Morgunblaðið - 02.12.1988, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 1988
Sörli Ágústsson
Jrá Kjós - Minning
Fæddur 6. maí 1910
Dáinn 24. nóvember 1988
I dag er til moldar borinn Sörli
Agústsson frá Flateyri við Önund-
arfjörð. Ekki er ætlun mín að rekja
hér ævisögu hans, það munu án
vafa aðrir gera er gjör þekkja, að-
eins örfáir helstu drættir.
Hann var fæddur að Kjós í Ár-
neshreppi í Strandasýslu þann 6.
maí 1910 og ólst þar upp í stórum
- *systkinahópi. Ungur missti hann
föður sinn og ævistarfið hófst því
snemma, svo sem títt var á þeim
árum til sveita. Vann hann á búi
móður sinnar og stjúpföður. Hugur
hans stóð mjög til mennta, enda
góðum gáfum gæddur. Á því var
þó enginn kostur. Aðeins eitt systk-
inanna úr hinum stóra barnahópi
var unnt fjárhags vegna að setja
til mennta. Hann varð síðar þjóð-
kunnur vísindamaður og prófessor
við Háskóla íslands, Símon Jóh.
Ágústsson. Þó skólagangan yrði því
ekki löng var ailt hans líf samfelld
þekkingarleit og sjálfsnám. Hann
las alla tíð margháttaðan fróðleik
og var fús að miðla af þeim þekk-
ingarbrunni og liðtækur vel í um-
ræðu á fjölmörgum sviðum.
Á manndómsárum hans var reist
í landi Kjósar síldarverksmiðja og
í kringum þann atvinnurekstur reis
þorpið í Djúpavík. Meðan það síldar-
ævintýr stóð vann hann þar í lýsis-
bræðslunni. Er því lauk lagði hann
ásamt eiginkonu sinni, Sigurbjörgu
Guðmundsdóttur, land undir fót.
Hófu þau búskap að Kirkjubóli í
Valþjófsdal í Önundarfirði. Reistu
þau þar myndarbú, enda húsbónd-
inn hagur vei. Eignuðust þau átta
böm, öll hið mætasta fólk, enda
ekki langt að sækja það. Er stór
ættbogi frá þeim kominn. Þau hjón
slitu samvistum og flutti Sörli þá
til Flateyrar þar sem hann síðan
bjó allt til æviloka. Stundaði hann
þar sjómennsku á togurum og fiski-
bátum bæði frá Flateyri og Súg-
andafirði.
Það er þá, sem kunningsskapur
hans og móður minnar hófst. Hún
var þá 39 ára gömul, nýorðin ekkja
með sex barna hóp. Gekk hann
okkur öllum í föðurstað og reyndist
okkur sem hinn besti faðir. Víst er
að hefði hans ekki notið við, hefðum
við ekki öll náð þar sem við þó erum.
Nú er leiðir skiljast um stund,
flyt ég Sörla bestu þakkir móður
minnar og okkar systkina, tengda-
barna og bamabarna fyrir ljúfa og
góða samfylgd. Sé hann kært
kvaddur. Hafí hann heila þökk fyr-
ir alla sína ást og umhyggju. Eg
kveð í þeirri góðu vissu, að göfug-
menni verði góð heimkoman.
Öllum aðstandendum votta ég
okkar dýpstu samúð.
Guðvarður Kjartansson
0*
,0*

e*tna$umnQ
í dag í Austurstrœti
á morgun í Knnglunni
Mikid úrval af pennum af bestu gerð.
Sérfrœómgar aðstoða við val.
Okeypis áletrun sýningardagana
Skrautritun
Verið velkomin

O

! 111.
