Morgunblaðið - 16.12.1984, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1984
C 5
8Á þessari mynd frá 1888 sjást m.a.
• skreiðarbajígar, æm flytja skal á hest-
um. Baendur úr uppsveitum fóru oft í margra
daga lestarferdir með afurðir sinar til sjáv-
arplássanna og skiptu á þeim fyrir skreið og
annað sjófang, sem þeir reiddu aftur heim til
sin.
Hér sést vel, hvemig búið var upp á hest.
Reiðingur úr torfi lá yfir bakið og yfir hon-
um heydýna. Ofan á þetta var settur klyfberi
eða klyfsöðull með tveim klökkum eða járn-
boga með krókum, sem bundinn var fastur
meö þrem jýörðum undir kvið. Baggarnir
voru síðan hengdir á kiakkana.
Skreiðarútflutningur hófst að nokkru
marki á 14. öld, en jókst stórum við verslun
Englendinga og Þjóðverja á 15. og 16. öld.
Allar götur siðan hefur skreiðin verið mik-
ilvæg útflutningsvara, auk þess sem harð-
fiskur var einn helsti almenningsmatur inn-
anlands (sbr. 36. mynd).
9Kaupskapur á ísiandi var fram eftir
• öldum einkum vöruskiptaverslun, enda
höfðu landsmenn lengst af lítið reiðufé
handa á milli. Gilti þá einu, hvort þeir versl-
uðu innbyrðis eða við útlenda duggara.
Þessi mynd frá 1878 á að sýna viðskipti
íslensks bónda og fransks fiskimanns. Sá
franski hefur fengið lamb í soðið, en óljóst
er, hvort hinn hefur fengið i staðinn koníak
eða einhverja aðra munaðarvöru á borö við
„biskví", en svo nefndist hið eftirsótta ís-
lenska kex á flandraramáli.
Pranskir fiskimenn sóttu mikið til íslands
á 19. öld og fram á þá 20. Flestir voru þeir
frá Bretagne, og er af þeim tslandssiglingum
mikil saga.^em nokkuð hefur verið rannsök-
uð og gerð dálítið skil í bæði sögu og kvik-
mynd. Tungumálaerfiðleikar reynddst furðu
lítil hindrun í þessuin samskiptum, enda
komu menn sér smám saman upp eins konar
málblendingi, sem ýmist var kallaður gol-
franska, skollafranska eða flandraramál.
Hafa verið til enn fram á þennan dag, sem
mundu eitthvert hrafl úr þessu miltiþjóða-
máii.
Frönsku skipin komu mest við Austfirði
og nokkuð við Vestfirði. Var þetta talin ein
sök þess, hve tiltölulega mikið væri um
dökkhært og brúneygt fólk á Austfjörðum.
Það var jafnvel haft á orði, að börn á þeim
slóðum svöruðu ekki neitandi með þvf að
segja „Nei“, heldur „nei pa“. Að þessu víkur
Jónas Hallgrimsson í Borðsálmi slnum:
Þar eru blessuð börnin frönsk
með borðalagða húfu.
1 i| Ferðalög og vöruflutningar á landi
X l/ • fóru annað tveggja fram á hestbaki
eða tveimur jafnfljótum þar til fyrir um það
bil hundraö árum, enda voru hér engir ak-
vegir. Að vísu voru sleðar eitthvaö notaðir
að vetrariagi. Af þessum sökum var hestur-
inn oft nefndur „þarfasti þjónninn“. Áður en
lagt var af stað f ferðalag, þurfti þvi að út-
búa bæði reiðhesta og áburðarklára.
Á þessari mynd frá 1875 eru erlendir
ferðamenn og hjálparmenn þeirra að búa sig
af stað. Lengst til vinstri er verið að binda
farangur upp á klyfjahest, en til hægri við
hann eru menn að járna annan. Lengra til
hægri búast menn til að handsama þriðja
hestinn. Frerost má sjá meiri farangur og
hnakk.
Dansæfingarnar fóru fram í póststofu,
sem stóð þar sem nú er Hótel Borg. Sú stofa
var nær ekkert notuð milli póstferða, sem þá
voru afar strjálar.
Gamla pósthúsið var flutt suður í Skerja-
fjörð, þegar Hótel Borg var reist 1930. Þegar
tekið var að vinna við Reykjavfkurflugvöll
tíu árum síðar, var húsið svo flutt inn í
Laugarás. Á mótum Brúnavegar og KJeif-
arvegs stendur enn mestur hluti þess húss,
sem var dansskóli fyrir helstu höfðingja !s-
lands árið 1874.
7Bankastræti árið 1892, en Bakarastíg-
• urinn fékk það nafn, eftir að Lands-
bankinn tók þar til starfa í húsinu nr. 3 árið
1886. Efst er húsið Laugavegur 2 á horni
Skólavörðustigs, en vindmylian er á miðri

mynd. Kona er að sækja vatn ( brunn, sem
var við Lækjargötu nálægt horni hennar og
Amtmann8stígs. Hún er ekki með ok á herð-
um, heldur vatnsgrind, sem létti burðinn og
varnaði því, að föturnar slægjust utan í lær-
in.
Á hinni myndinni er svo sérstök mynd af
myllunni við Bankastræti. Hún var oft köll-
uð HoIIenska myllan, því hún var talin af
hollenskri gerð, en nú fullyrða hollenskir
myllufræðingar, aö hún hafi verið af danskri
gerð. Myllan var heldur óvinsæl af ferða-
mönnum, því að hestar þeirra fældust
ósjaldan við hávaðann í vængjunum og
kvörninni, en Laugavegur og Bakarastígur
voru ein helsta leiðin inn í Reykjavík. Myllan
skemmdist í ofviðri árið 1893 og vængirnir
brotnuðu. Eftir það var hún ekki tekin aftur
í notkun, en byrðingurinn stóð þó uppi í
nokkur ár enn, og var búið i honum um tfma.