Morgunblaðið - 02.12.1988, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 1988
13
ur samtíma- og ungra skálda skuli
fá aðgang í úrval ljóða handa skól-
um. Samt vekja nokkur sýnishorn
í Ljóðsporum efa dómarans. í rit-
dómnum eru birt þrjú þeirra, eftir
Gyrði Elíasson, Ásgeir Lárusson og
Gunnar Runólf. Þessi ljóð eru í
flokknum Leikur að orðum. I
verkefninu með ljóðunum er ítrekað
að í þessum þætti kenni margra
grasa og að rnörgum finnist sum
þessara ljóða ekki eiga það skilið
að nefnast ljóð. Nemendur eru
beðnir að velta fyrir sér hvaða
brögðum skáldin beita við að ,tala
til lesenda og koma hugsun sinni
til skila. Ljóðið Til íslands sem
gagnrýnandi birtir 'er samið sem
klippiljóð, þ.e. með misstóru letri
og nýtur sín engan veginn sett upp
á hefðbundinn hátt. Að sjálfsögðu
má gagnrýna þá ákvörðun að birta
slík ljóð til skólánota þótt það sé í
samræmi við vinnureglur sem
starfshópurinn fékk í upphafi.
Gagnrýnandi virðist telja að gefa
eigi aftur út hin ágætu skólaljóð
Kristjáns J. Gunnarssonar sem voru
fyrst gefin út 1964. Á sínum tíma
var sú bók eitt umfangsmesta verk-
efni Ríkisútgáfu námsbóka. Krist-
ján fór nokkuð troðnar slóðir í
ljóðavali og vildi ekki taka neinar
verulegar áhættur eins og hann
segir sjálfur í viðtali í afmælisriti
Námsgagnastofnunar 1987, Náms-
efiii í 50 ár. Kristján telur vanta
tilfinnanlega ljóð eftir ný og núlif-
andi skáld í ljóðasafn grunnskóla.
Til fróðleiks skal bent á að yngsta
ljóðið í margnefndum Skólaljóðum
Kristjáns er hálfrar aldar gamalt,
samið 1938. Yngsta skáldið er fætt
1908, þ.e. Steinn Steinarr og ljóð
eftir konur tæpast að finna í bók-
inni. Það gefur því augaleið að slíkt
úrval ljóða er afar ófullnægjandi
fýrir æsku landsins á ofanverðri 20.
öld og ekki í samræmi við nám-
skrár grunnskóla. í námskrám er
kveðið á um að nemendur eigi að
kynnast menningarafli þjóðarinnar,
m.a. bókmenntum fortíðar og
samtíma. Auk þess er í námskrám
lögð áhersla á skapandi starf nem-
enda, m.a. að yrkja vísur og ljóð.
Matthías Johannessen tekur undir
það sjónarmið í Skímu 2. tbl. 1986
þar sem hann segir að hlutverk
kennara eigi að vera að breyta 30
manna bekk í 30 ljóðskáld.
Gagmýnandi telur að með verk-
efnum í Ljóðsþorum felist mikið
vantraust á kennurum. Eg verð að
játa að ég átta mig engan veginn
á þeim ummælum, ég álít að kenn-
urum sé sýnt mikið traust vegna
þess að kennsluleiðbeiningar eru
ekki gefnar út sérstaklega. Kennar-
ar hafa frelsi um efnistök og skipu-
lag kennslunnar, m.a. hvaða verk-
efni eru valin og hvaða heimildir
aðrar eru notaðar við kennsluna.
Ljóðin eru einkum ætluð til notkun-
ar í 4.-6. bekk grunnskóla og kenn-
urum er ætlað að raða efninu þann-
ig að það henti þroska og áhuga
nemenda. Hins vegar má með sanni
segja að visst vantraust á kennara
komi fram í Skólaljóðum Kristjáns
þar sem nokkur ljóð eru stjömu-
merkt og talið best að nemendur
kunni a.m.k. utan að þau kvæði.
Það er meira að segja leiðbeint um
hvenær bömin eigi að læra þau
utan að. Eg álít að þessi stjörnu-
merking hafi ekki verið til góðs því
vitaskuld em nemendur misjafnir
og ekki em allir tilbúnir til að læra
ljóð utanbókar á sama aldri.
