Morgunblaðið - 16.12.1984, Blaðsíða 34

34 C
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1984
Félag guðfræðinema
Allir eiga við einhvern
dapurleik að stríða
Spjallað við séra Jón Dalbú Hróbjartsson
Það var miðvikudagur og
klukkan orðin 11. Hinar gullnu
morgunhefðir þegar í fjarska,
margar annasamar og skemmti-
legar klukkustundir frá hress-
andi morgunsturtunni, marg-
kornóttum morgunverðinum og
bragðgóðu, brennheitu teinu. Við
höfum ákveðið við Mogga-
lesturinn með teinu að fara
eitthvað í kvöld, fyrst þótti
okkur sennilegast að við færum í
leikhúsið en svo sáum við eitt
tilboðið eftir annað á síðunum,
sem við flettum. Það gerist svo
undur margt skemmtilegt í
skammdeginu. En klukkan var
semsé orðin 11 og allt í einu þótti
okkur fásinna að við færum eitt
eða neitt og vinnukraftur morg-
unstundanna var rokinn út í veð-
ur og vind. Þá er bezt að fara í
bláu vaðstígvélin og Iabba út í
slydduna, fara í fiskbúðina og
fleiri búðir, viðra sig og spjalla
við fólk. Það var ljómandi að
fyrsta verkefni síðdegisins
skyldi vera að hitta séra Jón
Dalbú Hróbjartsson, sóknar-
prest í Laugarneskirkju. Bezt að
spyrja hann um ráðleggingar um
rétt viðbrögð við roluköstum.
Hann hefur auk áralangrar
prestreynslu aflað sér menntun-
ar í sálusorgun í Noregi, kom
heim í haust frá Modum Bad.
Og kiukkan 2 sitjum við niðri í
kjallaranum í Laugarneskirkju á
móti séra Jóni. Við erum aftur
hlaðin þægilegri vinnugleði svo
við byrjum á að spyrja hann um
aðventuna eins og við höfðum
áformað í gær. Við sögðumst
ætla að spjalla við hann um
boðskap aðventunnar, iðrun og
fyrirgefningu. Og við reifum
málið.
Já, ég fór að hugsa um það
eftir að við töluðum saman í gær
hvenær við myndum nú byrja
kirkjuárið ef við ættum að búa
til nýtt kirkjuár. Ætli okkur
dytti ekki fyrst í huga að byrja á
fæðingarhátíð Frelsarins? En
kirkjufeðurnir setja undirbún-
ingstíma framan við hana. Jóla-
haldið kemur með tímanum inn í
kirkjuhaldið þótt upprisuhátíðin
hafi verið fyrsta hátíðin, sem
kirkjan hélt. Um árið 450 segir
Maximus af Tours: „Úr því að
börn heimsins geta haldið af-
mælisdaga hinna jarðnesku kon-
unga með svo glæstum hátíðum,
hvers vegna má þá ekki halda
afmæli konungs konunganna há-
tíðlegt með umhyggjusemi?" Og
hann segir líka: „Þess vegna
skulum við byrja á því mörgum
dögum áður að hreinsa samvizku
okkar, undirbúa anda okkar og
huga svo að við getum með há-
tíðablæ og án nokkurs sem
skyggir á, mætt hinum komandi
Frelsara og Drottni jólanna."
Þetta eru athyglisverð orð. Að-
ventan varð fljótlega fjórar vik-
ur og ýmsar hefðir urðu til í
kirkjunni til að undirbúa jólin,
og Ritningargreinar aðventunn-
ar eru meðal þeirra.
Hvaða þýðiagu telurðu að iðrun-
ia hafí í jólaundirbúningmim?
Undirbúningur jólanna snýst
meira um hið ytra en það að við
gefum okkur tíma til að skoða
hug okkar og líðan. Við ýtum oft
því, sem við höfum gjört rangt
gagnvart Guði og mönnum,
niður í undirmeðvitundina og
gerum það ekki upp. Á aðvent-
unni og á lönguföstu þarf að pré-
dika um iðrun og syndafyrir-
gefningu. Kaþólska kirkjan legg-
ur þunga áherzlu á skriftir.
