Morgunblaðið - 17.10.1986, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. OKTÓBER 1986
15
iðnað eða veitt ráðgjöf um bættar
framleiðsluaðferðir.
Þá má benda á, að tæknivætt at-
vinnulíf verður ekki til af sjálfu sér.
Víðfeðm þekking þarf að vera til
reiðu. Keðja kunnáttu og fæmi verð-
ur að spanna breitt bil, allt frá
verkmennt til skilnings á lögmálum
náttúrunnar, en sá skilningur fæst
ekki nema með rannsóknum.
Tilvera grunnrannsókna verður þó
einkum réttlætt á menningarlegum
forsendum. Við íslendingar viljum
búa í nútimaþjóðfélagi, þar sem lögð
er stund á alla helstu þætti mennta
og menningar. Þar má engan hlekk-
inn vanta. Þess vegna rekum við
þjóðleikhús og sinfóníuhljómsveit. Og
því viljum vð líka að fullnægt sé fróð-
leiksfýsn okkar um gerð eldQalla og
leitað að dýpstu rökum um eðli fág-
aðra flata í heimi stærðfræðinnar.
Þannig er Raunvísindastoftiun Há-
skólans ómissandi þáttur íslenskrar
menningar.
Raunvísindastofnun er orðin traust
í sessi og þekkt á alþjóðlegum vett-
vangi vísinda, enda hefiir hún átt á
að skipa mörgum vísindamönnum,
sem getið hafa sér góðan orðstír
heima og erlendis. En stofnunina ber
sífellt að efla Það sem er henni helst
fjötur um fót á þessum tímamótum
er húsnæðisekla. Þrátt fyrir að ekki
hafí verið veitt ^árveiting fyrir nýjum
stöðum við stofnunina sl. áratug hef-
ur starfsliði þó fjölgað, því unnt hefur
verið að afla innlendra og erlendra
styrkja til starfeeminnar. En þessi
vöxtur hefur valdið miklum hús-
næðisþrengslum. Þar við bætist, að
núverandi hús við Dunhagann þarfíi-
ast mikilla viðgerða og endurbóta.
Nú eru rökstuddar vonir um, að úr
þessum málum sé að rætast, og er
það aftnælisósk stofhunarinnar til
Alþingis og stjómvalda að svo megi
verða.
Höfundur er prófessor við Raunvis-
indadeild Háskólans ogjafuframt
stjómarformaður Raunvísinda-
stofnunar Háskólans.
Flytur leikrit á Bylgjunni
STOFNAÐ hefur verið nýtt út-
varpsleikhús, Sakamálaleikhú-
sið. Leildiúsið er hið fyrsta
sinnar tegundar hér á landi er
hefur á að skipa föstum hópi
leikara og sinnir eingöngu gerð
útvarpsleikrita.
Sakamálaleikhúsið, sem rekið er
af Útvarpsauglýsingum sf., hefur
verið í undirbúningi um nokkurt
skeið og á nú í fómm sínum nokkr-
ar þáttaraðir sem ætlunin er að
flytja í útvarpi, þar á meðal öll
ævintýri Sherlock Holmes, þætti af
Safni dauðans, frásagnir úr Innsig-
luðu bókinni, lífshlaup Þriðja
mannsins og fleira.
Vettvangur Sakamálaleikhússins
á þessu leikári verður hin nýja út-
varpsstöð, Bylgjan, FM 98,9 og
þáttaröðin sem send verður út
fyrstu vikumar er „Safn dauðans",
og er hver þáttur sjálfstætt saka-
mál, sem tekur hálfa klukkustund
í flutningi. Sakamál af Safni dauð-
ans em þýdd úr ensku og færð í
nýjan leikbúning af Gísla Rúnari
Jónssyni, tónlistin frumsamin og
flutt af Hirti Howser, en leikarar
Sakamálaleikhússins era: Edda
Björgvinsdóttir, Júlíus Bijánsson,
Jömndur Guðmundsson, Pálmi
Gestsson, Randver Þorláksson,
Þóra Friðriksdóttir og Öm Ámason,
undir leikstjóm Gísla Rúnars.
Fyrsti þátturinn úr Safni dauðans
verður fluttur á Bylgjunni nk.
sunnudag kl. 14.30 og nefnist hann
„Þar til dauðinn aðskilur okkur",
en þættimir verða framvegis á dag-
skránni á þeim tíma. Þeir verða
síðan endurfluttir á fimmtudags-
kvöldum kl. 18.30.
Raunvísindastofniin
Háskólans tuttugu ára
Kynningarrit - Opið hús
eftir Þorkel Helgason
Saga
Um þessar mundir er minnst 75
ára aftnælis Háskólans. Ein af
stærstu stofnunum hans á einnig eig-
ið merkisaftnæli, en það er Raunvis-
indastofnun Háskólans, er komið var
á fót fyrir 20 ámm. Reyndar tvinn-
ast afmæli þessi saman: Á 50 ára
afmæli Háskólans árið 1961 gaf
Bandaríkjastjóm Háskólanum álit-
lega peningagjöf er veija skyldi til
byggingar yfir rannsóknir á sviði
raunvísinda. Með viðbótarframlagi
úr ríkissjóði og fé frá Happdrætti
Háskólans var reist hús við Dunhaga
í Reykjavík. Á miðju ári 1966 stað-
festi þáverandi menntamálaráðherra,
Gylfi Þ. Gíslason, regiugerð um
Raunvísindastofnun Háskólans, og
tók hún til starfa í umræddu húsi í
október sama ár.
Full kennsla hófst í raunvísindum
við Háskólann 1969, er Verkfræði-
deild Háskólans var breytt í Verk-
fræði- og raunvísindadeild.