Að lokum fagna ég því að Morg-
unblaðið hafi áhuga á að fjalla um
námsbækur. Jafnframt óska ég
þess að blaðið sýni lesendum sínum
þá virðingu að um skólabækur sé
fjallað af sanngimi og á ábyrgan
hátt. Gagnrýnendur verða að afla
sér upplýsinga um verkið sem er
til umfjöllunar og leggja sig fram
við að hafa það sem sannara reyn-
ist. Vitaskuld er mikið álitamál
hvemig úrval ljóða handa skólum á
að líta út og aldrei er unnt að birta
ljóð eftir alla höfunda sem kvatt
hafa sér hljóðs. Til fróðleiks skal
einungis bent á að Anton Helgi,
Kristján Karlsson, Steinunn Sigurð-
ardóttir og Þóra Jónsdóttir eiga ljóð
í væntanlegu ljóðasafni handa ungl-
ingum.
Höfundur er námstjóri í íslensku
við menntamáloráðuneytið.
MACHO LJÓSKASTARAR
VECNA GÆÐA, VERÐS OG ÖRYGGIS
• E27 Postulíns lampahalda
• Innbyggðar leiðslur
- leiðandi í lýsingu -
Höfðar til
.fólks í öllum
starfsgreinum!
Sveinn frá Elivognm
Ljóðasafn
Sveins frá
Elivogum
Bókaútgáfan Skuggsjá í Hafh-
arfirði hefúr gefið út bókina
Andstæður, sem hefur að geyma
ljóð og vísur Sveins frá Elivogum
(1889—1945). Þetta eru ljóð og
vísur, sem birtust fyrst í bókun-
um Andstæður og nýjar andstæð-
ur, sem út komu árin 1933 og
1935. I þessari bók eru einnig
ljóð og vísur, sem Sveinn skildi
eftir sig í handriti og sonur hans,
Auðunn Bragi, hefúr valið og
tekið saman.
í fréttatilkynningu Skuggsjár
segir: „Þetta er einskonar úrval af
ljóðum og vísum Sveins, sem gefur
hvað glefggsta mynd af manninum,
svo og viðhorfum hans til lífsins,
listarinnar og samferðamannanna.
Sveinn frá Elivogum var bjarg-
álna bóndi í Húnavatns- og Skaga-
fjarðarsýslu á fyrri hluta þessarar
aldar. En hann var um leið eitt
minnisstæðasta alþýðuskáld þessa
lands og hann þótti mjög minna á
Hjálmar skáld frá Bólu í kveðskap
sínum. Báðir bjuggu þeir við óblíð
ævikjör og fóru síst varhluta af
misskilningi samtíðarmanna sinna.
Sveinn beit frá sér eins og Hjálm-
ar; eða eins og hann segir á einum
stað: Ef skáldinu verður geðið
gramt/ þá grípur það vopn sem
næst er hendi.“
Ljóðasafnið Andstæður er 208
blaðsíður. Bókin var sett og prentuð
í Prisma í Hafnarfirði og bundin í
Félagsbókbandinu Bókfelli. Kápu
teiknaði Auglýsingastofa Þóru Dal
í Hafnarfirði.
Steinunn
Sigurðardóttir
(y?\N á
FORSETA
VAKT
Dagar i lífi Vigdísar
Finnbogadóttur
Steinunn Sigurðardóttir
IN Á FORSETAVAKT
Dagar í lífi Vigdísar Finnbogadóttur
IÐUNN
Ein á forsetavakt er lýsing Steinunnar Sigurðardóttur
rithöfundar á lífi og störfum Vigdísar Finnbogadóttur
forseta. Með næmri athygli og innsæi skáldsins
bregður Steinunn upp litríkri mynd og sýnir hið
flókna svið sem forseti íslands þarf að sinna. Petta
er persónuleg bók, þar sem Steinunn skyggnist undir
yfirborðið og veltir fyrir sér hver Vigdís
Finnbogadóttir raunverulega er og hvernig forseta
við höfum eignast í henni. Hér fá lesendur að
skyggnast inn í hugarheim forseta síns, og fræðast
um hvernig er að gegna því viðkvæma og
vandasama hlutverki að vera ein á forsetavakt.
ISICHSKA AUCl ÝSISCÁSTOFÁS hf