Sörli Ágústsson hálfbróðir minn
er nú fluttur yfir fljótið mikla sem
skilur á milli lífs og dauða. Hann
andaðist á Hrafnistu að kvöldi 24.
nóvember 1988, þá nýkominn frá
Vífilsstöðum en hann hafði dvalið
þar um hálfs mánaðar skeið, því
eitt af því er þjáði hann mjög í
seinni tíð var slæmur astmi. Reynd-
ar var hann orðinn gjörsamlega
útslitinn '\máður því aldrei hafði
hann hlíft sér í heimsins striti og
byijaði langt um tíma fram að vinna
öll hin erfiðustu störf. Eg held að
ég segj það satt að eftir fermingar-
aldur batt hann hvern heybagga
sem bundinn var og önnur vinnu-
brögð voru eftir því. Eg sem þessar
línur rita er elst af seinna hjóna-
bandi mömmu en hún var tvígift
og giftist Jóni Danielssyni 1917 og
fæddist ég frostaveturinn mikla
1918.
Faðir minn var eyfirskrar ættar
og heilsuveill þá þegar þótt ekki
væri þar aldrinum um að kenna.
Móðir mín Petrína Sigrún Guð-
mundsdóttir hafði gifst Ágústi Guð-
mundssyni í Kjós aldamótaárið
1900 og flust til hans að Kjós.
Þá voru tímar aðrir en nú og
hafði hún með sér föður sinn Guð-
mund Ólason og móður sína Sigríði
Pétursdóttur sem þá var fulllærð
Ijósmóðir. Hún var það reyndar er
hún kom í Árneshrepp og hafði
notið meiri menntunar en þá var
algengt um ljósmæður.
í Arneshreppi kynntist hún svo
afa og eignuðust þau bara mömmu.
Mamma átti því 5 börn fyrir með
Ágústi og voru þau samkvæmt ald-
ursröð: Sveinsína elst þá Símon
síðan Sigríður þá Sörli og Guð-
mundur yngstur. Eina telpu misstu
þau unga svo börn Ágústs voru 6.
Ágúst Guðmundsson var afburða
duglegur maður bæði til lands og
sjávar og lærður trésmiður var
hann, hafði lært trésmíði í Kaup-
mannahöfn það var tekið til þess
hvað Kjósar-baðstofan var vel
byggð en hana byggði hann áður
en mamma fluttist til hans. Hjóna-
band þeirra var farsælt þar til
Ágúst lést úr lungnabólgu langt um
aldur fram en lungnabólgan var þá
vágestur sem engin meðul voru til
við.
Þá tekur Guðmundur Ólason þótt
aldraður væri orðinn við búsforráð-
um fyrir mömmu og gekk það furðu
vel því börnin hjálpuðu til eftir getu,
þar til mamma kynntist og giftist
pabba 1917 sem áður er sagt. Síðan
fæðumst við Ingibjörg, Ágústa og
Guðrún Jónsdætur, pabbi var tölu-
vert menntaður maður á þeirra tíma
vísu. En það sem mér mun þó allt-
áf verða minnisstæðast í fari hans
var yndisleg söngrödd, einkum var
hann stórkostlegur bassi, og hefði
komist langt í dag.
Þær eru ótaldar allar þær yndis-
stundir er hann leiddi í bæinn með
sínum fagra söng og við dætur
hans sungum allar og eiginlega
fékk hann flest heimilisfólkið til að
syngja. Pabbi hafði gift sig sem
ungur maður Ingibjörgu Þorgríms-
dóttur. Þau eignuðust einn son Sig-
urð P. Jónsson en Ingibjörg dó er
hann fæddist og tók þá Sigurgeir
Daníelsson bróðir pabba drenginn
í fóstur og ól upp til fullorðins ald-
urs. Við fengum því ekki að kynn-
ast Sigga fyrr en fermingarárið
hans en þá vildi Sigurgeir að hann
fengi að kynnast sínum rétta föður
og hálfsystrum.
Urðu það miklir fagnaðarfundir
mjög fljótlega. Hjónaband mömmu
og pabba var afburða gott og að
æskuheimili mínu mun ég alltaf búa
því á þessu mannmarga heimili ríkti
ávallt svo mikil gleði og eining.
