Morgunblaðið - 06.12.1986, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ; LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 1986
Endurmat á störfum kvenna
eftir Sigríði Dúnu r'-f
Kristmundsdóttur
Árið 1976 voru fyrst sett lög hér
á landi um jafnan rétt kvenna og
karla. í þessum lögum og þeim
endurbótum sem á þeim voru gerð-
ar vorið 1985 er skýrt kveðið á um
að óheimilt sé að mismuna fólki
eftir kynferði hér á landi, „konum
og körlum skulu greidd jöfn laun
og skulu njóta sömu kjara fyrir jafn-
verðmæt og sambærileg störf“, eins
og segir í 4. gr. núgildandi laga
um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla. Því miður taka
þessi lög ekki tillit til þeirrar stað-
reyndar að verðmæti starfa er háð
mati hverju sinni og því hafa lögin
ekki reynst þess megnug að leið-
rétta það kynbundna launamisrétti
sem nú viðgengst á vinnumarkaðn-
um í skjóli verðmætamats sem
metur hefðbundin karlastörf hærra
en hefðbundin kvennastörf.
Staðreyndir vinnu-
markaðarins
í skýrslu Byggðastofnunar
Vinnumarkaðurinn 1984: Mann-
afli, meðallaun, atvinnuþátttaka,
sem út kom í febrúar 1986, kemur
fram að karlar höfðu að meðaltali
57% hærri laun á ársverk en konur
árið 1984. Raunar eru það aðeins
14 ára unglingspiltar og 75 ára
karlar og eldri sem fá lægri meðal-
laun á ársverk en sem nemur
meðallaunum allra kvenna, eins og
sjá má á meðfýlgjandi töflum. Einn-
ig kemur fram að konur hópast í
ákveðnar starfsgreinar, einkum
þjónustu- og umönnunarstörf, og
að meðaltekjur kvenna hækka
minna með aldri en meðaltekjur
karla.
í síðustu kjarasamningum aðila
vinnumarkaðarins var engin tilraun
gerð til að endurmeta kvennastöi’fín
eða til þess að hækka konur í laun-
um á einhvem hátt þannig að vísast
er útkoman ekki betri hvað varðar
meðallaun eftir kyni í ár og hún
var 1984. Reyndar má telja líklegt
að bilið á milli meðallauna kvenna
og karla hafi enn breikkað síðan
síðustu kjarasamningar voru gerðir.
Þar var ekki tekið á lægstu launum
og því ýttu þessir samningar undir
áframhaldandi þróun þessa tvöfalda
launakerfís sem hér hefur þrifíst
um árabil. Lágu taxtamir hafa gert
atvinnurekendum kleift að borga
þeim starfsmönnum sínum sem þeir
kjósa aukalega umfram það sem
samið var um. Er enginn vafí á því
að þessi þróun hefur ekki hvað síst
bitnað á konum á vinnumarkaðnum
m.a. vegna þess að sá skilningur
er enn almennt ekki viðtekinn í
íslensku þjóðfélagi að konur séu
fyrirvinnur engu síður en karlar.
Líkur em því á að hið kynbundna
launamisrétti hafí aukist frekar en
minnkað að undanfömu.
Tillaga Kvennalistans
Þetta ástand er vitaskuld með
öllu óviðunandi og því hefur
Kvennalistinn flutt tillögu á Alþingi
þess efnis að þegar skuli hafíst
handa við gagngert endurmat á
störfum þeirra kvenna sem hjá
ríkinu starfa, hvort sem um er að
ræða störf kvenna í félögum ríkis-
starfsmanna eða í öðmm stéttarfé-
lögum. Yrði slíkt endurmat
stefnumótandi fyrir endurmat á öll-
um kvennastörfum í landinu og
miðar að því að þau störf sem kon-
ur inna af hendi verði metin til jafns
við þau störf sem karlar stunda. í
tillögunni er lagt til að þeir þættir
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir
„Þegar þetta er skrifað
sitja aðilar vinnumark-
aðarins við samninga-
borðið og verður
fróðlegt að sjá hvernig
eða hvort þeir taka á
þeim launamun sem nú
er á milli kvenna og
karla á vinnumarkaðn-
um,“
sem einkum einkenna kvennastörf-
in, þ.e. umönnunar-, uppeldis- og
þjónustuþættir, verði í starfsendur-
matinu metnir til jafns við ábyrgð-
ar- og fmmkvæðisþætti hefðbund-
inna karlastarfa. Þessir þættir
kvennastarfanna, sem margir em
hinir sömu og í hinum hefðbundnu
heimilisstörfum, em vissulega engu
síður mikilvægir en þeir þættir
karlastarfa sem skila körlum meira
en helmingi hærri launum en kon-
um að meðaltali þó mikið skorti á
að það sé viðurkennt á borði ekki
síður en í orði.
