Morgunblaðið - 07.01.1988, Síða 35

Morgunblaðið - 07.01.1988, Síða 35
34 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 1988 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 1988 35 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aöstoöarritstjóri Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Auglýsingastjóri Árvakur, Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 55 kr. eintakið. Staðgreiðsla orðin að veruleika Iáraraðir hefur verið rætt um að taka upp stað- greiðslu skatta. Fyrir rúmum tveimur áratugum blossuðu upp miklar umræður um þetta mál. Þá höfðu verið mikil uppgrip í síldveiðum í nokkur ár en skyndilega hvarf síldin. Þetta þýddi mik- ið tekjutap sjómanna, sem urðu þá að greiða skatta á tekjulitlu ári af rriiklum tekj- um ársins áður. Sérstakar ráðstafanir þurfti að gera til þess að auðvelda sjómönnum þessar skattgreiðslur en í kjölfar þess urðu víðtækar umræður um staðgreiðslu skatta. Sjálfsagt hafði verið rætt um staðgreiðslu skatta fyrir þann tíma og síðan hafa hvað eftir annað komið upp miklar umræður um þetta greiðslu- kerfi skatta. Það var hins vegar ekki fyrr en snemma á sl. ári, að Þorsteinn Pálsson, sem þá gegndi embætti fjár- málaráðherra, tók ákvörðun um að koma á staðgreiðslu skatta nú um þessi áramót. Það var gert í kjölfar kjara- samninga, þar sem aðilar vinnumarkaðarins lýstu áhuga á að þetta fyrirkomu- lag yrði tekið upp. Yfirleitt var ákvörðun Þor- steins Pálssonar fagnað, en þó heyrðust efasemdir um, að hægt væri að koma þess- ari kerfísbreytingu í fram- kvæmd með svo skömmum fyrirvara. Þessar úrtöluraddir heyrðust m.a. í hópi stjórnar- andstæðinga og það fór heldur ekki á milli mála, að ýmsir aðrir töldu að farið væri of hratt í þessar breyt- ingar. Staðgreiðsla skatta kom til framkvæmda nú í byijun jan- úar. Mikil undirbúningsvinna hefur farið fram undanfarna mánuði. Ekki verður annað séð en að framkvæmdin hafi gengið betur en jafnvel hinir bjartsýnustu þorðu að vona. Þetta er mesta bylting í skattakerfí okkar í áratugi. Staðgreiðslan þýðir, að þær stéttir, sem búa við miklar sveiflur í. tekjum eins og t.d. sjómenn hafa nú minni áhyggjur af skattgreiðslum sínum en ella. Staðgreiðslan þýðir einnig, að skattgreið- endur eiga auðveldar með að skipuleggja fjármál sín en áður. Þeir vita nú nokkurn veginn að hverju þeir ganga í greiðslum til opinberra að- ila. Þá skiptir það ekki síður máli, að skattprósentan þykir sanngjörn. Miklar sveiflur í skattgreiðslum milli fyrri hluta árs og síðari hluta árs, sem hefur oft valdið skatt- greiðendum erfiðleikum eru nú úr sögunni. Skattakerfi okkar er smátt og smátt að verða nútíma- legra og einfaldara. Með staðgreiðslukerfi skatta fækkar mjög ýmsum frá- dráttarliðum, sem vafalaust hafa leitt til misnotkunar að einhverju leyti. Staðgreiðslu- kerfið ætti að auðvelda skattyfirvöldum að fram- fylgja skattalögum en á því hefur áreiðanlega verið mis- brestur. Það er öllum til góðs, að í þessum efnum verði hreint borð. Vonandi auðveldar