Morgunblaðið - 20.12.1985, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER1985
65
Minning:
Sœmundur Þor-
láksson - Sandi
Fæddur 15. september 1903
Dáinn 14. desember 1985
Ástkær frændi og vinur er í dag
lagður til hinztu hvíldar. Ég get
ekki látið hjá líða að kveðja hann
með fáeinum fátæklegum þakkar-
orðum. Sæmundur fæddist á
Hrauni í ölfusi þann 15. september
1903. Foreldrar hans, hjónin Vig-
dís Sæmundsdóttir frá Vindheim-
um og Þorlákur Jónsson, bjuggu á
föðurleifð Þorláks, þessu nafntog-
aða höfuðbóli að fornu og nýju í
byrjun aldarinnar. Þeim varð
fimm barna auðið er upp komust
og var Sæmundur þeirra elstur,
en eftir lifa Elín, ljósmóðir í
Reykjavík, Guðrún, húsmóðir í
Hveragerði, ólafur og Karl, bænd-
ur á Hrauni.
Á vordögum 1915 tók Þorlákur
sótt og innan fárra daga var hann
allur. Eftir stóð ekkjan með fimm
börn, hið yngsta þriggja mánaða,
hin tveggja, átta og níu ára en
Sæmundur þeirra elztur þá á tólfta
ári.
Hraun í ölfusi á öðrum tug
aldarinnar. Við jaðar þess hrauns
er hér hefur runnið í árdaga, sumir
segja kristnitökuárið, hjúfrar lág-
reist húsaþyrping, en af bæjar-
hólnum blasir við fjallahringur,
handan við Suðurlandsundirlend-
ið, frá Ingólfsfjalli og Heklu til
norðurs, suður á við allt til Eyja-
fjallajökuls. Við túnfótinn breiðast
ósar Olfusár.
Hraunstorfan með hjáleigum
hýsti á þessum tíma fjórar fjöl-
skyldur. Má nærri geta að búhagur
var þröngur, en bönd skyldleika,
vináttu og samheldni voru þeim
stoð í erfiðri lífsbaráttu á kreppu-
tímum styrjaldaráranna fyrri.
Við sviplegt fráfall Þorláks
bónda virtist upplausn heimilisins
blasa við, enda lá sá kostur beinast
við að áliti sveitarstjórnar. Vigdís
húsfreyja var þaulkunnug land-
kostum Hraunsjarðarinnar og
tókst með áræði, miklum dugnaði
og fulltingi Sæmundar og eldri
systkina að halda heimili og féll
það áður en varði í hlut hans að
axla byrðar búsforráða þegar á
unglingsaldri. Fjölskyldan hélt
hópinn á Hrauni. Er ekki að efa
að saga þeirra Hraunssystkina
hefði orðið á annan veg hefði
Sæmundar ekki notið við á þeim
erfiðu tímum er í hönd fóru.
Hér naut hann sín 1 leik og þó
einkum starfi. Hann var áhlaupa-
maður til allra heimilisverka og
um tvítugt hélt hann til aðdrátta
fyrir Hraunsheimilið, fyrst á tog-
ara, en síðar á opnum fiskibáti
frá Þorlákshöfn, og var einn síð-
asti formaður í Höfninni, sem þá
var verstöð á þeirra tíma vísu, þó
án allra þeirra hafnarmannvirkja
er þar síðar risu og skapað hafa
það blómlega athafnapláss sem
Þorlákshöfn nú er.
Hér ýtti hann úr vör með áhöfn
sinni og lagði afla að lausri
bryggju, þegar bezt lét og færi
gafst vegna sjógangs fyrir opnu
úthafinu.
Hér varð hann fyrir því slysi er
hann sfðar bar merki til æviloka.
{ einni slfkri lendingu, í þungum
sjó, kramdist handleggur hans
TT
M

starfsi
löfðar til
fólksíöllum
starfsgreinum!
milli skips og bryggju. Greri hann
seint og þurfti að brjóta upp áður
greri, þó með grófri bæklun. Þótt
þessa sæi lítil merki á atorku hans
og afköstum, var handleggsbrotið
honum til mikils baga æ síðan.
Tuttugu og sjö ára að aldri gekk
Sæmundur að eiga Magneu Svövu
Jónsdóttur frá Auðsholti í ölfusi
og fimm árum sfðar fæddist elzti
sonur þeirra, Tómas.
Heimilinu á Hrauni var nú séð
farborða, yngri systkinin uppkom-
in, sum flutt að heiman. Nú voru
yngri bræðurnir tilbúnir að sinna
búrekstri sem þeir hafa rækt með
prýði fram á þennan dag.
Eftir slysið hvarf Sæmundur
frá sjómennsku f Höfninni. Þau
hjónin fluttu til Eyrarbakka þar
sem þau bjuggu á Búðarstíg en
síðar byggði Sæmundur hús er
hann nefndi á Sandi og bjó þar til
æviloka.
Hér ólust upp synirnir þrír,
Tómas skipstjóri í Reykjavík,
kvæntur fris Björnsdóttur, Olafur
skipstjóri á Olafsfirði, kvæntur
Kristfnu Ásgrímsdóttur og Guð-
mundur skipstjóri og bóndi nú á
Eyrarbakka, kvæntur Þóreyju
Ström.
Á Eyrarbakka stundaði Sæ-
mundur sjósókn og síðar garðyrkju
sem varð hans meginstarfi efri
árin, síðast í félagi við Guðmund,
yngsta soninn.
Konu sína, Svövu, missti hann
fyrir rúmum tveimur áratugum,
en siðan hefur hann búið í sambýli
við fjölskyldu sonar sfns og hefur
gengið þar til útiverka nú allt fram
á haustdaga.
Hann átti að fagna góðum lifs-
förunaut og barnaláni og varla
varð honum misdægurt um ævina
þar til fyrir tæpum fimm árum
að hann kenndi þess sjúkdóms, er
nú hefur runnið sitt skeið.
Með Sæmundi er genginn góður
drengur. Fáskiptinn var hann og
fastur fyrir, en af persónu hans
stafaði trausti og hjartahlýju, er
sveipar minninguna er hann nú í
dag er kvaddur með miklum sökn-
uði.
Sonum hans og venzlafólki votta
ég mína dýpstu samúð. $
Halla Sigurjóns