Þegar tillaga Kvennalistans um
mat heimilisstarfa var til umræðu
á Alþingi á síðastliðnu vori komu
þingmenn hver á fætur öðmm í
ræðustól til að ítreka mikilvægi
heimilisstarfanna. Það mun reyna
á það í afgreiðslu Alþingis á starfs-
endurmatstillögu Kvennalistans
hvort þessir þingmenn em tilbúnir
að standa við orð sín og leggja því
lið að þeir þættir sem einkenna
heimilis- og umönnunarstörfín verði
metnir að verðleikum í launakjörum
eins og tillagan kveður á um.
Kynbundinn launamun-
ur hjá ríkinu
Tillagan nær eingöngu til þeirra
sem hjá ríkinu starfa og er hugsuð
sem skref í átt að gagngera endur-
mati á störfum kvenna á vinnu-
markaðnum. Nái hún fram að
ganga á hún að geta komið öllum
launakonum til góða þar sem sam-
tök launafólks geta á gmndvelli
hennar samið um sambærilegar
leiðréttingar á verðgildi kvenna-
starfa á hinum almenna vinnumark-
aði. Með tillögunni er lagt til að
ríkið gangi á undan með góðu for-
dæmi og endurmeti kvennastörfin
í sínum eigin ranni, með það í huga
að slíkt endurmat verði einnig tekið
upp á hinum almenna vinnumark-
aði.
Hjá ríkinu starfa nú 6.000 konur
og 3.495 karlar í 14 félögum ríkis-
starfsmanna. Hjá launadeild §ár-
málaráðuneytisins fengust eftirfar-
andi upplýsingar um skiptingu
stöðugilda og yfírvinnu í launa-
flokka eftir kynjum. Meðal þeirra
sem fá greidd laun skv. kjarasamn-
ingi BK (Bandalagi kennarafélaga)
em aðeins 83 stöðugildi af 1.618
stöðugildum kvenna sem ná þeim
meðallaunum eða hærri sem körlum
innan félagsins em greidd. Yfír-
vinnugreiðslur til kvenna em þar
22% af dagvinnulaunum á móti
48,7% hjá körlum. Innan BHMR em
þau stöðugildi kvenna sem ná með-
Byggingavöruverslanir
- Hurðasmiðjur
Við bjóðum hina viðurkenndu
TOTAL-fellilista
fyrir hurðir á eftirfarandi verðum miðað við gengi
norskrar krónu 28. nóvember 1986:
Hurðarspjald: Verð án söluskatts: Verð með söluskatti:
60 sm kr. 520 kr. 650
70 sm kr. 540 kr. 675
80 sm kr. 560 kr. 700
90 sm kr. 580 kr.725
100 sm kr. 600 kr. 750
110 sm kr. 620 kr. 775
120 sm kr. 640 kr. 800
TOTAL-fellilistar eru úr áli og fylgja leiðbeiningar og allur festibúnaður.
TOTAL-fellilistar gera þröskulda óþarfa, hindra trekk og eru viður-
kenndir fyrir B-30 eldvarnarhurðir.
Elnkaumboð ð íslandl fyrir TOTAL
SKANIS HF. norræn vidskipti,
Laugavegi 59,101 Reykjavík. Sími: 21800.
Mcðallaun á ársverk eftir kyni.
Ur Vinnuniarkadurinn 1984: Mannafli. meöallaun, tekjur. Byggðastofnun. febr. 1986.
MEÐALLAUN EFTIR KYNI OG ALDRI
ARIÐ 1984
Aldur Karlar Konur Karlar og konur
<= 14
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
Ó0-64
65-69
70-74
>=_7 5__
Meðallaun
138
268
349
402
A 3 5
452
4 55
446
422
4 00
263
3 29
291
_242_
396
138
220
2 4 3
266
271
270
2 68
2 59
2 5*-
24 V
240
22S
224
209
138
247
303
348
373
384
38 0
3 66
352
341
3 20
295
274
234
339
MEÐALLAUN EFTIR KYNI OG ALDRI
ÁRIÐ 1984
»4 15- 20- 25- 30- 35- 40- 45- 50- 55- 60- 65- 70- 75
19 24 29 34 39 44 49 54 59 64 69 74
Bldur*f lokkar
aw.AFSukry.^SfS.
af öllum
KiTdöANUM.M,KIÐOBVAL.
SÉRSTAKT jöLASTJARNAÍHVÍTUMl
TILBOD ksramíkpottí KR.
Orlnl;,'- ^■■"3^70-686340
Gróðurtiúsinu við Sigton. Simar 367