stað- greiðslan stjórnvöldum að fást við skattsvik, sem lengi hafa legið hér í landi. Það er réttlát krafa þeirra, sem borga fulla skatta af tekjum sínum að tekið verði á skatt- svikum af einbeitni. Sú var tíðin, að það þótti sjálfsagt að svíkja undan skatti, ef þess var nokkur kostur. Sanngjöm skattaprósenta á að öllu jöfnu að draga úr skattsvikum. Þeir, sem hafa stundað þá iðju ættu að nota tækifærið nú, þegar þessi merka breyting verður á skattkerfi ókkar til þess að taka upp nýja siði. Framundan em áfram- haldandi breytingar á skatta- kerfinu. Skiptar skoðanir eru um virðisaukaskatt en nú virðist stefnt markvisst að því, að hann verði tekinn upp um næstu áramót. Núverandi söluskattskerfi kallar á mikil skattsvik , eins og allir vita. Væntanlega mun virðisauka- skattur einnig auðvelda skattayfirvöldum að inn- heimta þann skatt, sem þeim ber. BREYTINGAR A SÖLUSKATTI, TOLLUM OG VÖRUGJÖLDUM Vömrýmist hækkaeða lækka í verði MEÐ nýjum lögum um söluskatt, breytingar á tollum og af- nám vörugjalds verða verulegar breytingar á vöruverði, sem ýmist hækkar eða lækkar eftir vörutegundum frá því sem áður var. Um 1.250 milljónum króna verður varið til aukinna niðurgreiðslna á ýmsum neysluvörum heimilinna og sumar tegundir búvara hækka því ekki í verði. Má þar meðal ann- ars nefna mjólk, skyr, smjör og dilkakjöt. Af öðrum vörum sem ekki taka verðbreytingum má nefna föt og skófatnað, húsgögn, skólavörur, sápur og þvottaefni, bifreiðar, áfengi og tóbak og gosdrykki. Hins vegar munu aðrar matvörur ýmist hækka eða lækka hækka í verði og af þeim sem hækka eru helstar alifugla- og svínakjöt, nautakjöt, fiskur, kaffi, sykur, brauð, og nýir ávextir. Af þeim matvörum sem lækka í verði má nefna haframjöl og heilhveiti, niðursoðna og þurrk- aða ávexti og fryst og niðursoðið grænmeti. Auk áðurnefndra niðurgreiðslna verður um 600 milljónum króna varið til sérs- takra hækkana á bótum lífeyristrygginga. Heildaráhrif þessara breytinga á verðvísitölur, að teknu tilliti til Yfirlit um áætlaðar verðbreyt- ingar. Dæmi. 1. Vörur sem ekki taka verð- breytingum: - Mjólk - Skyr - Smjör - Dilkakjöt - Gosdrykkir - Sápur og þvottaefni - Föt og skófatnaður - Húsgögn - Afengi og tóbak - Bifreiðar - Skólavörur 2. Vörur sem hækka í - Alifugla- og svínakjöt - Nautakjöt - Fiskur - Innflutt nýtt grænmeti - Kaffi - Sykur - Brauð - Ostar - Egg - Nýirávextir - Þvottavélar, kæliskápar, saumavélar 3. Vörur sem lækka í verði: - Niðursoðnir og þurrkaðir ávextir - Fryst og niðursoðið grænmeti - Haframjöl og heilhveiti - Sjampó - Tannburstar - Tannkrem - Varalitir - Borðbúnaður - Hnífapör - Þurrkarar verði: Áætl. verö- breytinjj 1% 5-10 10-15 10 7 2-3 13 13 10-15 5-10 13 15 35 15 9 25 45 25 47 40 50 15 - Sjónvörp og myndbandstæki 11 - Hljómflutningstæki 15 - Frystikistur 5 - Skólaritvélar 40 - íþróttavörur 10—40 - Bifreiðavarahlutir 20 - Hjólbarðar 20 - Hreinlætistæki 45 - Blöndunartæki 30 - Raflagnavörur 30 - Gólfteppiogdúkar 20 - Steypustyrktatjárn 5 niðurgreiðslna eru þær að