Morgunblaðið - 04.11.1987, Side 19

Morgunblaðið - 04.11.1987, Side 19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1987 19 Sjálfstæðisflokkur- inn, endurreisn og máíefnanefndir Athugasemdir við Reykjavíkurbréf 31. október 1987 eftirÓlafÖrn Amarson í Reykjavíkurbréfi 31. október sl. er rætt um vandamál Sjálfstæðis- flokksins að undanfomu. Tilefnið er nýleg skoðanakönnun Hagvangs þar sem skýrt kemur fram að flokkurinn hefur ekki náð að endurheimta tiltrú kjósenda eftir ófarimar í síðustu kosningum. Þetta er höfundi að sjálf- sögðu mikið og alvarlegt umhugsun- arefni og hann gerir grein fyrir viðbrögðum breskra íhaldsmanna eftir kosningaósigur Winstons Churchill að loknu síðasta stríði, þar sem málefnaleg staða flokksins var tekin til rækilegrar endurskoðunar og leiddi til sigurs í kosningunum 1951. Síðan er lýst starfi Jóhanns Hafstein, fyrrum forsætisráðherra og formanns flokksins eftir kosn- ingaósigurinn 1971 í lok viðreisnar. Þar kemur fram að Jóhann „beitti sér fyrir því, að ijölmargar svokallað- ar málefnanefndir vom settar á stofn, sem skyldu endurskoða stefnu flokksins frá gmnni og leggja drög að endumýjun hennar". Þess er síðan getið að nefndimar hafi haft mikil áhrif og reynst býsna lífseigar. Síðan er rakinn mikill kosningasigur 1974, sem sennilega hafi átt rót sína að rekja til þessara endurskoðunar- starfa. Nú er hinsvegar svo, að ekkert bóli á slíku endurreisnar- starfi, en það sé fyllilega tímabært að það hefjist. Höfundur telur að slíkt sé forsenda þess, að flokkurinn geti endurheimt sinn fyrri sess í íslensku þjóðlífi. Þá segir í bréfinu: „Spumingar hljóta líka að vakna um það, hvort ekki sé æskilegt að finna því endurskoðunarstarfí annan far- veg en málefnanefndimar sem reyndust svo vel, þegar þær vom settar á stofn fyrir 16 ámm, en þurfa ekki endilega að vera besti kosturinn nú.“ Ekki kemur fram nein sérstök gagnrýni á störf málefnanefndanna né er ljóst hvers vegna þær em óhæf- ar til þess að takast á við þetta verkefni. Ekki er heldur gerð nein tillaga um hvemig þetta verk eigi að vinna. Undirritaður hefur verið þátttak- andi í starfí einnar málefnanefndar, þ.e. heilbrigðis- og trygginganefndar í allmörg ár, slðustu 4 árin sem for- maður nefndarinnar. Meðan flokkur- inn var í stjómarandstöðu var ekki „Sem formaður nefnd- arinnar gekk undirrit- aður á fund ráðherra og bauð honum sam- starf. Taldi ég að nauðsynlegt væri fyrir ráðherra að hafa að- gang að pólitískum ráðgjöfum í heilbrigðis- málum en treysta ekki eingöngu á embættis- menn. I stuttu máli urðum við fyrir miklum vonbrigðum. Nánast aldrei var leitað til nefndarinnar um að- stoð við skoðun mála.“ mikið líf í starfinu. Aðallega var það fyrir landsfundi að nefndin var kölluð saman til þess að semja drög að landsfundarályktun. Stefnan í heil- brigðismálum var nokkuð skýrt mótuð og síðan samþykkt á lands- fundi. Þegar flokkurinn tók við ráðuneyti í þessum málaflokki fyrir 4 árum bjuggust nefndarmenn við því, að nú kæmi nefndin til með að gegna nokkru hlutverki um fram- kvæmd þeirrar stefnu, sem hún hafði átt þátt í að móta og samþykkt hafði verið á landsfundi. Sem formaður nefndarinnar gekk undirritaður á fund ráðherra og bauð honum sam- starf. Taldi ég áð nauðsynlegt væri fyrir ráðherra að hafa aðgang að pólitískum ráðgjöfum í heilbrigðis- málum en treysta ekki eingöngu á embættismenn. í stuttu máli urðum við fyrir miklum vonbrigðum. Nánast aldrei var leitað til nefndarinnar um aðstoð