Morgunblaðið - 15.07.1987, Qupperneq 15
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. JÚLÍ 1987
15
MO/ l/ghNUTRASkVEET.
I g wuwo sivtt rtNtx
Sólfar(eign Reykjavíkurborgar)
að hann hefur frá upphafi verið
með báða fæturna á jörðinni þrátt
fyrir alla hugmyndafræði, sem hann
hefur sjaldnast látið blinda sig né
leiða á villugötur. Tilfinningin fyrir
handföstu og öguðu handverkinu
var ávallt í góðri nálægð.
Með framlagi sínu til íslenskrar
listar hefur Jón Gunnar Ámason
víkkað út skynsviðið og tengt það
í enn ríkara mæli tíma, rými og
nýlistum dagsins.
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Það hefur lengi verið venja Nor-
ræna hússins að efna til sumarsýn-
inga í húsakynnum sínum og í ár
kynnir það verk eins listamanns,
Jóns Gunnars Árnasonar.
Oftast hefur sá háttur verið hafð-
ur á að sýna verk þriggja lista-
manna saman til að fá nokkra
breidd í framkvæmdina, en nú virð-
ast uppi önnur viðhorf, því að það
er t.d. stutt síðan Ásgrímur Jónsson
var kynntur einn í kjallarasölunum.
Það þótti nokkuð dularfull fram-
kvæmd, því að starfrækt er
Ásgrímssafn í borginni og mjög vet
auglýst og rekið frá upphafi, auk
þess sem hann er jafnan vel kynnt-
ur í sölum Listasafns íslands ásamt
því að verk hans höfðu áður verið
sýnd á sumarsýningu Norræna
hússins. En það eru vafalítið gild
rök, að þessi ágæti listamaður sé
aldrei of vel kynntur. En með allri
virðingu fyrir okkar eldri og burt-
gengnu listamönnum þykir mér og
fleirum mun meiri ástæða til að
kynna þá mörgu ágætu listamenn,
sem enn eru í fullu fjöri og hafa
unnið gott og mikilvægt starf til
viðgangs íslenzkri list um dagana.
Það er miklu erfíðara að nálgast
verk margra þeirra og sumir eru
lítt þekktir af þeims skara útlendra
er leið sína leggja í Norræna húsið
að sumarlagi, en sýningarnar munu
að stórum hluta settar upp með til-
liti til þeirra. Af þeim sökum er
sýning Jóns Gunnars kærkomin, en
hann mun jafn lítt kunnur hinum
almenna ferðalangi og hann er vel
þekktur meðal listfróðra á Norður-
löndum.
Jón Gunnar er óþarfi að kynna
frekar en gert hefur verið á síðum
blaðsins, frá því að hann kom fyrst
fram, en gjarnan má minna á, að
hann var einn af driffjöðrum Súm-
félagsskaparins frá upphafi og til
loka og hefur haldið uppi merki
hópsins alla tíð eftir að hann logn-
aðist út af — trúr stefnumörkun
hans og hugsjónum . . .
Það er sterk og hrifmikil sýning,
sem blasir við er gegnið er inn í
kjallarasalina, myndverkunum er
vel fyrir komið og hvergi er um
ofhleðslu að ræða. Þetta er eins og
vera ber um slíkar sýningar að sum-
arlagi, áhersla lögð á eftirminnilega
sýningu og að þreyta ekki sýningar-
gestina. Sýningin spannar verk sem
Jón Gunnar hefur verið að gera frá
árinu 1971 til þessa árs, en er þó
engin eigin'eg yfirlitssýning. Meg-
ináherslan hefur verið lögð á heil-
lega, fágaða og samstæða sýningu,
og hefur listsagnfræðingunum,
Kvaran og Kvaran tekist það mjög
vel. Þessi stefna hefur lengi verið
ríkjandi við uppsetningar sýninga,
en listin leitar víst alltaf í andstæðu
sína og þannig herma nýjustu frétt-
ir, að ósamstæðar upphengingar
séu komnar í tízku ytra og undir
því fína samheiti „dialogur“!
Jón Gunnar Árnason er útlærður
járnsmiður, svo sem mörgum mun
kunnugt, og sem slíkur hagleiks-
maður, enda eru verk hans borin
uppi af traustu og óaðfinnanlegu
handverki. Að því leyti hefur Jón
Gunnar nokkra sérstöðu meðal
myndhöggvara, sem sumir hverjir
iáta aðra um útfærslu hugmynda
sinna og eftir því í hvaða efni þeir
vinna, hugmyndin er þeim allt, en
fagkunnáttan nánast aukaatriði í
sjálfu sér. I þá veru er Jón Gunnar
í sporum grafíkersins, sem vinnur
allt verkið sjálfur í stað þess að
láta útlærða fagmenn þrykkja
myndirnar. Viðkomandi geta þann-
ig verið alveg öruggir um, býst ég
við, að listamaðurinn hafi staðið
einn að verki frá fyrstu hugmynd
til lokaútfærslu og það þykir ýms-
um mikill ávinningur. Jón Gunnar
er afkvæmi hugmyndafræðilegu
listarinnar og jafnt í áþreifanlegu
formi sem óáþreifanlegu, sem er
nú oinmitt aðal, meginás og undir-
tónn listsköpunar hans.
Óáþreifanlegar hugmyndir sínar
klæðir hann í áþreifanlegan búning
og kemur um leið róti á hugarflug
skoðandans og tekst oft að gera
það á mjög snjallan hátt. Áhorfand-
inn er nauðugur viljugur, og jafnvel
án þess að hann viti af, orðinn þátt-
takandi í margræðum leik, er
spannar jafnvel víddir heimingeims-
ins og afstæði rýmis og tíma. Jón
vill ekki aleinasta virkja hugarork-
una, heldur einnig sólarorkuna og
í þeim tilgangi staðsetur hann
spegla úti í náttúrunni, er eiga að
endurvarpa sólarljósinu og jafnvel
hita upp heilu kaupstaðina ef vill,
samkvæmt dularfullum, hávísinda-
legum útreikningum listamannsins,
þar sem annmarkar eru þó vísast
ekki teknir með í reikninginn í formi
skýja, er byrgja sólarsýn, og rysjótt-
ar veðráttu. En það gerir nú minnst
til og sólarorkuna er hægt að beisla
á margan hátt, svo sem lengi hefur
verið kunnugt.
Hnífar Jóns Gunnars geta allt í
senn verið tákn um árásargirni,
miskunnarleysi nútímans, ofbeldi
og hamslausar ástríður sem og
styrk, reisn og vald, en jafnframt
höfða þeir engu síður til fagurfræði-
legs formskynsins.
Þetta er svipað og með skipin
og sólvagnana, sem hrífa fyrir list-
ræna smíð og agaða formkennd,
en höfða um leið til norrænnar
goðafræði, langskipanna og hins
tímalausa lýmis. Styrkur Jóns
Gunnars liggur framar öðru í því,
ÞaÓ ó/gar og hvissar
Þaó er fútt i Sóldós/
sÓL
Þverholtl 17-21, Reykjavlk
Sól, hnífar, skip