fram- færsluvísitala breytist ekki, byggingarvísitala lækkar um 2,3% og lánskjaravísitala lækkar um 0,8%. Tollalækkanir og afnám fjögurra mismunandi vörugjalda leiða af sér lækkun íjölmargra vörutegunda. Þar á meðal er ýmis matvara, svo sem áður er getið, hreinlætis- og snyrtivörur, borð- búnaður og búsáhöld. Fjölmargar byggingarvörur lækka í verði, meðal annars hreinlætistæki, blöndunartæki, kranar, gólfteppi og dúkar, efni til raflagna og steypustyrktaijárn. Sem dæmi um skyldar vörur, sem ýmist hækka eða lækka I verði má nefna að sjónvörp, myndbönd og hljóm- flutningstæki lækka, kæliskápar og þvottavélar hækka, frystiskáp- ar og þurrkarar lækka. Bílavara- hlutir og hjólbarðar stórlækka í verði og sama gildir um ýmsar íþróttavörur. Ef tekin eru nokkur dæmi um áætlaðar verðbreytingar má nefna að alifugla- og svínakjöt hækkar um 5 til 10%, nautakjöt um 10 til 15% og fiskur um 10%. Af vörum sem lækka í verði má nefna niður- soðna ávexti sem lækka um 35%, borðbúnaður og hnífapör lækka um 40 til 50%, sjónvörp og mynd- bandstæki lækka um 11%, hljóm- flutningstæki um 15%, bifreiða- varahlutir lækka um 20% og hreinlætistæki um 45%, svo nokk- uð sé nefnt. Annríki var í verslunum í gær þegar starfsfólk vann við að skipta um verðmiða á vörum. Mikil verðlækkun á bama- vörum off íþróttavörum NÝJU söluskattslögin hafa meðal annars þau áhrif að miklar verð- lækkanir verða á ýmsum barnavörum, íþróttavörum og ýmsum heimilistækjum. Sem dæmi má nefna að barnareiðhjól lækka um 48% og barnavagnar um 42%. Samkvæmt upplýsingum frá Vörð- unni h.f., sem verslar með barnavagna var áætlað að „Silver Cross“ barnavagn, sem kostaði um 27 þúsund krónur færi niður fyrir 20 þúsund krónur eftir verðbreytinguna. Lækkun á íþróttavörum nemur allt að 55%, sjónvörp og mynd- bandstæki lækka um 11% og hljómflutningstæki um 15%. I Radíóbúðinni fengust þær upplýs- ingar að Goldstar sjónvörp, með 20 tommu skermi, sem kostaði 38.900 krónur kostaði nú 33.500 krónur, svo dæmi sé tekið. Sam- stæða af Goldstar hljómflutnings- tækjum, með öllu inniföldu, þar á meðal geislaspilara fer úr 53.600 krónum í 43.030 krónur. Enn meiri verðumunur er þó á dýrari tækjum og sem dæmi má nefna að mynd- Yfirlit um áætlaðar verðbreytingar: Heiti íþróttavörur: Knettir Hlutir og búnaður til fimleika og fij. íþr. HlUtir og bún. f. borðtennis ísskautar og hjólaskautar Golfkylfur Taflborð og taflmenn Spil og skór. Barnavörur: Bamareiðhj. og varahl. til þ. Bamavagnar og varahl. til þ. Bamabílstólar Bamapelar Barnasnuð Hljómplötur og segulbönd m. ísl. efni Hljómplötur og segulbönd m. erl. efni Tollur Vörugj. T V verða Verð- lækkun 35% 0% 0% 0% 26% 35% 0% 0% 0% 26% 50% 24% 0% 0% 46% 50% 0% 0% 0% ‘33% 35% 0% 0% 0% 26% 50% 24% 0% 0% 46% 80% 24% 0% 0% 55% i verði fremur en annar: fatnaður 50% 30% 0% 0% 48 40% 24% 0% 0% 42% 20% 0% 0% 0% 16% 40% 30% 0% 0% 45% 35% 24% 0% 0% 40% 20% 0% 0% 0% 16% 50% 0% 0% 0% 33% bandsupptökuvélar, sem áður kostuðu 144.800 krónur kosta nú 89.980 krónur. Lækkun á