Morgunblaðið - 03.12.1985, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIDJUDAGUR 3. DESEMBER1985
33
Feðgar njósnuðu
fyrir A-Þjóðverja
Karlsruhe, 2. desember. AP.
TVEIR feðgar frá Heidelberg voru
í dag handteknir vegna gruns um
að þeir hafi stundað njósnir fyrir
Austur-Þýzkaland, að sögn tals-
manns saksóknara. Feðgarnir voru
handteknir á fostudag. Þeir hafa
ekki verið nafngreindir, en faðirinn
er 62 ára og sonurinn 34. Þá er
annar sonur, 25 ára, grunaður um
að vera viðriðinn njósnirnar, en
aðeins í örlitlum mæli og því var
hann ekki handtekinn.
Að sögn talsmanns saksóknara
er faðirinn talinn hafa njósnað
fyrir Austur-Þjóðverja í 20 ár, eða
frá 1965. Hann er verzlunarmaður.
Nær öruggt þykir að þeir hafi ekki
veitt Austur-Þjóðverjum upplýs-
ingar um ríkisleyndarmál. Hafa
þá alls 14 menn verið handteknir
fyrir njósnir fyrir Austur-Þjóð-
verja eða flúið af þeim sökum til
Austur-Berlínar frá 6. ágúst.
Vikuritið Quick segir í dag að
Hans-Joachim Tiedge, sem flýði
til Austur-Þýzkalands i sumar
hafi flett ofan af tveimur „beztu
njósnurum” Vestur-Þjóðverja í
austur-þýzka stjórnkerfinu. Um er
að ræða hjón, sem áttu vingott við
Erich Honecker, leiðtoga Komm-
únistaflokks Austur-Þýzkalands.
Hafi Tiedge, fyrrum yfirmaður
vestur-þýzkra gagnnjósna, svikið
þessa fyrrverandi samstarfsmenn
sína og sætu þeir nú á bak við lás
og slá. Þau störfuðu í austur-þýzku
öryggisþjónustunni og sendu það-
an upplýsingar vestur yfir járntj-
ald frá árinu 1976.
Ar frá gasslysinu í Bhopal:
Brúðubrenna við verk-
smiðju Union Carbide
Hhopal, Indlandi, 2. denember. AP.
GÍFURLEGUR lögregluvörður var
við verksmiðju Union Carbide í
Bhopal í dag vegna ótta við ofbeld-
isaðgerðir í tilefni þess að ár er liðið
frá því eiturgas frá verksmiðjunni
slapp út í andrúmsloftið með þeirri
afleiðingu að á þriðja þúsund
manns beið bana og enn fleiri hlutu
varanleg örkuml.
Búist var við miklu fjölmenni í
grennd verksmiðjunnar í dag.
Efna átti til blysfarar að verk-
smiðjunni eftir myrkur og var
aðalkrafa göngumanna að öll
starfsemi Union Carbide, eða dótt-
urfyrirtækja, yrði upprætt. Þá var
ætlunin að minnast þeirra sem
létu lífið í fyrra með því að brenna
jafn margar brúður.
Samkvæmt síðustu fregnum fór
allt friðsamlega fram, en lögreglan
handtók 150 menn, sem grunaðir
voru um áform um að nota aðgerð-
ir syrgjenda þeirra sem biðu bana
í fyrra til að stofna til óspekta.
AP/Sfmamynd
Leiðtogar aðildarríkja Evrópubaudalagsins ásamt aðstoðarmönnum sínum á
fundi í Lúxemborg á mánudagsmorgun. Forsætisráðherra Spánar, Felipe
Gonzales, situr einnig fundinn, þar sem Spánn gengur í Evrópubandalagið
um áramótin.
Leiðtogafundur Evrópubandalagsins:
Stuðnmgi lýst yfir
leiðtogafundi í Genf
LAiemborg, 2. desember. AP.
STARFSMENN Evrópubandalags-
ins undirbjuggu í dag stuðningsyfir-
lýsingu við þann ásetning Banda-
ríkjamanna og Sovétmanna að
draga úr spennu milli austurs og
vesturs, eins og Reagan og Gorbac-
hev ákváðu á fundi sínum í Genf
fyrir hálfum mánuði.
Yfirlýsingin verður birt opin-
berlega á morgun, þriðjudag, ef
leiðtogar aðildarríkja Evrópu-
bandalagsins samþykkja hana.
Helmut Kohl, Margrét Thatcher
og Francois Mitterand þinga nú,
ásamt leiðtogum annarra aðildar-
ríkja Evrópubandalagsins, um
ýmsar breytingar, sem gera skal á
stofnsamningi bandalagsins frá
1957.
Ýmsar breytingar eru ráðgerð-
ar. Hingað til hefur þurft að
samþykkja allar tillögur einróma,
en ráðgert er að hér eftir þurfi
aðeins meirihluta. Þá á að leggja
af öll þjónustu- og viðskiptahöft,
sem enn ríkja milli aðildarríkj-
anna, samstilla fjármálastefnu,
gera stjórnmálasamstarf skyldu-
bundið og auka völd Evrópuþings-
ins, sem nú gegnir ráðgjafahlut-
verki.