við skoðun mála. Á miðju kjörtimabili fór fram upp- stokkun ráðuneyta svo sem öllum er í fersku minni. Þá glæddust vonir um að samstarf við ráðherra gæti orðið betra, sérstaklega þar sem fyrr- verandi framkvæmdastjóri flokksins var gerður að aðstoðarmanni ráð- herra og hafði tekið þátt í starfi nefndarinnar áður. Og allt fór vel af stað. Töluvert var unnið að skoðun á lyfjamálum og fleiru. En þá kom Borgarspítalamálið til skjalanna. Álits nefndarinnar á því máli var Sannleikann má endurtaka Ég fullyrði að samkvæmt sér- ákvæðum frumvarpsins um lífeyris- mál opinberra starfsmanna (bráðabirgðaákvæðum) eru tryggð sömu réttindi og opinberir starfs- menn búa nú við samkvæmt lögum og reglugerðum, nema um annað semjist. Við sem sömdum um þetta ákvæði í 17 manna nefndinni erum um þetta sammála. Jóhannes Nordal seðlabanka- stjóri, formaður 17 manna nefndar- innar sagði um þetta orðrétt í samtali við Dagblaðið: „Það er alveg gersamlega ótví- rætt að með ákvæði til bráðabirgða eru opinberum starfsmönnum tryggð óskert lífeyrisréttindi í því frumvarpi, sem við höfum skilað. Tújkun BSRB er því rétt.“ í sama streng tekur Hallgrímur Snorrason, hagstofustjóri, vara- formaður 17 manna nefndarinnar. Gerðardómur í lífeyrismálinu Ef samningar takast ekki ! við- ræðum fjármálaráðherra og heild- aldrei leitað. Ábyrgðin var í höndum Sjálfstæðisflokksins, þar sem aðilar þess voru borgarstjóri, fjármálaráð- herra og heilbrigðisráðherra. Heil- brigðisnefndin ályktaði eftir að málið kom fram að með sameiningu þess- ara stærstu sjúkrastofnana landsins væri stefnt að mikilli miðstýringu í þessum mikilvæga málaflokki, þar sem valddreifing væri ekki síður nauðsynleg en annars staðar. Því samræmdist fyrirhuguð sameining ekki stefnu Sjálfstæðisflokksins. Um pólitískar afleiðingar taldi nefndin að hér væri um mikið og viðkvæmt deilumál að ræða, sem mjög óheppi- legt væri að draga fram óundirbúið stuttu fyrir kosningar og þar kynni að valda tapi á 2.000—3.000 atkvæð- um í Reykjavík og Reykjanesi. Forráðamenn flokksins vanmátu þetta atriði algerlega og töldu að hér væri aðeins um „storm í vatnsglasi" Ólafur Örn Amarson að ræða. Annað kom þó á daginn. Annað mál, sem má nefna hér um vinnubrögð er íslensk heilbrigðis- áætlun, sem ráðherra lagði fyrir Alþingi sl. vor. Skipuð var nefnd þriggja embættismanna til að semja plagg, sem í eðli sínu er stór- pólitískt. Ráðherra lagði það síðan fyrir Alþingi án þess að nokkur umræða færi fram innan flokksins. Niðurstaðan er sú að hér er plagg, sem að mörgu leyti er gott, en þegar kemur að því hvemig reka eigi heil- brigðisþjónustuna er því best lýst með því að hugmyndafræðin er aug- Ijóslega mnnin undan rifjum sænskra sósíaldemókrata. Með öðr- um orðum hér á að taka upp sænska heilbrigðiskerfið, sem hefur sýnt sig að vera eitt dýrasta kerfíð í veröld- inni án þess að skila þeirri þjónustu, sem þörf er á. Sem sjálfstæðismanni sýnist mér hér vera á ferð hreint pólitískt slys. Niðurstaða mín af starfi í málefna- nefnd flokksins undanfarin ár er sú að vandræði flokksins stafa ekki af skorti á stefnu eða málefnaþurrð. Stefnan liggur ljós fyrir í þeim álykt- unum, sem samdar hafa verið af málefnanefndunum og samþykktar á landsfundum undanfarin ár. Vanda- málið er miklu frekar það, að flokk- urinn hefur ekki framfylgt þeirri stefnu, sem mörkuð hefur verið. Síðar! sama Reykjavíkurbréfí seg- ir: „Það er ein af syndum Sjálfstæðis- flokksins (hveijar eru hinar? (innskot ÓÖA)), að hafa ekki unnið ötullegar að sölu ríkisfyrirtækja en raun ber vitni. Það er í rauninni ákaflega erf- itt að skilja það tómlæti, sem Sjálf- stæðisflokkurinn hefur sýnt þessu máli. Umræður um sölu ríkisfyrir- tækja hófust að marki að sumarið 1983. Þá þegar kom í ljós, að það var hljómgrunnur fyrir þvi meðal kjósenda að selja fýrirtæki í eigu ríkisins. Hins vegar varð minna um framkvæmdir en efni stóðu til.