Menn eiga að koma og játa synd-
ir sínar og fá aflausn, fyrirgefn-
ingu. Þetta hefur því miður ekki
orðið eins áberandi í lútherskri
kirkju, þótt Lúther sjálfur legði
mikla áherzlu á gildi skriftanna
eins og sést í ritum hans. En
kristin sálgæzla stendur vissu-
lega öllum til boða í lútherskri
kirkju.
Ilvernig býður lútherska kirkjan
sálgæzlu?
Kirkjan bíður sálgæzlu með
guðþjónustunum, þar sem marg-
ir geta notið hennar í einu. Og
svo er safnaðarprestur og annað
starfsfólk kirkjunnar tilbúið til
að ræða við fólk um vandamál
þess og það getur notað sér slík
einkasamtöl til þess að létta á
hjarta sínu um hvað sem íþyngir
því, líka syndabyrði þess. í
þriðja lagi er sálgæzla ekki bara
á færi prestsins og sérstaks
starfsfólks. Kristið fólk getur
verið hvert öðru sálusorgarar.
Mér er kunnugt um að á síðustu
árum hefur sálgæzluvakning
farið um Norðurlönd og söfnuðir
hafa staðið fyrir námskeiðum í
sálgæzlu fyrir safnaðarfólk.
Hvað lærir fólk t.d. á námskeió-
unum?
Það lærir m.a. að hlusta og
tala saman. Það er nauðsynlegt
að gera upp mál sín, eins og ég
sagði áðan, ekki bara við Guð
heldur líka við menn. Við prest-
ar sjáum það oft þegar við reyn-
um að aðstoða fólk í hjónabands-
erfiðleikum að það hefur þagað
allt of lengi og þessi þögn verður
svo orsök skilnaðar. Þvi tekst
ekki að játa veikleika sinn, mis-
tök og breyzkleika. Hin hliðin er
sú að jafnvel þótt játning liggi
fyrir á hinn aðilinn erfitt með að
fyrirgefa af heilum hug svo hægt
sé að byrja að nýju án þess að
vera sífellt að minna á mistökin,
sem einu sinni voru gjörð.
Getur aðventuboðskapurinn
komið til hjálpar í þessu?
Já, kirkjan gæti komið fólki til
hjálpar með því að leggja áhezlu
á að við göngum ekki til jóla-
halds án uppgjöra. Þetta á ekki
bara við hjón heldur líka aðra í
fjölskyldunni. Aðventukransinn
gefur fjölskyldunni tækifæri til
að safnast saman, kveikja á
kertunum og syngja sálm eða
barnasöng og hafa guðsorð um
hönd. Á undan eða eftir slíkri
stund má jafnvel spyrja hvort
einhverjir í fjölskyldunni hafi
eitthvað í pokahorninu, sem
þeim líði illa af. Fátt sameinar
fjölskyldur betur en uppgjörs-
stund, þar sem fyrirgefning er
veitt og hjartað fyllist gleði og
þakklæti yfir að fá að vera með
hinum.
Séra Jón Dalbú Hróbjartsson er
prestur í Laugarneskirkju. Hann
hefur numið sálusorgun í Noregi.
Og nú ætlum við að spyrja þig
um viðbrögð við roluköstum.
Það eiga allir við einhverja
depurð að stríða. Hún getur
komið með ýmsum hætti og er
mjög persónubundin. Andleg líð-
an sveiflast upp og niður og í
öldudalnum líður fólki mjög illa.
Stundum kemst það í gegnum
þessa vanlíðan án hjálpar, en
það kostar mikil átök. Það getur
t.d. verið erfitt að koma sér á
fætur á morgnana, en það er al-
gengasta einkenni depurðar.
Þau, sem eiga við svo mikla dep-
urð að striða að þeim tekst ekki
að hafa sig á fætur og til starfa,
þurfa að leita sér lækningar.
Hvernig getum við hresst hvert
annað upp í daglegu lífi?
Ég hef orðið vitni að meðferð á
fólki, sem var haldið sjúklegri
depurð, sem oft getur krafizt
margra mánaða meðferðar. Þá
er reynt að vekja trú á lífið og
hjálpa fólki til að lifa af daginn.