Vonast er til að einhverjar
ákvarðanir verði teknar áður en
þinginu lýkur á morgun og er búist
við að minnstur ágreiningur sé um
tillöguna um stjómmálasamstarf-
ið, sem felur í sér að sérstök skrif-
stofa verði opnuð í höfuðstöðvum
Evrópubandalagsins í Briissel til
að samræma afstöðu aðildarríkja
um utanríkismál.
Helsta umræðuefnið á þinginu í
morgun voru Portúgal og Spánn,
sem ganga í Evrópubandalagið 1.
janúar.
Talið er að sú iðja, sem nefnist „áhættukynmök", sé á undanhaldi í Bandaríkjunum. Myndin er tekin á
hommahátíð í Bandaríkjunum, en það eru helzt kynhverfir karlmenn, sem stundað hafa kynmök af þessu tagi.
Varað við
,4hættukynmökum“
Frá Jóni Ásgeiri Siguróíwyni, fréturiura Morgunblaósinn í New York.
„ÁHÆTTUKYNMÖK“ (high-risk sex) heitir atferli, sem flestir hér í
Bandaríkjunum hafa haft spurnir af og eftir því sem næst verður kom-
ist, er sú iðja að leggjast niður. Kemur þar helst til að „áhættukynmök“
eru nú víða bönnuð á opinberum vettvangi og einnig hefur verkað letj-
andi á þá sem stundað hafa slíkt atferli, að það býður hættunni heim —
viðkomandi eiga það nefnilega á hættu að smitast af ónæmistæringu.
Árið 1983 færðu vísindamenn
sönnur á það að ónæmistæring
smitast við það að berast með
líkamsvessum eða blóðgjöf.
Menn geta því fengið veiruna
sem veldur ónæmistæringu við
kynmök, við blóðblöndun og við
sameiginlega notkun á sprautu-
nálum. Forsvarsmenn heilbrigð-
ismála í Bandaríkjunum beindu
fljótlega athyglinni að almenn-
ingsböðum í stórborgunum.
Almenningsböð í New York, San
Fransisco og víðar hafa um langt
skeið verið samkomustaðir fyrir
fólk sem sækist eftir afbrigðilegu
kynlifi með ókunnugum. Meðal
annars hafa kynhvarfir karlar
„í felurn" stundað baöhúsin, þar
gátu þeir fengið útrás fyrir hvat-
ir sínar án þess að upp kæmist.
Stóðlíf var útbreitt í baðhúsum
þessum og sagt frá dæmum þess
að sumir gestir hefðu kynmök
við allt að tug karlmanna á einu
kvöldi. Það var skorað á menn
að binda enda á fjöllyndið í
almenningsböðunum.
Aðsóknin fór minnkandi þegar
uppvíst varð um hættuna af
hinum banvæna sjúkdómi,
ónæmistæringu, en heilbrigðis-
yfirvöld voru þó ekki ánægð með
árangurinn og er nú víða verið
að loka baðhúsunum. Baðhús,
sem enn eru opin, hafa sum
svarað með því að reyna að
upplýsa gestina um „áhættukyn-
mök“ og auk þess eru gestum
afhentar verjur um leið og þeir
leigja sér skáp eða einkaklefa í
baðhúsinu.
í San Francisco hafa „áhættu-
kynmök" verið bönnuð í almenn-
ingsbaðhúsum um eins árs skeið.
Upphaflega stóð til að loka þess-
um stöðum fyrir fullt og allt, en
eigendurnir leituðu til dómstóla,
og féll dómur á þá leið að lokun
baðhúsanna samræmdist ekki
ákvæðum bandarísku stjórnar-
skrárinnar. í dómsúrskurði Roy
L. Wonder, dómara í hæstarétti
Kaliforníu-fylkis, voru ströng
fyrirmæli um eftirlit með því að
ekki séu stunduð „áhættukyn-
mök“ í baðhúsunum. Til „áhættu-
kynmaka" taldi dómarinn allt
samræði þar sem líkamsvessar
berast á milli manna í endaþarm
eða í munnhol.
Baðhúsaeigendur mótmæltu
því sem þeir nefndu „lögreglueft-
irlit með kynlífi" og áfrýjuðu
dómsúrskurði Wonder dómara.
Sú áfrýjun hefur enn ekki komið
til kasta æðri dómstóla.
Dr. Dean Echrenberg, sem
veiti forstöðu smitsjúkdómadeild
heilsuverndarráðs San Fran-
cisco, segir að frá því bannið
gekk í gildi fyrir einu ári hafi
verulega fækkað tilfellum lek-
anda í endaþarmi hjá kynhvörf-
um karlmönnum. Dr. Echenberg
telur ástæðuna að mjög hafi
dregið úr kynmökum í almenn-
ingsböðunum.
Sá sem þjáist af ónæmistær-
ingu hefur bæði sýkst af tæring-
arveirunni HTLV-3 og er jafn-
framt haldinn einum eða fleiri
tilteknum sjúkdómum sem fylgja
ónæmistæringu. Það er hinsveg-
ar alls ekki sjálfgefið að einstakl-
ingur sem hefur sýkst af þessari
veiru, verði ónæmistæringu að
bráð. Margir ganga með veiruna
án þess að veikjast og mynda
jafnframt mótefni gegn henni.
