Morgunblaðið - 14.02.1985, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. FEBRÚAR 1985
21
íslensk kvikmynda-
gerð á tímamótum
— eftir Ólaf
Ormsson
Frá þeim tíma er Ágúst Guð-
mundsson frumsýndi kvikmynd-
ina Land og synir í janúarmánuði
árið ,1980 og Hrafn Gunnlaugsson
óðal feðranna í júnímánuði sama
ár hefur íslensk kvikmyndagerð
< staðið með svo miklum blóma að
athygli hefur vakið á íslandi og
víða um heim. Ég hef ekki tölu á
þeim íslensku kvikmyndum sem
hafa verið frumsýndar á þeim
rúmu fimm árum sem liðin eru
síðan ævintýrið hófst, en ekki þyk-
ir mér ólíklegt að þær séu rétt
innan við tuttugu.
Flestar hafa myndirnar verið
vel heppnaðar, engar beinlínis
slæmar og flestar aðstandendum
til sóma. Erlendis hafa sumar náð
alþjóðaathygli og eru þær meiri og
betri landkynning en flest það sem
við höfum uppá að bjóða, ég nefni
sem dæmi Hrafninn flýgur, Atóm-
stöðina, Húsið, Land og synir, Með
allt á hreinu og Útlagann. í janú-
armánuði síðastliðnum hlaut
Hrafn Gunnlaugsson eins og flest-
um er kunnugt „Guldbaggen",
æðstu viðurkenningu sem Svíar
veita til kvikmyndalistar, fyrir
mynd sína Hrafninn flýgur.
síðasta manntali, rétt rúmlega tvö
hundruð og fjörutíu þúsund. Það
er kostnaðarsamt að standa að
gerð kvikmynda á íslandi og raun-
ar ekki á færi annarra en fullhuga
sem hafa hugsjónina að leiðarljósi
en einnig vonina um ágóða, því án
fjármagns verður lítið gert í kvik-
myndaiðnaði.
Það bjartsýnisfólk sem rutt hef-
ur íslenskri kvikmyndagerð braut
á síðustu árum hefur lagt metnað
sinn í gerð vandaðra kvikmynda
og miðað við hversu stutt er síðan
hin nýja bylgja í íslenskri kvik-
myndagerð fór af stað verður það
að teljast kraftaverk hvernig til
hefur tekist. Það hefur nefnilega
komið i ljós að við Islendingar eig-
um leikstjóra, kvikmyndaleikara
og tæknimenn á heimsmæli-
kvarða, fólk sem stenst fyllilega
þær kröfur sem gerðar eru meðal
stórþjóða til fólks er starfar við
kvikmyndir. Islensk kvikmynda-
gerð hefur sannað tilverurétt sinn
á eftirminnilegan hátt.
Óskar Gíslason var meðal
brautryðjenda og gerði góða hluti
um og eftir miðja þessa öld. Hann
stóð að gerð íslenskra kvikmynda
með tali og tónum við frumstæðai
aðstæður, tækjabúnað og lengst a<
fjárskort en lét ekki bugast og
I skapaði eftirminnileg verk. Þeii
sem tóku við af óskari löngu síðar
menn eins og Hrafn Gunnlaugs-
son, Ágúst Guðmundsson, Þor-
steinn Jónsson og Þráinn Bertels-
son og ýmsir fleiri, láta ævintýrir
gerast enn á okkar dögum og
halda sínu striki þrátt fyrir mót-
byr nú frá stjórnvöldum.
Uppsafnaður söluskattur af
kvikmyndasýningum á liðnu ári
nam um 32 milljónum króna og
mun, ef allt er með felldu, hafa átt
að renna svo til óskiptur í kvik-
myndasjóð til styrktar íslenskri
kvikmyndagerð eins og lög gera
ráð fyrir, en upphæðin er skorin
niður um tuttugu og fjórar millj-
ónir, hvorki meira né minna, og
verða nú í ár einungis 8 milljónir
til skiptanna og óttast nú margir
að með þessari ráðstöfun stjórn-
valda, og þá sérstaklega fjármála-
ráðuneytisins, hafi íslensk kvik-
myndagerð runnið sitt skeið á
enda.
(Mynd úr „Hrafninn flýgur")
Ragnhildur Helgadóttir
menntamálaráðherra var á sínum
tíma forgöngumaður um stofnun
kvikmyndasjóðs og mun hafa sýnt
þessari ört vaxandi listgrein
áhuga frá fyrstu tíð og velvild.
Það er óskandi að hún fái breytt
niðurstöðu fjármálaráðuneytisins
varðandi framlög til kvikmynda-
sjóðs nú í ár. Takist það ekki er
íslensk kvikmyndagerð í alvar-
legri stöðu í dag en fyrr síðan full-
hugarnir fóru af stað fyrir um það
bil fimm árum, ef til vill hefur
hún þá runnið sitt skeið á enda.
Það má ekki ske, það verður að
koma í veg fyrir að íslensk kvik-
myndagerð lognist út af vegna
skilningsleysis og sinnuleysis ís-
lenskra stjórnvalda.
Ólafur Ormssoa er rithöfundur.