Hér kemur hin almenna sál-
gæzla til skjalanna vegna þess
að við getum hjálpað hvert öðru
miklu meira en okkur grunar
með því að tala saman. Sá, sem
stríðir við depurð, getur valið sér
einhvern til að tala við um van-
líðan sína. Þá sér hann að hann
er ekki eina manneskjan, sem
þjáist af þeim ægilegu tilfinn-
ingum, sem depurðin hefur í för
með sér. Kristileg umhyggja get-
ur fyrirbyggt andlega vanlíðan
og samtal við aðra manneskju er
bezta leiðin til hjálpar.
Megum við spyrja þig hvort þú
finnir stundum sjáifur fyrir rolu-
köstum, sem við vorum að tala um
og eru greinilega annað en þessi
þunga depurð?
Ég hef frekar jafna skapgerð
og tek ekki eftir dagamun. Dag-
arnir verða svipaðir. Skammdeg-
ið hefur ekki lamandi áhrif á
mig. Það er hægt að aga sig til
að vinna gegn lamandi ástandi.
Ég veit það af reynslu að það
hefur hjálpað mjög mörgum að
drífa sig út, þótt ekki sé nema í
stutta gönguferð. Útivist og lík-
amleg hreyfing skiptir óendan-
lega miklu máli um andlega líð-
an. Það á við alla, en ekki sízt þá,
sem við teljum ekki þurfa að
gangast undir læknismeðferð en
eru þó orðnir niðurbrotnir af
álagi, vinnu eða öðrum aðstæð-
um. í öðrum löndum eru til
heimili, sem gefa fólki kost á að
hvílast og ná kröftum, iðka úti-
vist og njóta lífsins með því að
lifa hvern dag fyrir sig. Þetta
fólk þarf ekki daglega meðferð
með samtölum, það nægir því að
breyta um lífsform og fá leið-
beiningar með samtölum nokkr-
um sinnum. Það væri áreiðan-
lega mikil þörf á slíku heimili
hérna, það sem vinnuálagið er
svo mikið og fólk á erfitt með að
slaka á.
Og þar með hefst löng umræða
um drauma okkar og vonir um
kirkjulegt heimili, þangað sem
þreyttar manneskjur geta komið
endrum og sinnum og lært að
lifa lífinu í réttum takti. Slydd-
an er horfin þegar við komum út
og skálmum niður Laugaveginn,
mettuð kaffi og kexi. Með sjálf-
um okkur hugleiðum við að bezt
muni nú vera að lifa svo hvers-
dag sinn að sálusorgun, útivera
og heimilislyndi eigi þar ævin-
lega sitt rúm. Gott ef við ættum
ekki bara að hefja alvarlegan
áróður fyrir því við sjálf okkur,
og kannski fleiri.
Nú stendur landssöfnun Hjálparstofnunar kirkjunnar
„Brauð hand hungruðum heimi" sem hæst. Söfnunarfé
verður varið til neyðarhjálpar á þurrkasvæðunum I Eþíópíu,
m.a. með því að senda þangað eina til tvær íslenskar fugvélar
hlaðnar matvælum og hjálpargögnum ásamt íslensku hjúkr-
unarliði til starfa í hjálparbúðunum. Þá mun söfnunarfé einn-
ig varið til að efla fyrirbyggjandi hjálparstarf, sem miðar að
því að hjálpa fólki til sjálfsbjargar. Nú starfa fimm Islend-
ingar að þróunarverkefnum á vegum stofnunarinnar og í ráði
er að þeim verði fjölgað á næsta ári.
Allt starf Hjálparstofn-
unarinnar hvílir á
frjálsum framlögum ein-
staklinga og fyrirtækja.
Hjálparstarfið stendur og
fellur með velvilja og skiln-
ingi gefenda. Hjálparstofnun
kappkostar að aðstoðin kom-
ist til skila til þeirra sem
mest þurfa hennar með.
Hjálpinni er jafnan fylgt eft-
ir af starfsmönnum Hjálpar-
stofnunarinnar og hjálpar-
starfið á vettvangi byggist á
samstarfi við kirkjudeildir.
Fyrir velvilja íslenskrar
þjóðar hefur tekist að
stórefla hjálparstarfið síð-
ustu ár. Nú er enn kallað á
hjálp í skelfilegri neyð á
þurrkasvæðum Afríku. Enn
er treyst á líknandi hönd.
Þar getur eitt framlag skipt
sköpum fyrir líf í stað dauða.