En þeir sem hafa smitast geta
um árabil smitað aðra, það er
ekki vitað með vissu hvort smit-
hættu léttir nokkurn tíma.
Þegar maður hinsvegar veikist
af veirunni HTLV-3 bilar ónæm-
iskerfi líkamans og af þeirri
ástæðu ræður sjúklingurinn ekki
við aðra sjúkdóma sem draga
hann til dauða. Algengastir eru
ákveðin tegund lungnabólgu
(pneumocystic pneumonia) og
krabbamein {æðakerfinu.
Dr. Robert Gallo var fyrsti
bandaríski vísindamaðurinn sem
greindi tæringarveiruna, en um
svipað leyti uppgötvuðu franskir
vísindamenn hana einnig. Á ráð-
stefnu um krabbamein í San
Diego 21. október sl. sagðist hann
telja góðar horfur á að það takist
að finna aðferðir til að vinna bug
á þessum banvæna sjúkdómi.
Það hefur yfirleitt reynst erf-
itt að ráða niðurlögum veirusjúk-
dóma með lyfjum og veiran sem
veldur ónæmistæringu er sérlega
erfið viðureignar. Hún sest að í
erfðaefni mikilvægra líkams-
fruma og það er mjög erfitt að
nálgast hana þar.
Dr. Gallo er yfirmaður þeirrar
deildar bandarísku krabba-
meinsstofnunarinnar sem ann-
ast rannsóknir á líffræði æxlis-
fruma. Talsmenn bandaríska
heilbrigðisráðuneytisins álíta að
að ekki takist að ráða niðurlögum
ónæmistæringar næsta áratug-
inn, en Dr. Gallo sagðist bjart-
sýnni en svo. Hann sagði að á
15 sjúklingum með ónæmistær-
ingu hefðu verið gerðar tilraunir
með nýtt lyf, azidothymidine, eða
öðru nafi S-efnablönduna, og
hefðu þær tilraunir gefið umtals-
verðan árangur.
En auk þess sem reynt er að
finna árangursríka lyfjameðferð,
er líka unnið að því að finna
bóluefni við ónæmistæringu.
Meginvandinn við að finna bólu-
efni er sá að ysta lag HTLV-3
veirunnar breytist ört. Hug-
myndin er að finna í þessu ysta
lagi svonefnda ótefnisvaka, sem
ónæmiskerfið tekur mið af þegar
það myndar mótefni gegn veir-
unni. Ef það tekst að finna bólu-
efni sem vísar á þessa mótefnis-
vaka, framleiðir ónæmiskerfið
mótefni gegn veirunni. En vegna
þess hversu ysta lag HTLV-3
veirunnar er óstöðugt, hefur enn
ekki tekist að búa til bóluefni
sem dugir.
Á meðan ekki er hægt að beita
lyfjum eða bóluefnum gegn tær-
ingarveirunni HTLV-3, er ein-
ungis hægt að halda þessum
skæða sjúkdómi í skefjum með
því að hindra smitun milli
manna. Smitun verður af því
talið er nær einvörðungu við
sammfarir, blóðgjöf eða notkun
mengaðra sprautunála. Banda-
rísk heilbrigðisyfirvöld leggja af
þessum ástæðum höfuðáherslu á
að telja áhættuhópana á að gæta
ítrustu varúðar og auk þess er
mikið gert af því í fjölmiðlum
að fræða almenning um stað-
reyndir ónæmistæringar.
St Laurence-fljót:
Tugir skipa bíða við löskuðu brúna
Valleyfíeld, Quebec, 2. deaember. AP.
UNNIÐ er dag og nótt við St. Louis-
brúna, sem laskaðist, þegar ind-
verskt skip sigldi á hana á föstudag.
Yfir 30 skip bíða á St. Laurence-
fljóti eftir að komast leiðar sinnar,
enda umferð mikil á þessum tíma
árs, að sögn yfirvalda. Brúin er um
40 km fyrir vestan Montreal.
Unnið er að því að koma stálvír-
um milli brúar og vinduhúss, auk
þess sem verið er að bæta við bit-
um í brúargólfið til þess að styrkja
það. Var vonast til, að unnt reynd-
ist að opna Beauharnois-skipa-
skurðinn fyrir umferð í dag, mánu-
dag.
Indverska skipið, sem sigldi á
brúna, var á leið út á Atlantshaf,
og situr það enn fast undir brúnni.
Umsjónarmenn skipaleiðarinnar
um Laurence-fljót hafa ákveðið að
skipið skuli sitja áfram, þar sem
það er komið, og styðja undir
brúna. Verður skipið ekki losað
fyrr en mesta umferðartímanum
er lokið síðast í mánuðinum.
Þetta er í annað skiptið, sem
■skipaleið þessi lokast nú á haust-
mánuðum. í októberbyrjun lokað-
ist leiðin í 24 daga, þegar loka
laskaðist í Welland-skurðinum
fyrir vestan Niagara-fossana.