum,
sem um er fjallað í bókinni. Fæst-
ir eru þessir staðir í alfaraleið,
heldur að fjallabaki i hinu mikla
ríki Djúpdæla og fáum kunnir.
Sögufélag Skagfirðinga á þakkir
skildar fyrir þessa veglegu og
vönduðu útgáfu og vonandi lætur
það okkur ekki bíða lengi eftir
næsta bindi.
Uðumv
SKERJABRAUT 1,
SELTJARNARNESI
Nú kætast allir
enda skemmtflegur og indæfl tími framundan.
A góðri stundu njóta aflir sín vel
í peysu frá Iðunni.
Það sem máli skiptir
Bókmenntir
Jenna Jensdóttir
Bo Carpelan
Paradís
Sagan af vináttu Marvins og Jó-
hanns II
Gunnar Stefánsson þýddi
Iðunn Reykjavík 1984
Fyrir tveim árum kom út hjá
Iðunni skáldsagan Boginn eftir
finnska skáldið Bo Carpelan í þýð-
ingu Gunnars Stefánssonar. Sag-
an fjallar um vináttu tveggja
drengja og gerist í skerjagarðin-
um utan við Helsingfors. Marvin,
sem er andlega vanþroska drengur
býr þar með móður sinni Gerðu.
Jóhann dvelst þarna sumarlangt
með foreldrum sínum.
Telpan Nóra á einnig heima þar
útfrá hjá föður sínum Söder. Nú
er komin út í íslenskri þýðingu
sjálfstæð saga, Paradís, framhald
af Boganum. Jóhann og Nóra lifa í
sínu fyrra umhverfi. En lífið hefur
breyst fyrir Marvin sem nú er orð-
inn mikill að kröftum og stærð, en
hefur lítið farið fram andlega. Þau
eru flutt til borgarinnar Marvin
og Gerða móðir hans. Eyjan
þeirra, Boginn í skerjagarðinum
hefur verið seld undir sumarhús.
Fjölskylda Jóhanns lætur sig
miklu skipta kjör og líðan þessara
umkomulausu vina sinna.
Fyrir hjálpsemi hennar fá þau
gamla ráðsmannsíbúð í fjölbýli f
nágrenni við hana. Að vísu er
íbúðin lítil að Marvin verður að
hafa aðsetur í eldhúskróknum.
Gerða fær vinnu í verksmiðju.
Hún vinnur á vöktum. Marvin
sækir námskeið fyrir þroskahefta.
Jóhann er kvíðinn komu þeirra
— vegna Marvins.
Á planinu fyrir framan er
strákurinn Pétur með sína hörðu
hnefa og sitt lið.
Bæði taka þau Gerða og Marvin
með vissri ró þeim aðstæðum sem
þau nú búa við. Þó háir Marvin
innri barátta sem kemur fram í
átakanlega vanmáttugu augnaráði
og hreyfingum hans. Innibyrgð
hræðsla við hið ókunna er alger.
Erfiðleikarnir mæta þeim í
fjandsamlegu viðmóti fólks, að-
eins vegna andlegs vanþroska
Marvins. í lengstu lög reyna þau
að yfirstíga þá. Gerða eignast
„vin“ í vinnunni. Hann er um
margt ágætur maður og reynist
þeim í ýmsu vel.
En hann skynjar ekki van-
þroska sálarlíf Marvins á sama
hátt og Jóhann og fjölskylda hans.
Það skilningsleysi leiðir að lokum
til uppgjörs milli Gerðu og hans.
Jóhann og foreldrar hans taka
einlægan þátt í gleði og sorg vina
sinna. Ekki vegna þess að með-
aumkun ráði gerðum þeirra. Þau
eru einfaldlega það ágætt fólk að
umgengni þeirra við Gerðu og
Marvin er þeim eðlileg og sjálf-
sögð og þess vegna eiga þau öll
saman sínar hamingjustundir.
Einkum þegar þau fara út fyrir
borgina og ekki síst í gamla um-
hverfið í skerjagarðinum hjá Nóru
og Soder.
Fjórtán ára drengurinn Jóhann
á einnig sín vandamál. Hann þráir
meira og skilningsríkara samband
við foreldra sína, sem bæði vinna
mikið úti og eiga því lítinn tíma
aflögu fyrir hann einan.
Þetta skyggir þó ekki á þá ein-
lægu vináttu og hjálpsemi er
Marvin nýtur í samskiptum við
hann. Marvin og hans líf er eins og
hluti af lífi Jóhanns og í því finnur
hann lífsfyllingu. Sagan af þeim
vinum er mikil saga í öllum skiln-
ingi.
Ég rek ekki frekar efni hennar
hér né átök þau er eiga sér stað að
lokum í seinni sögunni Paradís.
Eins og Boginn færir Paradís les-
anda til frekari skilnings á þeim
djúpstæða vanda mannlegra sam-
skipta þegar einstaklingur er þess
ekki umkominn að taka á eðli-
legan hátt þátt í lífinu sökum lík-
amlegrar eða andlegrar fötlunar.
Bo Carpelan hefur tekið á einum
þætti þessa vanda á áhrifaríkan
og látlausan hátt.
Auk skilnings á mannlegum til-
finningum er höfundi eðlislægt að
lýsa umhverfi, náttúru og veður-
fari af slíku næmi að lesanda
finnst hann staddur með höfundi
og sér og finnur til með honum.
Það er vandi að þýða sögu sem
þessa.
Hér hefur þýðanda tekist snilld-
arlega að láta efnið í engu missa
við þýðingu, auk þess sem lýsir af
íslensku máli og notkun þess. Hér
eru höfundur og þýðandi samhent-
ir eins og best gerist. Frágangur
er ágætur á útliti og bók.
Sýningu
Hrefnu lýkur
í kvöld
SÝNINGU Hrefnu Lárusdóttur,
sem opnaði í Mokkakaffi við
Skólavörðustíg 16. nóvember sl.,
lýkur fimmutdagskvöldið 6. des-
ember. Sýningin er sölusýning og
sýnir Hrefna þar 29 vatnslita-
myndir.
Fer inn á lang
flest
heimili landsins!