“ Það skyldi þó ekki vera að við höfundur Reykj avíkurbréfs séum sammála um það, að stefnan er ljós en vandamál flokksins eru þau, að ekki hefur verið staðið við að fram- kvæma hana. Höfundur eryfiríæknir og for- maður heilbrigðis- og trygginga- nefndar Sjálfstæðisflokksins. Verði réttindalausir kenn- arar hraktir úr störfum grisjast skólar í strjálbýli eftírJónÁ. Gissurarson arsamtaka opinberra starfsmanna um lífeyrissjóðina, á 5 manna dóm- ur skipaður af Hæstarétti að reikna út iðgjald sem nægi til að standa undir þeim lífeyrisréttindum sem núgildandi lög segja til um. Vegna vantrúar okkar allra á „Kjaradómi" sem við bjuggum áður við, er ástæða til að vekja sérstaka athygli á því að þessir gerðardómar eru alls ekki sambærilegir. Veiki punkturinn í lögunum um „Kjaradóm" var að hann átti að taka tillit til þjóðarhags, sem jafnan var deiluatriði, það var m.a. þetta ákvæði sem varð þess valdandi að opinberum starfsmönnum gekk svo illa að ná rétti sínum með úrskurð- um „Kjaradóms". Sá gerðardómur sem lífeyris- frumvarpið gerir ráð fyrir, hefur það hlutverk eitt að reikna út og meta á tryggingarfræðilegan hátt hvert þurfi að vera iðgjald til að standa undir réttindum í lífeyris- málum, sem BSRB hefur tekist með áratuga baráttu að semja um við ríkisstjómir og síðan hefur verið lögfest. Höfundur er formaður Bandalags starfsmanna ríkis og bæja. Síðastliðið skólaár voru 2.757 grunnskólakennarar starfandi á ís- landi, þar af voru 433 réttindalausir, flestir á Vestfjörðum og Austurlandi. Eru þá allir taldir, þeir sem voru í fullu- eða hlutastarfi úr báðum flokk- um. Dæmi voru þess að skólar hefðu engum réttindamanni á að skipa. Talið er að ástand mála hafi síst batnað í ár, jafnvel versnað. Lögum samkvæmt hafa þeir einir rétt til skipunar eða setningar í kenn- arastarf I grunnskólum sem lokið hafa fullgildu kennaraprófí frá Kenn- araskóla íslands og sl. fimmtán ár frá Kennaraháskóla íslands svo og frá ýmsum íslenskum stofhunum sem mennta sérkennara — þar með talinn Háskóli íslands. Matsnefnd metur próf frá erlendum skólum. Svo sem öðrum starfshópum ber grunnskólakennurum að vera í stétt- arfélagi. Réttindalausir kennarar eru í sambandi þeirra, greiða iðgjöld sem aðrir en njóta mjög skertra réttinda. Strangar skorður eru settar fyrir setningu réttindalauss kennara. Ráð- inn verður hann þvi aðeins að full- reynt sé að réttindamaður fáist ekki og ekki nema til eins árs í senn. Síðan skal stjómskipuð nefnd í Reykjavík fjalla um mál þetta. (Má furðulegt telja að fræðslustjóra skuli ekki falinn úrskurður í sltkum málum. Hann er þó manna kunnugastur öllum hnútum í sínu umdæmi.) Liðið er því oft að skólasetningu — eða skóli jafnvel byijaður — er viðkomandi veit hvort hann hreppir starf það sem í boði er eðá ekki. Byijar svo sama ptslargang- an næsta haust. Laun réttindalausra kennara eru nú þremur flokkum Iægri en hinna, en verður fjórir flokkar 1. febrúar næsta árs samkvæmt lögum frá 1986. Þau voru sett að kröfu KÍ (Kennarasambands íslands) og hertu mjög snöruna að hálsi þessara