Morgunblaðið - 23.09.1987, Blaðsíða 18
18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. SEPTEMBER 1987
Islensk þróunarsamvinna:
Upphaf Þróunarsam-
vinnustofnunar Islands
eftirBjörn
Dagbjartsson
Aðstoð íslands við þróunarlönd-
in hóf á árunum 1980—1981
tvíhliða samvinnuverkefni um þró-
un fískveiða á Cabo Verde. Það
verkefni eða það tímabil sem við
höfum kallað „Bjartstímabilið"
verður ekki rakið, en þá þegar var
hafínn undirbúningur breytinga á
lögum Aðstoðar íslands við þróun-
arlöndin. Ný lög voru svo sett vorið
1981, lög um þróunarstofnun ís-
lands. Óþarft er að fara yfír þau
lög í heild sinni, en aðeins má vekja
athygli á nokkrum atriðum.
Nánari skilgreiningu er þar að
fínna á markmiðum samstarfs ís-
lands við þróunarlöndin, m.a.
kveðið á um það að við val verk-
efna skuli einkum stefnt að því að
miðla af þeirri reynslu og þekkingu
sem íslendingar búa yfír umfram
aðra.
Stefnt er að auknum tengslum
við utanríkisráðuneytið; að stofn-
unin geri tillögur til utanríkisráð-
herra um samstarfsverkefni, en að
öll samningagerð sé á valdi hans.
Bætt er inn í ákvæði um að stofn-
unin annist framkvæmd eða yfír-
stjóm samstarfsverkefna.
Einnig var ákvæði um að íslend-
ingar, starfandi í þróunarlöndum
á vegum Þróunarsamvinnustofn-
unar íslands, njóti sömu skatta-
kjara og þeir sem starfa hjá
alþjóðastofíiunum.
Þá má geta þeirrar breytingar,
að Þróunarsamvinnustofnun ís-
lands hefur þingkosninga sjö
manna stjóm. Formaður hennar
er nú Ami Vilhjálmsson, prófessor,
skipaður af utanríkisráðherra.
Eins og áður er drepið á, þá
hófst starfsemi Þróunarsamvinnu-
stofnunar íslands þegar í stað með
því að stofnunin tók við þeim verk-
efnum, sem verið höfðu á vegum
„Aðstoðar íslands við þróunarlönd-
in“, en þar var um að ræða norræn
samstarfsverkefni í Kenya, Tanz-
aníu og Mozambík, ásamt tvíhliða
verkefnum við uppbyggingu físk-
veiða í Kenya og á Grænhöfðaeyj-
um.
Stofnunin hefur auðvitað verið
efld með auknum fjárframlögum
til þróunaraðstoðar, annað væri
ekki sanngjamt né rétt að segja,
auk þess með ráðningu fastra
starfsmanna og með smíði rann-
sóknarskipsins Fengs, sem valdið
hefur þáttaskilum í möguleikum
stofnunarinnar til fiskveiðitilrauna
í þágu þróunarlandanna. En stofn-
unin á þó enn langt í land með það
að gera öllum þeim atriðum skil,
sem ætlast. er til í 3. gr. laganna.
Ályktun Alþingis
vorið 1985
í lögum Þróunarsamvinnustofn-
unar Islands var áfram kveðið á
um það, að unnið skyldi að því að
framlög íslands til þróunaraðstoð-
ar næmu því 1% marki af þjóðar-
framleiðslu sem Allsheijarþing
Sameinuðu þjóðanna hafði sett.
Vorið 1985 samþykkti Alþingi
samhljóða svohljóðandi ályktun frá
utanríkismálanefnd:
„Alþingi ályktar að á næstu
sjö árum skuli með reglubund-
inni aukningu framlaga náð þvi
marki að opinber framlög ís-
lands til uppbyggingar í þróun-
arríkjunum verði 0,7% af
þjóðarframleiðslu."
Það er fróðlegt að grípa niður
í þeirri ágætu greinargerð sem
fylgdi tillögunni:
„Er mjög mikilvægt að Alþingi
og ríkisstjóm marki stefnu um
vöxt þróunarframlaga næstu ár
svo að fyrir fram fáist um það
nokkur vitneskja hvers vænta
má og eðlilegur tími gefist til
undirbúnings fyrir ný verkefni.
Þess vegna heftir utanríkismála-
nefnd í kjölfar ítarlegra umræða
um Þróunarsamvinnumál orðið
ásátt um að leggja fram þings-
ályktunartillögu þessa.
í sambandi við fyrirhuguð aukin
framlög til Þróunaraðstoðar þykir
rétt að árétta þá meginstefnu að
einkum skuli hafa hliðsjón af þvi
þegar framlögum verður ráð-
stafað hvar neyð er mest og
hvar tryggast má tejja að aðstoð
skili árangri, jafnframt þvi að
aðstoðinni verði ekki dreift um
of og kappkostað við framkvæmd
aðstoðarverkefna að taka jafnan
tillit til aðstæðna íbúa á hveijum
stað.“
Hugur utanríkismálanefndar
stendur allur til tvíhliða þróunar-
samvinnu og er það rökstutt með
mörgum orðum. Loks er greini-
legt, að utanríkismálanefnd þekkir
sitt heimafólk, því að hún gefur
hálfgerð fyrirmæli um það, hvemig
aukningu fjárframlaga skuli hag-
að:
„Að því er varðar tilhögun aukn-
ingar opinberra fjárframlaga til
þróunarsamvinnu, sem hér er fjall-
að um, hefur einkum verið rætt
um tvær aðferðir. Annars vegar
að aukningin verði látin nema
jafnri fjárhæð ár hvert á um-
ræddu 7 ára timabili, þ.e. um
77,4 milljónum kr. árlega á föstu
verðlagi miðað við óbreytta
þjóðarframleiðslu. Hins vegar
kemur til greina hækkun um
jafnt hlutfall árlega sem þá þyfti
að vera 34’/2—25% hækkun ár
hvert fram tíl 1992. Síðari að-
ferðin felur í sér að hækkunin
næmi lægri fjárhæðum fyrstu árin,
þ.e. um 27 milljónum kr. 1986 og
rúmlega 36 milljónum kr. árið
1987, miðað við núverandi áætlaða
þjóðarframleiðslu og fast verðlag,
en upphæðimar færu hækkandi
að krónutölu ár frá ári. Ef um ai-
varlegan samdrátt þjóðarfram-
leiðslu yrði að ræða einhvem tíma
Björn Dagbjartsson
„Stóra sjávarútvegs-
verkefnið sem hefur
verið í gangi á Cabo
Verde og halda mun
áfram í haust, er að
mínu viti dæmigert þró-
unarsamvinnuverkefni.