síma- tækjum nemur um 40% og Kanda símakerfi, sem áður kostaði 106 þúsund krónur kostar nú um 60 þúsund krónur. Nokkuð er mismunandi eftir verslunum hvenær verðbreyting- amar taka gildi og fer það eftir vörubirgðum. Sumar verslanir hafa þó ákveðið að lækka vöruverð strax í samræmi við nýju sölu- skattslögin og selja gamlar birgðir með lækkuðu verði. Þar á meðal er Radióbúðin og lækkuðu allar vömr þar þegar í gær. Halldór Laxdal yngri, verslunarstjóri í Rad- ióbúðinni, sagði í samtali við Morgunblaðið að þar litu menn svo á að nauðsynlegt væri að gera þessar breytingar um leið og lögin taka gildi, þótt gömlu birgðirnar fæm þá á lægra verði. „Þeir kaup- menn sem ætla sér að halda gömlu birgðunum á hærra verðinu skilja ekki eðli þessa máls,“ sagði Hall- dór. „Við emm hins vegar sann- færðir um að það muni skila sér þegar fram í sækir að láta þessar verðlækkanir taka þegar í stað gildi. Fólk á ömgglega eftir að vera mjög á verði gagnvart vöm- verði í kjölfar þéssara miklu breytinga og mun ekki versla við þær verslanir sem halda sig í hærri kantinum vegna gamalla birgða.“ Hækkun á mat- væliini er mismíkil Við alla þessa útreikninga er gert ráð fyrir sama álagningarhlutfalli og eftir breytinguna og tollum miðað við samninga EFTA/EB. Vömr frá Asíu, Afríku og Ameríku fá í sumum tilfellum á sig ytri tolla á bilinu 0—30%. Vörugjald er þó alltaf óbreytt. ÞÆR MATVÖRUR sem hækka munu við. söluskattsbreytinguna í dag hækka mjög mismikið - frá 2% og upp i 25% - því niður- greiðslur, lækkun á kjarnfóðurgjaldi, og lækkanir á tollum og vörugjald vega á móti söluskattshækkuninni í mörgum tilvikum. Aðrir liðir sem hækka vegna álagningar söluskatts eru m.a. einka- flugvélar og eldsneyti á þær, aðgangseyrir að heilsuræktarstofum, sólbaðsstofum, útiskemmtunum og íslenskum kvikmyndum. Nokkur dæmi um matvöru sem hækkar við söluskattsbreytinguna I dag eru: niðursneitt formbrauð hækkar úr 63 krónum í 72 krón- ur, eða um 13,6%; eitt kíló af ýsuflökum hækkar úr 276 krónum í 303 krónur, eða um 10%; eitt kíló af rauðum amerískum jólaepl- um hækkar úr 69 krónum í 86 krónur, eða um 25%; eitt kílo af sykri hækkar úr 16 krónum í rúm- ar 18 krónur, eða um 13,6%. Mjög mismunandi er hvað innfluttir nýir ávextir hækka mikið, en að meðal- tali er hækkunin 13%, og meðal- nyju talshækkun á innfluttu grænmeti er 7%. Ekki er alveg ljóst hve mikið egg, nautakjöt, svínakjöt, og ali- fuglar hækka, en þar kemur 25% söluskattur en enginn var fyrir. Á móti kemur að gjald á kjarnfóðri lækkar, og áætlar fjármálaráðu- neytið að egg, alifugla- og svína- kjöt hækki um 5-10% þegar á heildina er litið, og nautakjöt um 10-15%. Kaupmaður sem Morgun- blaðið ræddi við sagði þó að samkvæmt hans skilningi myndu þessar vörur hækka um 25% í dag, en lækkunin á kjarnfóður- gjaldi myndi síðan skila sér smám saman út í verðlagið; fyrst á eggj- um og alifuglum, en síðar á svína- og nautakjöti. Ef þetta er raunin niun kíló af eggjum hækka úr 199 krónum í 249 krónur fyrst í stað, en lækka aftur eftir