rétt- lausu manna. Auk launalækkunar, sem áður er getið, þrengja þau rétt þessara manna að sækja námskeið sem Kennaraháskóli íslands annast. Samkvæmt fyrri lögum skyldu um- sækjendur hafa verið fjögur ár í starfi en nú sex ár. Fyrst kastar þó tólfunum að þeir nú skuli ekki kall- ast kennarar, þótt þeir kenni, heldur leiðbeinendur. Mörgum virðist kyn- legt að þáverandi menntamálaráð- Jón Á. Gissurarson „Réttindalausir kenn- arar eru þvi síst til trafala, þeir eru og munu verða í náinni framtíð ómissandi. Þeim ber að taka með velvilja og létta þeim róðurinn.“ herra, Sverrir Hermannsson, skyldi standa að setningu þessara laga. Þau bitna harðast á átthögum hans og kjördæmi. Takist Kf að flæma þessa menn úr starfí, sem það virðist stefna markvisst að, leggjast skólar niður ! báðum þessum héruðum. Engin von er að úr rætist um framboð á rétt- indamönnum hin næstu ár. Rétt er að ekki hafa réttindalausir lokið kennaraprófi. Sjálfsagt er skóla- ganga þeirra mislöng. Sagt er þó að annar hver réttindalausra hafi lokið stúdentsprófi en þriðji hver hinna sem í starfi eru. Undanfarið hefur Kennaraháskóli íslands brottskráð 100 til 110 kenn- araefni árlega. Af þeim hafa um 70 gerst kennarar ár hvert, en hinir horfíð til annarra starfa. Þyrfti þvf sex slíka árganga til þess að leysa þá réttindalausu af hólmi. Auk þess er baráttumál KÍ að fækka I bekkjar- deildum, lækka kennsluskyldu grunnskólakennara og lengja skóla- dag. Þetta eitt myndi auka kennara- þörf svo hundruðum skipti. Réttindalausir kennarar eru því síst til trafala, þeir eru og munu verða í náinni framtíð ómissandi. Þeim ber að taka með velvilja og létta þeim róðurinn. Eitt af því væri íjar- kennsla, svo að nám gætu þeir stundað jafnhliða starfi. Útvarp, sjón- varp, myndbönd, bæklingar standa til boða. Aðgerðir þola enga bið. Mér sýnist brýnast nú að: 1. réttindalausir kennarar sem í skólum starfa hljóti á ný starfsheitið kennari; 2. fjarkennslu verði tafarlaust hrundið í framkvæmd; 3. skólastjóra verði heimilt að ráða réttindalausan kennara með nokkrum fyrirvara, t.d. mánuði áður en kennsla hefst; 4. launamunur sá sem taka á gildi 11. febrúar nk. komi ekki til fram- kvæmda; 5. staða kennara sem stundar §amám með árangri verði ekki aug- lýst laus til umsóknar. Ljóst er að lagabreytingar þarf til svo að þetta næði fram að ganga. Það er brýnna fyrir Vestfirði að fá kennara að skólum sínum heldur en löggilda aflóga sláturhús á Bfldudal. Of fáir útskrifast úr Kennarahá- skóla íslands og of margir þeirra sækja í önnur störf. Of lág laun hafa hér verið þrándur í götu. Þau hafa nú hækkað að mun, en betur má víst ef duga skal. En annað kemur til. Neikvæð blaðaskrif um kjör og að- búnað kennara frá hendi KÍ hafa vafalaust gert unga menn fráhverfa kennarastarfi. Þessu þarf að breyta, gera umræðu jákvaeða, laða ungt fólk til kennarastarfa í stað þess að fæla það frá. Væri nú ekki ráð að stofna kenn- aradeild við hinn nýja háskóla á Akureyri? í hinum mörgu skólum á Akureyri byðist nemendum aðstaða til æfinga undir leiðsögn góðra kenn- ara. Þann hátt tel ég vænlegri heldur en að kennaraskóli hafi æfingaskóla á sinni könnu svo sem nú er I Reykjavík. Heimilda hef ég aflað hjá formanni Kennarasambands íslands, frú Svan- hildi Kaaber, Kennaraháskóla íslands \ og lögum frá 1978 og 1986 um rétt- indi kennara og skólastjóra. Höfundur er fyrrverandi skóla- stjóri Gagnfræðaskóla Austurbæj-

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.