Morgunblaðið - 17.10.1986, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. OKTÓBER 1986
13
Otímabær endurskoð-
un vamarsanuiingsíns
eftir Gunnar G.
Schram
Nú _ í vikunni var samningurinn
milli fslands og Bandaríkjanna um
lausn Rainbow-málsins lagður fyrir
Alþingi. Með samningnum verður það
tryggt að qóflutningar fyrir vamarlið-
ið verða í höndum islenskra og
bandarískra skipa á samkeppnis-
grundvelli. Það er mergurinn málsins
og með þessu samkomulagi er banda-
rísku einokunarlögunum frá 1904 ýtt
til hliðar.
Samkeppni á jafn-
réttisgrundvelli
Foiystumenn íslensku skipafélag-
anna hafa lýst því yfir að þessi lausn
sé þeim að skapi. Fyrir sjálfstæða
þjóð var það ástand sem í þessum
málum hefur ríkt síðustu tvö árin með
öllu óviðunandi. ísland og Bandaríkin
eru aðilar að Atlantshafsbandalaginu
á jafnréttisgrundvelli og því var það
gróft brot á þeirri meginstefnu að
allir flutningar vegna vamarliðsins hér
á landi væm reknir af bandarísku
skipafélagi á einokunargnmdvelli.
Sú stefnubreyting bandarískra yfir-
valda sem felst í gerð þessa samnings
var því bæði tímabær og óhjákvæmi-
leg. Með honum er rutt úr vegi deilu
milli landanna tveggja sem þegar
hafði valdið miklu meiri miska en
mikilvægi málsins í raun gaf tilefni
til og af létt þeim skugga, sem á sam-
búð ríkjanna tveggja hefur fallið
vegna þess.
Lausn hvalveiðimálsins
Önnur deila milli íslands og Banda-
ríkjanna hefur einnig nýlega verið
farsællega til lykta leidd. Um hríð
voru teikn á lofti um það að viðskipta-
ráðuneyti Bandaríkjanna myndi leggja
til við forsetann að íslendingar yrðu
beittir viðskiptaþvingunum þar í landi
vegna deilu um túlkun orðalags sam-
þykktar Alþjóða hvalveiðiráðsins, sem
gerð var í júnímánuði síðastliðnum.
Þar sem Bandaríkin eru og hafa lengi
verið mikilvægasti markaður okkar
fyrir fiskafurðir hefðu slíkar þvingan-
ir getað haft ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar fyrir fiskiðnaðinn og raunar
ekki bætandi á vanda hans.
Það samkomulag, sem ráðherrar
beggja landanna gerðu með sér um
málið fyrir rúmum mánuði, er að vísu
ekki hafið yfir alla gagnrýni, en hafði
þó í för með sér að þessi deila er úr
sögunni. Raunar var þá annar kafli
hennar enn óleystur — sá, hvort
Bandaríkin myndu beita Japani svip-
uðum þvingunum ef þeir keyptu
hvalafurðir frá íslandi. Til þess óyndis-
úrræðis var þó ekki gripið, svo sem
kunnugt er.
Fleygnr í vestræna
samvinnu
Þessi tvö alvarlegu deilumál milli
þjóðanna tveggja hafa því verið leyst
og eru úr sögunni. En þau hafa dreg-
ið þann dilk á eftir sér að þeir, sem
andvígir eru aðild íslands að Atlants-
hafsbandalaginu, hafa séð sér leik á
borði og krafist þess að vamarsamn-
ingurinn við Bandaríkin verði þegar
í stað tekinn til endurskoðunar. Þar
hafa, sem áður, verið fremstir í flokki
ýmsir leiðtogar Alþýðubandalagsins,
innan þings sem utan. Þeir hafa ætíð
verið andvígir því að hér væri vamar-
lið og að Islendingar tækju þátt í
vamarsamstarfi vestrænna þjóða.
Engan þarf því að undra þótt þessi
tvö deilumál hafi verið notuð til þess
að reka fleyg í þetta samstarf, sem
staðið hefur síðustu þijá áratugina.