nokkra daga í 209-219 krónur. Tíu klukkustundir í sólbaðsstofu hækka úr 1880 krónum í 2350 krónur, eða um 25%, og aðgangs- eyrir að íslenskum kvikmyndum myndi hækka í 437 krónur ef reiknað er með að hann sé 350 krónur í dag. Aðgangseyrir að útiskemmtunum mun einnig hækka um 25%, og að öðru óbreyttu myndi þá aðgangur að útihátíð um verslunarmannahelgi hækka úr 4000 krónum j 5000 krónur. Eldsneyti á einkaflugvélar mun hækka úr Urskurður skiptaréttar vegna kröfii Ragnars Kjartanssonar í bú Hafskips: Þrotabúið sýkn- að af kröfuum viðbótarlaun Ragnari gert að greiða þrotabú- inu 2,8 milljónir króna. ÞROTABÚ Hafskips hf. hefur verið sýknað í skiptarétti Reykjavík- ur af kröfum Ragnars Kjartanssonar fyrrverandi forsljóra og stjórnarformanns Hafskips um skuldajöfnun kröfu sem hann gerði í búið vegna ógoldinna viðbótarlauna, á móti kröfum búsins á hend- ur honum. Úrskurðað var að Ragnari bæri að greiða þrotabúinu rúmlega 2,8 milljónir kr. með yöxtum vegpia skuldar hans vegpia bifreiðakaupaláns, úttektar af hlaupareikningum Hafskips og oftek- inna viðbótarlauna. Ágreiningsefnið á rætur að rekja til mismunandi túlkunar málsaðila á útreikningi viðbótarlauna fyrrver- andi forstjóra Hafskips frá árinu 1978 til gjaldþrotaskiptanna, þar til úrskurður um gjaldþrotaskipti var kveðinn upp 6. desember 1985. Ragnar lýsti kröfu í þrotabúið á sínum tíma að fjárhæð 700 þúsund krónum til skuldajafnaðar við lán sem hann hafði fengið hjá Hafskip vegna bifreiðakaupa. Jafnframt gerði hann í kröfulýsingunni fyrir- vara um frekari skuldajöfnuð, allt að jafnvirði 125.390 bandaríkjadalir vegna óuppgerðra viðbótarlauna sem hann taldi sig eiga inni hjá félaginu, til að mæta öðrum hugs- anlegum kröfum þrotabúsins á hendur honum. Skiptastjórar höfn- uðu þessum kröfum Ragnars og síðar varð samkomulag um að reka sérstakt skiptaréttarmálum þennan ágreining. Ágreiningurinn er um útreikning viðbótarlauna til forstjóra Hafskips frá árinu 1978, samkvæmt samn- ingum þeirra við stjórn félagsins. Viðbótarlaunin áttu að vera hlutfall (2—3,5%) af rekstrarafkomu, þ.e. hagnaði áður en dreginn er frá fjár- magnskostnaður, afskriftir og skattar. Útreikningar endurskoð- enda aðila stangast á svo mörgum milljónum munar. Ragnar byggir kröfu sína á út- reikningi Helga Magnússonar endurskoðanda á viðbótarlaunum forstjóranna á árunum 1978—1984. Samkvæmt þeim útreikningum bar forstjórunum alls rúmlega 600 þús- und bandaríkjadalir fyrir þetta tímabil, eða um 25 milljónir kr. ef reiknað er með gengi 41,52 eins og gert er í úrskurðinum. Frá drag- ast úttekin laun og vextir bætast við en niðurstaðan er sú að forstjór- arnir, sem voru tveir, hafi hvor um sig átt inni hjá félaginu 125.390 bandaríkjadali við gjalþrot félagas- ins, eða 5,2 milljónir kr. Ragnar gerði ekki kröfu um greiðslu á þess- ari inneign nema sem nemur kröfum þrotabúsins á hann. I útreikningi Valdimars Guðna- sonar endurskoðanda sem varnar- aðili vildi leggja til grundvallar, er viðurkennt að viðbótarlaun forstjór- anna