Morgunblaðið - 11.09.1986, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 1986
fMioripmMafoifo
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, simi 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakiö.
Skógrækt o g
mannrækt
Skógræktarfélag íslands hélt
aðalfund sinn í Reynihlíð í
Mývatnssveit um síðastliðna
helgi. Dr. Vilhjálmur Lúðvíksson
sagði m.a. í erindi um markmið
í skógrækt, sem hann flutti á
fundinum, að miðað við þann
viðarvöxt, er hér hafi mæist,
megi rækta allan þann timbur-
við, sem landsmenn þurfí, á um
400 ferkílómetrum lands. Hann
sagði jafnframt, efnislega eftir
haft, að með hliðsjón af því að
hér væru um 14.000 þúsundir
ferkílómetrar af grónu ræktar-
landi, undir 200 metra hæð yfír
sjó, og aðeins tíundi hluti þess
undir ræktun í dag, væri erfitt
að skilja, hversvegna ræktun
nytjaskóga að einheiju marki
væri ekki löngu hafín.
Miðað við tiltæka reynslu
mun talið að nytjaskógur með
sitkagreni og alaskaösp, t.d. í
uppsveitum Ámessýslu, geti
skilað kostnaði og jákvæðum
raunvöxtum eftir um 35 ár.
I ályktun aðalfundar Skóg-
ræktarfélags íslands er tekið
undir þetta sjónarmið. Pundur-
inn- telur ótvírætt að skógrækt
„sem atvinnubúgrein muni
styrkja til muna atvinnulíf og
búsetu í sveitum til frambúðar".
Er í því sambandi vitnað til
ályktunar síðasta aðalfundar
Stéttarsambands bænda. Hug-
myndir um svokallaða „bænda-
skóga“ vekja vaxandi áhuga hjá
framsýnum forystumönnum
stijálbýlis.
Aðalfundurinn fól stjóm fé-
lagsins að vinna að því við
viðkomandi sveitarfélög að girt
verði af og friðað fyrir lausa-
göngu búfjár land allt á Reykja-
nesskaga, sem liggur utan línu
úr Kleifarvatni norðvestanverðu
í girðingu Skógræktarfélags
Hafnarfjarðar í Undirhlíðum.
Svæði það sem hér um ræðir
er allt innan marka Reykjanes-
fólkvangs. Jafnframt varar
fundurinn eindregið við því að
hreindýr verði flutt á Reykjanes-
skagann, enda samrýmist það
ekki „því Iandbóta- og skóg-
ræktarstarfí sem þar hefur verið
unnið eða er fyrirhugað“. Tillag-
an um friðun Reykjanesskagans
er tímabær og er ástæða til að
hvetja sveitarfélögin til að
hrinda henni í framkvæmd.
Það er áreiðanlega rétt, sem
fram kom í máli Huldu Valtýs-
dóttur, formanns Skógræktarfé-
lags íslands, á aðalfundi
félagsins, að skógræktin á vax-
andi fylgi að fagna meðal
þjóðarinnar. „Allur almenningur
lætur sig málið varða og ber til
þess jákvæðan hug,“ sagði hún
í yfírlitsræðu um störf félagsins.
Þetta breytta og jákvæða við-
horf er ekki sízt að þakka
Skógræktarfélagi íslands og
framkvæði áhugafólks, sem
fært hefur öðmm heim sanninn
um það, að klæða má landið
skógi, ef vilji og framtak kemur
til.
Skógræktin snertir strengi í
bijóstum okkar flestra, þó með
mismunandi hætti sé. Til
skamms tíma var sá hópur ekki
stór sem hafði sannfæringu fyr-
ir möguleikum íslenzkra nytja-
skóga sem arðbærri fjárfest-
ingu. Trúin á þennan möguleika,
þar sem skilyrði til skógræktar
hér á landi em hvað bezt, hefur
hins vegar styrkst mikið hin
síðari árin. Nú er talað um nytja-
skóga eða bændaskpga sem
atvinnubúgrein. En nytjaskóg-
ar, sem skila þjóðinni vinnsluvið
og arði, em eitt, umhverfís- og
útivistarskógar annað. Þetta
tvennt getur að vísu farið sam-
an, sem og skjólbelti af skógi
gerð, en þarf ekki endilega að
gera það. í útivistarskógi em
landgæði og hagstæð skilyrði til
vaxtar ekki höfuðatriði, heldur
fjölbreytni og samspil tijáteg-
unda. Þar er skógurinn fyrst og
fremst umhverfísprýði og
augnayndi. Enn er ótalin sú hlið
tijáræktar, sem ekki er léttvæg-
ust, þörf mannsins, ekki sízt
þéttbýlisfólks, fyrir tengsl við
land og gróður, fyrir útivist og
hreyfíngu. Skógrækt, þó í smáu
sé, er gjöful fyrirhöfn að þessu
leyti. Hún er að hluta til heilsu-
rækt - og í vissum skilningi
mannrækt, ef grannt er gáð.