Sælgætislandhelgi kringum búðarkassana
Frá Magnúsi Brynjólfssyni, fréttaritara Mbl. í Uppsöium, Svfþjóð
íslendingar hafa kunnað að
meta dugnað, þrótt og dirfsku
þeirra manna sem staðið hafa að
gerð kvikmynda á íslandi á allra
síðustu árum og íslenskar kvik-
myndir yfirleitt fengið góða dóma
almennings sem gagnrýnenda og
góða aðsókn.
Einstaka myndir hafa gengið
mánuðum saman í kvikmyndahús-
um í Reykjavík og úti á lands-
byggðinni og áhorfendur að þeirri
íslenskri kvikmynd sem mesta að-
sókn hefur fengið eru vel yfir eitt
hundrað þúsund og nokkrar hafa
fengið aðsókn á bilinu milli átta-
tíu og hundrað þúsund sem er ein-
stakt þegar tekið er tillit til þess
að Islendingar eru nú, samkvæmt
Það á ekki að freista barnanna
með sælgæti þegar þau standa í
biðröð við búðarkassana.
Þannig hljómar sú gagnrýni
sem fjöldi tannlækna varpar fram
á verslunareigendur og er krafan
að komið verði á „sætindalausu
frísvæði" kringum peningakassa
kjörbúða.
Útstillingu á gotteríi í gegnsæj-
um plastboxum, sérstaklega ef það
er í seilingarfjarlægð fyrir 5—7
ára barn, er erfitt að ganga fram
hjá. Börnin standast ekki freist-
inguna og tína bara á sig eða upp í
sig góðgætið.
Nú er svo komið víða í Svíþjóð
að flestar matvöruverslanir hafa
sælgætið þétt við búðarkassana.
Sælgætisát meðal sænsku þjóð-
arinnar hefur aukist til muna síð-
ustu misseri og var aukningin um
heil 8,4% á síðasta ári. Engin önn-
ur neysluvara hefur sýnt eins mik-
inn uppgang.
Margir foreldrar hafa lýst
áhyggjum sínum yfir þessari
þróun. I fyrsta lagi aukast tann-
skemmdir með ógnarhraða og í
öðru lagi spillir sælgætið lyst
barnanna á hollum og næringar-
ríkum mat. Át milli máltíða er al-
gengt og eru þá oftast sætindi og
franskar kartöflur aðalrétturinn.
Að alda sykurs og sætinda eykst
stöðugt kemur víst engum á óvart,
þegar sælgætissjoppurnar vaxa
eins og gorkúlur á nýslegnu túni. I
dag eru um 200 „sérverslanir" af
þessu tagi í Skövde, sem er lítið
bæjarfélag á Vestur-Gautlandi, og
stendur til að opna 125 í vetur og
vor.
Kjörbúðirnar hafa ekki legið á
liði sínu heldur fylgjast vel með
þessari nýju „sælgætistísku". Sæt-
indin eru því sett upp við búðar-
kassana til að selja enn meir. Haf-
andi sælgætið fyrir augum barna í
nokkrar mínútur, er þau standa í
biðröð við hlið foreldranna, er
nokkuð, sem bragðlaukar barn-
anna geta ekki staðist. Til að
sleppa við nuddið og nöldrið í
krökkunum kaupa auðvitað for-
eldrarnir sér frið með því að láta
undan.
Sumir kaupmenn segja það illa
nauðsyn að stilla upp sælgætinu á
þessu viðkvæma svæði, því að
annað kalli á aukið búðarhnupl i
staðinn. Til er samningur milli
neytendasamtakanna og smásölu-
kaupmanna um að sælgæti skuli
haft þrjá metra frá búðarkassa og
svo hátt að sjö ára barn geti ekki
teygt sig í það. Nú verður m.ö.o.
| blásið lífi í þennan rykfallna
samning og látið reyna á ákvæði
hans.
pAsmrákanarí
Kanaríklúbb'urinn efnir til árlegrar 2ja vllcna páskaferðar
til Kanaríeyja 3. apríl. Flogið verður i beinu leiguflugi til
Las Palmas á Gran Canaria. Þaðan verður ekið til Playa
del Ingles eða Puerto Rico eftir aðstæðum en báðir eru
staðirnir sérhannaðir afslöppunarstaðir fyrir athafnasama
„Kanarífugla“. Þar eru lystigarðar, sundlaugar, tennisvellir,
hestaleigur, verslanir, keiluspil, skemmtibátar, seglbretti,
veitingahús, skemmtistaðir og baðstrendur - að sjálfsögðu.
Gististaðir eru allir í sérflokki,
rúmgóðar íbúðir eða stúdíó, svalir
sólarmegin og íyrsta flokks þjón-
usta.
Verð: Frá kr. 32.208.- pr. mann.
Brottför: 3. apríl — 2 vikur.
Innifalið: Flug, gisting í 2ja
manna íbúð, akstur til og frá flug-
velli á Kanarí og islensk farar-
stjórn.
Þeir sem vilja geta framlengt
dvölina um eina viku.
“ZSI
URVAL útsttn Samvinnuferóir-Landsýn FLUGLEIDIR