Til þess gafst þeim hér kærkomið
tækifæri.
Engin endurskoð-
unarástæða
Hitt hefur vakið meiri undrun að
undir kröfumar um endurskoðun
vamarsamningsins hafa tekið ýmsir í
samstarfsflokki q' álfstæðismanna, þar
á meðal sumir ráðherrar Framsóknar-
flokksins. Er næsta efitt að gera sér
grein fyrir því hvaða rök liggja að
baki slíkri afstöðu. Þær tvær deilur
milli ríkjanna, sem áður voru nefiid-
ar, hafa nú báðar verið leystar og eru
úr sögunni. Af þeim sökum er vand-
séð hvers vegna menn telja að þær
eigi að vera ástæða til þess að hefja
endurskoðun vamarsamningsins.
Hvalveiðideilan kom raunar vamar-
málum landsins aldrei neitt við og
þess vegna var seilst um hurð til lo-
kunnar að nota hana sem rök fyrir
endurskoðun. Um sjóflutningana til
vamarliðsins gegndi hins vegar öðru
máli en það mál er nú í höfti með
hinu nýja samkomulagi ríkisstjóm-
anna tveggja.
Hvomgt þessara mála veitir því í
dag nokkra átyllu til breytinga á
þeirri skipan vama landsins, sem
hingað til hefur verið í gildi. Verður
vart öðm trúað en foiystumenn Fram-
sóknarflokksins geri sér fulla grein
fyrir því, eins og málum er nú komið.
Ekkert heilagt plagg
Það er svo annað mál að vamar-
samningur okkar við Bandaríkin, sem
gilt hefur frá árinu 1951, er ekkert
Gunnar G. Schram
heilagt plagg, sem hafið er yfir alla
gagmýni. Hann getum við endurskoð-
að og honum getum við sagt upp
hvenær sem er ef íslendingar telja til
þess góð og gild rök.
í 7. grein samningsins er skýrt tek-
ið fram að hvenær sem er geti ríkis-
stjómin óskað eftir endurskoðun hans.
í kjölfar slíkrar endurskoðunar geta
íslendingar sagt samningnum upp ef
það er talið æskilegt og fellur hann
þá úr gildi 12 mánuðum síðar. í ljósi
þessa ákvæðis er þess engin þörf að
taka upp ákvæði um sjálfkrafa endur-
skoðun á 2—3 ára fresti, eins og
tillögur hafa nú komið fram um.
Samstarf íslendinga og Banda-
ríkjanna í vamarmálum, sem hvílir á
grundvelli vamarsamningsins, hefur
fram til þessa notið fulls stuðnings
mikils meirihluta þjóðarinnar. Þrátt
fyrir það er ljóst að jafnan þarf að
hafa í huga hvað betur má fara í því
samstarfi og sjálfsagt er að gera á
því þær breytingar, sem ný sjónarmið
og breyttir hagsmunir hafa í för með
sér.
Almannavamir
Eitt af þeim atriðum sem tímabært
er að huga að hefur áður komið til
umræðu. Það lýtur að spumingunni
um það hvort ekki sé bæði nauðsyn-
legt og æskilegt að Atlantshafsbanda-
lagið taki þátt í uppbyggingu
almannavama landsins. Hlutverk þess
er ekki einungis það að veija landið
fyrir árás heldur einnig þjóðina, sem
landið byggir. A undanfömum árum
hafa almannavamir verið í nokkurri
uPpbyggingu, en þó mun því fara
fjarri að þær hafi afl til þess að gegna
hlutverki sínu á hættustund svo sem
til er ætlast. Það er því ekki óeðlilegt
að kannað verði hver þáttur vamar-
liðsins geti verið í almannavömum
landsins.
Atvinnustarf semi á
Suðumesjum
Annað atriði er sala íslenskra af-
urða, og þá fyrst og fremst land-
búnaðarvara, til vamarliðsins. Hún
hefur átt sér stað í mjög takmörkuð-
um mæli til þessa en full ástæða er
til þess að kanna hvaða möguleikar
eru til breytinga í þeim efnum. Þriðja
atriðið varðar starfsemi Aðalverktaka
á vamarsvæðunum þar sem þetta
stærsta verktakafyritæki landsins
nýtur einkaleyfisaðstöðu. Spyija má
hvort slíkt fyrirkomulag sé æskilegt
til frambúðar án nokkurra breytinga.