En það er ýmislegt sem
stofnunin hefurverð
beðin að liðsinna og
hefur liðsinnt, sem er
utan skilgreiningarinn-
ar hér að ofan, oft
smátt í sniðum, en engu
að síður gefandi for-
dæmi sem leitað er
eftir. Það er m.a.s. sumt
af því sem við erum nú
að styrkja á Cabo
Verde, sem ekki upp-
fyllir ströngustu kröfur
um Þróunarsamvinnu.“
á umræddu tímabili væri eðlilegt
að taka tillit til þess.“
Svo mörg voru þau orð.
Skilgreining og
flokkun
þróunarsam-
vinnuverkefna
Framlög þróaðra ríkja til þróun-
arríkja er oft flokkuð sem hér segin
1. Eiginleg þróunaraðstoð, sem
miðar að varanlegum breyt-
ingum til batnaðar.
2. Neyðarþjálp, þ.e. matargjafir
i hungursneyð, aðhlynning
slasaðra og sjúkra við nátt-
úruhamfarir, flóttamannaað-
stoð o.fl.
3. Viðskiptastuðningur til efl-
ingar á innflutningi frá
þróunarlöndum og verkefna-
útflutningi frá þróuðum
ríkjum til þróunarríkja.
Síðast talda atriðið er að jafnaði
ekki talið til þróunarsamvinnu og
það sem talið er upp í lið nr. 2
hefur yfírleitt ekki verið talið vera
í verkahring ÞSSÍ.
Nokkuð hefur verið deilt um skil-
greiningu á framlögum til þróun-
arsamvinnu. Alþjóðleg nefnd á
vegum OECD hefur mælt með
ákveðinni skilgreiningu á þessum
framlögum, en þar er talið megin-
skilyrði, að nettó'framlög séu a.m.k.
25% af því sem látið er í té og að
aðstoðin miði fyrst og fremst við
að auka hagsæld og velmegun í
þróunarríkjum, s.s. ekki neyðar-
hjálp.
Samkvæmt tillögum nefndarinn-
ar geta lán fallið undir þróunarað-
stoð, ef þau eru veitt á sérstaklega
hagstæðum kjörum, sem nánar eru
skilgreind í niðurstöðum nefndar-
innar. Grundvallaratriði er, að
framlagið stýrist af meginmarkmið-
um þróunarsamvinnu. Hemaðarað-
stoð er ekki þróunarsamvinna. Hluti
af opinberri aðstoð getur farið til
samtaka eða einkaaðila, sem hafa
á hendi starfsemi sem lýtur að upp-
'iTJÓRNUNAR
IBM SYSTEM /36STJÓRNKERFIIIII 5.10.
INNRfTW UL
2.0KT.
SÍMI:
621066
INNRITUNTIL
2.0KT.
ÞETTA NÁMSKEIÐ ER FRAMHALD
STJÓRNKERFISNÁMSKEIÐA IBM
FYRIR NOTENDUR IBM SYSTEM/36
OG FYRIR ÞÁ SEM VILJA NÁ BETRI
TÖKUM Á STJÓRNKERFI SYSTEM/36
EFNI:
Nýjungar í stjórnskipunum og í stjórnkerfisverkliðum
• POP vinnslur • Skjámyndagerð • Öryggiskerfi System/36
• IDDU skráaskilgreiningar • SMF afkastamælingar • Yfirlit
yfir hugbúnað sem hefur komið á markaðinn nýlega.
LEIÐBEINANDI:
Jón Viðarsson, kerfisfræðingur.
TÍMI OG STAÐUR:
5.-8. okt. kl. 13:30-17:30 að Ánanaustum 15.
EINKATÖLVURI 5.10.
SÍMI:
621066
ÞÚ KEMST AÐ LEYNDARDÓMUM
TÖLVUNOTKUNAR OG ÞEIM
MÖGULEIKUM SEM TÖLVAN GEFUR
EFNI:
Kynning á vélbúnaði einkatölva og jaðartækja
• Notendaforrit • Ritvinnsla • Töflureiknir
• Gagnasafnakerfi • Stýrikerfi.
LEIÐBEINANDI:
Ólafur H. Einarsson, kerfisfræðingur.
TÍMI OG STAÐUR:
5.-8. okt. kl. 13:30-17:30 að Ánanaustum 15.
INNRITUN ER AÐ LJÚKA /'■ ORÐSNILLD 28. SEPT. - 1. OKT.,
ALVÍS BÓKHALD 28. SEPT. - 1. OKT. OG MULTIPLAN 28. - 30. SEPT.
Stjórnunarfélag íslands
TÖLVUSKÓLl
Ánanaustum 15 • Sími 6210 66