Niðurlagsorð ályktunar Skóg-
ræktarfélagsins vóm þessi:
„Aðalfundurinn telur brýnt
að skógrækt verði sam allra
fýrst gerð að virkum lið í búskap
bænda á þeim svæðum landsins
sem vaxtarskilyrði leyfa og að
skógræktarbændum verði
tryggðar sambærilegar tekjur
og bændum í hefðbundnum bú-
greinum með opinberum fjár-
veitingum, t.d. úr framleiðni-
sjóðum landbúnaðarins, enda
dragi þeir úr hefðbundinni bú-
vömframleiðslu jafnframt því
sem atvinna við skógræktina
vex. Fundurinn telur ótvírætt
að skógrækt sem atvinnubú-
grein muni styrkja til muna
atvinnulíf og búsetu í sveitum
til frambúðar ..."
Hér er stefna mörkuð sem
stjómmálamenn og aðrir mót-
endur landnýtingar og atvinnu-
þróunar næstu áratugi hljóta að
taka afstöðu til fyrr en síðar.
Réttir hvalir, vim
o g sporðaköst af
eftir Jón Ásgeir
Sigurðsson
„Þarna blæs hann!“ hróp-
ar Fred Wenzel og segir
okkur að horfa framfyrir
skipið. „Sléttbakur fram-
undan á stjórnborða.
Takið eftir vaff-laga
stróknum þegar hann
blæs.“
Farþegar þjóta sem
einn maður út að borð-
stokknum og góna á
ferlíkið sem byltir sér í
haffletinum skammt und-
an. Skipið rennur hægt
framhjá skepnunni, sem
virðist engar áhyggjur
hafa - maður ímyndar sér
að hvalurinn sé nokkuð
montinn yfir þessari at-
hygli sem hann vekur.
Við erum stödd um borð í skipi
frá Captain John-útgerðinni í
Plymouth í Massachusetts-fylki.
Tilefni fararinnar er að skoða hval-
ina sem sækja að sumarlagi upp
að ströndinni undan Cape Cod-
skaganum. Þangað koma ýmsar
hvalategundir í leit að æti, hnúfu-
bakar, langreyðar, sléttbakar,
steypireyðar, hrefnur og fleiri teg-
undir. Skoðunarbátar sigla daglega
frá Plymouth og Provincetown á
tímabilinu mars til október á hveiju
ári, berandi hvalaskoðara tugþús-
undum saman.
Rúmlega eitt hundrað manns eru
um borð í þessum 50 tonna bát sem
gengur um 12 mílur á klukkustund.
Við gefum okkur á tal við tvenn
hjón sem sitja á bekk á efra dekki.
Þau segjast vera frá Indiana-fylki
og aldrei hafa séð hvali áður. „Við
erum héma í sumarfríi og sáum
auglýsingar um hvaiaskoðunarferð-
ir, svo að við slógum til.“ Þama eru
líka aðrir sem hafa oft farið í hvala-
skoðunarsiglingu áður, aðallega
fólk sem býr á austurströnd Banda-
ríkjanna. Margir halda sig uppi á
efra dekkinu en sumir spranga um
mjóan, opinn ganginn á neðra dekki
og örfáar sjóveikar hræður híma
inni í veitingasalnum á sama dekki.
í Massaehusetts-fylki hefur Cold-
water Seafood, dótturfyrirtæki
Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna,
verksmiðjur sínar, og íbúar fylkisins
em miklar fískætur. Þama em
mörg merkileg menntasetur, eins
og Harvard-háskólinn og Tæknihá-
skólinn í Massachusetts. Fiskirann-
sóknir og fræðistörf em mikil
þama, íslendingar hafa sótt þangað
menntun í þeim fræðum. I Province-
town er Miðstöð gmnnsævisrann-
sókna sem rekur umfangsmiklar
rannsóknir á eðli og lífsháttum
hvala.
Fred Wenzel er af þýskum ættum
og sjálfmenntaður hvalafræðingur.
Hann sýnir okkur myndaalbúm með
litmyndum sem hann hefur sjálfur
tekið af mörgum tugum þeirra
hvala sem svamla að sumarlagi á
Stellwagen-gmnninu undan austur-
strönd Massachusetts. Flestar em
myndimar af hnúfubakasporðum
og nafn á hvalnum fylgir.
Sporðurinn á hnúfubökum er það
sérstæður, að hvert dýr er auð-
þekkjanlegt. „Halastjaman" hefur
til dæmis svartan sporð með hvítri
rák þvert yfir. „Fflabein" er með
alhvítan sporð, „Churchill" hefur
greinilegt sigurmerki á sporðinum,
en sveigður sporður annars hnúfu-
baks varð tilefni nafnsins „Sigðin".
Hnúfubakar verða að meðaltali um
40 tonn að þyngd.
Fréttaritari hafði áður haft sam-
band við samtök hvalavina, sem
reka einkar sérstæða þjónustu - þau
gefa mönnum kost á að gerast
vemdarar þessara nafngreindu
hnúfubaka sem eiga sumardvöl í
sjónum undan Cape Cod-skaganum.
Um það bil 300 hnúfubakar hafa
sést á ferðum þama í hafínu, en
70 þeirra hafa verið ljósmyndaðir
og auðkenndir með nöfnum. Um
það bil 10.000 manns leggja til 600
krónur hver á ári, til að kosta rann-
Lagt upp frá Plymouth. Við bryggjuna ii|
bil 5 mínútur i kafi, en 2-3 mínútur uppi.
Þama er komin sjálf kýrin „Vinstra" eða Sinistra eins og hún heitir á erl