Skipulagðar háskólarannsóknir í
raunvísindum vom þannig hafhar á
undan kennslu i sömu greinum. Þetta
er í samræmi við þá reynslu háskóla
um víða veröld, að háskólakennsla
verður hjómið eitt, ef hún styðst ekki
við öflugar rannsóknir.
Skipulag — verksvið
Raunvísindastofnun leysti af hólmi
Eðlisfræðistofnun Háskólans, sem
starfað hafði frá 1958 undir foiystu
Þorbjöms Sigurgeirssonar, prófess-
ors. En Raunvísindastofnun nær ekld
aðeins til eðlisfræða. Henni er skipt
í rannsóknastofur eftir fræðasviðum,
en þau em:
eðlisfræði,
efnafræði,
jarðfræði, þar með talin landa-
fræði,
jarðeðlisfræði, m.a. á sviði há-
loftarannsókna.
reiknifræði, ásamt tölvufræði og
stærðfræði, ásamt stærðfræði-
legri eðlisfræði.
Hlutverk Raunvísindastofnunar er
einkum að vera vettvangur grund-
vallarrannsókna og er hún eina
rannsóknastofnunin hérlendis, sem
sinnir slíkum rannsóknum á viðkom-
andi fræðasviðum. En auk þess em
stundaðar margvíslegar nytjarann-
sóknir í allríkum mæli.
Starfslið Raunvísindastoftiunar er
af tvennum toga. Annars vegar em
starfemenn, sem ráðnir em beint hjá
stofnuninni. Þannig em um 40 stöðu-
gildi á íjárlögum hennar, en auk
þess einn til tveir tugir manna, sem
fá greidd laun af sfyrkjum og öðmm
sértekjum. Hins vegar hafa nær allir
kennarar Raunvísindadeildar Háskól-
ans á ofangreindum sérsviðum, 30
að tölu, rannsóknaraðstöðu á stofti-
uninni, en um 40% af starfsskyldu
háskólakennara taka til rannsóknar-
starfa.
Magnús Magnússon, prófessor,
var forstjóri Raunvísindastofnunar
fyrsta áratuginn. Stjómarfyrirkomu-
lagi var breytt 1975, og síðan hefur
stjómarformaður stoftiunarinnar ver-
ið í forystu fyrir hana. Þorkell
Helgason, prófessor, gegnir nú því
starfí en Elísabet Guðjohnsen er
framkvæmdastjóri.
Afmæliskynning
Stofnunin minnist tvítugsafmælis
síns einkum með tvennum hætti:
Útgáfu kynningarrits og þátttöku í
„opnu húsi“ Háskólans sunnudaginn
19. október.
í kynningarritinu er rakin saga
stoftiunarinnar. Þá em starfsemi og
skipulag stofnunarinnar kynnt, en
megineftú ritsins er lýsing á öllum
helstu verkeftium, sem unnið er að
á stoftiuninni um þessar mundir.
Kennir þar margra grasa enda
fræðasviðin Qölbreytileg. Ritinu er
ætlað að veita fróðleiksfúsum al-
Dr. Þorkell Helgason
„Spyrja má, hver sé hag-
ur þjóðarínnar af
ástundun rannsókna í
raunvísindum. Beinast
ligfgnr við að svara því
með vísun til nytsemi
rannsókna fyrir vöxt og
viðgang atvinnulífs.“
menningi innsýn í rannsóknarverk-
efiiin. Ritið er ríkulega skreytt
myndum úr sögu og starfi og af
verkefnum á stofnunni. Aðalritstjóri
er Leó Kristjánsson, jarðeðlisfræð-
ingur við stofnunina.
Hinn meginþátturinn í kynningu á
stofnuninni á þessu tvíþætta af-
mælisári er fólginn í fyrmeftidu
„opnu húsi“. Þar verða verkeftii
kynnt með veggspjöldum og mynd-
um. Þá verða sýnd rannsóknartæki
og tölvubúnaður. Starfsmenn stofti-
unarinnar verða viðstaddir og munu
skýra út og svara spumingum gesta.
Kynning Raunvísindastofnunar verð-
ur á þremur stöðum á háskólalóðinni.
Meginsýningin verður í aðalhúsa-
kynnum stofnunarinnar við Dun-
haga, næst við Háskólabíó.
Reiknifræði verður kynnt í aðsetri
. hennar í gömlu loftskeytastöðinni við
Suðurgötu og jarðfræði í jarðfræða-
húsi Háskólans, sem áður hýsti
Atvinnudeild Háskólans. Ennfremur
verða fluttir sex fyrirlestrar á tímabit-
inu 11 til 18 og hetjast þeir ávallt á
heila tímanum. Að lokum verða efna-
fræðingar stofnunarinnar með sér-
staka uppákomu í Háskólabíói kl. 15
þennan sunnudag.
Tilgangur — framtíð
Spyija má, hver sé hagur þjóðar-
innar af ástundun rannsókna í
raunvísindum. Beinast liggur við að
svara því með vísun til nytsemi rann-
sókna fyrir vöxt og viðgang atvinnu-
lífs. Sum af þeim verkeftium, sem
fengist er við á Raunvísindastofnun,
koma atvinnuvegum og almenningi
að beinum notum. Þannig hafa verið
hannaðar nýjar framleiðsluvömr fyrir
EINN AF OKKUR
Á ÞING
Á Alþingi þarf að vera fólk úr öllum áttum.
Ásgeir Hannes Eiríksson
kemur beint úr athafnalífinu í hjarta
Reykjavíkur. Það er alltaf þörf fyrir þannig menn á þing.
Kosningaskrifstofan er íTemplarasundi 3, 3. hæð,
símar 28644 og 28575.
Sakamálaleikhúsið stofnað:
Leikhópur Sakamálaleikhússins