Það sjónarmið hefur oft heyrst að
eðlilegt sé að fyrirtækið fjárfesti á
Suðumesjum, þar sem starfsemi þess
fer fram, og veltufé þess sé varðveitt
í lánastofnunum þar, í stað þess að
það flytjist allt til höfrðborgarinnar
eins og verið hefur. A því er tíma-
bært að verði breyting.
Þau atriði sem hér hafa verið nefnd
er sjálfsagt og réttmætt að taka til
athugunar og samninga á næstunni.
En hvorki þau, né deilumar tvær sem
áður voru nefndar, eiga að verða til-
efni til ótímabærra kraftia um alls-
heijar endurskoðun vamarsamstarfs
okkar við Bandaríkin og þá með upp-
sögn í huga.
Til slíks þurfa að liggja aðrar og
veigameiri ástæður, sem meirihluti
þjóðarinnar telur góðar og gildar.
Höfuadur er eínn af aJþingismönn-
um Sjálfstæðisflokksins fyrir
Reykjaneskjördæmi.
úllt Hús lAatar
'h NAUT 249,- KR/KG
— úrbeinað/pakkaö/merkt
- flokkur U.N.I.
'h SVÍN 249 KÍ/KG
— nýtt eða reykt
— úrbeinað/pakkað/merkt
V, LAMB179,- KR/KG
— rúllupylsa fyrir slög
•ÓDÝRA
i iGf
Lambalæri.........................295,15 kr.
Lambahryggur...................... 250,40 kr.
Lambaframhryggur......................283,40 kr.
Lambagrillsneiðar...................198,- kr.
Lambasúpukjöt.......................198,- kr.
Lambaslög.............................38, -kr.
Lambasaltkjöt, valið...................,288,- kr.
Lambakótilettur........................250,40 kr.
Úrbeinað lambalæri......................438,- kr.
Úrbeinaðir lambahryggir.................443,- kr.
Úrbeinaðírlambabógar............... 363,- kr.
Lambahakk............................185,-kr.
Kindahakk...........................175,-kr.
■ |

............................
•••••••**»»•»»•»»»»««•*»•■•■»
»»»»•»•••«•«••■•••.I
Hamborgara reykt svínalæri...
Hamborgara reyktirsvínabógar,
Hamborgara reyktir svínahryggir.
Hamborgara reyktir svínahnakkar úrbeinaðir
Bajon skinka (úrbeinað læri)...
Sænsk skinka (eftir pöntun)..
Úrbeinaður hamborgarhryggur (samkv. danskri aðferð)

**»»»»»»»»»♦«*«■••
!•«•«»•»»•»•<
••••••»»»•••»«««««<«•■•••■•.<

•••••••■•>•»•••••«•««««««»•»•»1
•*•■»•»•»»»•»•«••«•••■
•••■»•»»»««««««•«•«
290,- kr.
....285,-kr.
....490,-kr.
....477,-kr.
.351,-kr.
290,-kr.
.830,-kr.

3 kS ne>uti ct>nit>
f
*°.Í ksi °n ‘»rl atá"M,u,
• URVALS NAUTAKJOT
Fillet....................760,- kr.
Mörbráð...................845,-kr.
Gullasch..................550,-kr.
Enskt buff................640,- kr.
Schnitzel.................595,-kr.
Innlæri...................640,-kr.
Hakk......................298,- kr.
10kg hakk.................268,-kr.
Bógsteikur................275,- kr.
T-bonesteikur.............430,- kr.
Grillsteikur..............430,- kr.
KJOTMIÐSTÖÐIN Sfmi 686511
pið alla föstudaga til kl. 20 og laugardaga 07-
VeriA velkomin í besta kjötverðið.
16.