hafi átt að vera rúmlega 400 þúsund dollarar, eða 16,6 milljónir, en ekki 25 milljónir. Niðurstaða hans er sú, að teknu tilliti til úttekt- ar forstjóranna og vaxta, að for-- stjórarnir hafi verið búnir að ofgreiða sér laun, sem samsvarar 1,5 milljónum á hvorn. Skiptarétturinn tók útreikninga Valdimars Guðnasonar gilda í flest- um atriðum. Þó tók hann ekki afstöðu til útreiknings viðbótar- launa vegna ársins 1984, þar sem málsaðilar hafi ekki lagt fram full- nægjandi gögn um það ágreinings- atriði. Úrskurðurinn var síðan þannig að þrotabú Hafskips er sýknað „að svo stöddu“ af kröfum Ragnars Kjartanssonar til viðbótar- launa vegna-ársins 1984 og sýknað af öðrum kröfum Ragnars. Ragnari er hins vegar gert að greiða þrota- búi Hafskips 2.849.153 krónur auk dráttarvaxta. Málskostnaður er felldur niður. Sú fjárhæð sem Ragnari er gert að greiða sundurliðast þannig: Skuld vegna bifreiðakaupaláns, 700 þúsund krónur, skuld vegna úttekt- ar á hlaupareikningum í Útvegs- banka íslands 622.753 kr. og oftekin viðbótarlaun 1.526.400 kr. Valtýr Sigurðsson héraðsdómari, skipaður setuskiptastjóri í málinu, kvað upp úrskurðinn, ásamt með- dómsmönnunum Reyni Ragnars- syni endurskoðanda og Þorgeiri Órlygssyni settum prófessor. Úrskurðurinn var kveðinn upp 31. desember sl., en endurrit úr skiptabók var tilbúið í gær. Landssamband lífeyrissjóða: Breytingar á húsnæð- islögunum bornar undir félagsfund STJÓRN Landssambands lífeyrissjóða ákvað á fundi sínum á dögunum að bera undir félagsfund nokkrar breytingar sem gerðar voru á hús- næðislögunum, sem stjómin telur að bijóta kunni í bága við samkomulag það sem gert var við Húsnæðisstofnun. Verða fulltrúar lífeyrissjóð- anna kallaðir til fundar 18. janúar næstkomandi. Pétur H. Blöndal formaður Lands- sambands lífeyrissjóða sagði í samtali við Morgunblaðið að þau atriði sem hér um ræðir séu í fyrsta lagi að lánsréttur sjóðsfélaga lífeyr- issjóða hefur verið skertur nokkuð. í öðru lagi fer nú 23% af lánveiting- um sjóðanna til Byggingarsjóðs verkamanna í staðin fyrir 13% á síðasta ári. í þriðja lagi 10% af ráð- stöfunarfé sjóðanna er nú bundið hjá Byggingarsjóði. „Þetta eru peningar sem eiga að vera í sjóði hjá Húsnæðisstofnun um áramót og ekki á að lána út,“ sagði Pétur. „Mér sýnist þetta fara beint í ríkishítina. Með þessu eru sjóðirnir famir að fjármagna lausafjárvanda ríkissjóðs. Mönnum finnst vera ákveðin samlíking með framlögum lífeyrissjóðanna og örlögum launa- skattsins, sem eitt sinn átti að renna til byggingarsjóðanna óskertur en ríkið tók svo alltaf meira og meira í sína þágu. Við skrifuðum undir samkomu- lagið á sínum tíma með bókun þess efnis að ef verulegar breytingar yrðu á reglum sem varða þessi útlán áskildum við okkur rétt til að rifta samkomulaginu. Ef til vill er hvert atriði tyrir sig ekki nægileg ástæða til að rifta samkomulaginu, en spumingin er hvort þau öll þrjú séu talin til veigamikilla breytinga," sagði Pétur H. Blöndal.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.