Pabbi hafði flest sín ár starfað
ýmist við bókhald eða kennslu og
reyndi eftir bestu getu að kenna
hálfsystkinum mínum. Símoni héldu
engin bönd að fara til náms er hann
var tvítugur og var hann mjög mik-
ill lærdómsmaður, en pabbi sagði
alltaf að ekki hefði Sörli lakari
námsgáfur, en þar sem hann var
sterkasta vinnuafl heimilisins kom
það aldrei til mála enda á þeim
árum engin peningageta.
En heilsu föður míns hrakar stöð-
ugt og árið 1929 deyr hann í sept-
ember úr hjartaslagi. Er þá mamma
orðin ekkja öðru sinni, ég er þá 12
ára, Gústa 10 og Gunna 8 ára. En
um vorið kemur ung og glæsileg
kona að Kjós, er það Sigurbjörg
Guðmundsdóttir sem er unnusta
Sörla. Eftir um það bil ár eignast
þau fallega telpu sem er látin heita
Jóna eftir föður mínum og Sigur-
björg og Sörli gifta sig, en við bú-
inu taka þau 1930.
Um þetta leyti gýs upp síldaræv-
intýrið á Djúpuvík. Þá byggir Sörli
sér hús þar og er alltaf starfandi
við skilvindurnar í vélarhúsinu á
Djúpavík. Sigurbjörg og Sörli voru
svo ástfangin hvert af öðru að til
þess var tekið og eignuðust þau
saman átta mannvænleg og falleg
börn.
Sveinsína og Alexander flytjast
aftur í Kjós, þar til þau byggðu sér
einnig hús á Djúpuvík en nytjuðu
þó Kjós nokkuð, en leigðu öðrum
töluverðar slægjur þar. Hús þeirra
stendur þar enn, og mun það mest.
vera Skúla Alexanderssyni alþingis-
manni og börnum hans að þakka.
Því þau fara þangað á sumrin og
hafa haldið húsinu vel við.
Það er annars mikill töframáttur
sem er í þessum afskekkta hreppi
að minnsta kosti fyrir þá sem þar
hafa alist upp. Hvergi hef ég séð
dýrðlegri kvöldfegurð en þar. Fjöllin
gnæfa þar há og tignarleg og sjór-
inn er eins og spegill. Hvergi hefur
mér liðið eins vel og á Kjósar-
heimilinu í bernsku og bý ég enn
að þeim áhrifum og ég held að öll
systkini mín gjöri það líka, en þeim
fækkar nú óðum. Guðmundur bróð-
ir er nú einn eftir af börnum Ágústs
í Kjós og Guðrún yngsta systir okk-
ar dó 3. júlí á þessu ári eftir margra
ára erfið veikindi. Já þannig er
lífsins saga.
En hvað Sörla bróður minn varð-
ar þá var það algjörlega ófrýnilegt
hvað hann komst yfir að lesa þrátt
fyrir sína erfiðu vinnu alla tíð. Ég
man t.d. mjög vel eftir því að þegar
hann las Eiðinn eftir Þorstein Erl-
ingsson lærði hann bókina utan-
bókar orð fyrir orð. Sörli hélt mikið
upp á ljóð Þorsteins eins og fleiri
stórskálda þess tíma, seinna kemur
Þórbergur Þórðarson til sögunnar
Skáldsaga efltir Ingi-
björgu Sigurðardóttur
Bókaforlag Odds Björnssonar
hefúr gefið út bókina Snæbjörg
í Sólgörðum eftir Ingibjörgu Sig-
urðardóttur. Snæbjörg í Sólgörð-
um er 28. bók Ingibjargar Sig-
urðardóttur.
í kynningu útgefanda segir að í
þessari nýjustu skáldsögu sinni leiði
Ingibjörg lesandann í spennandi
atburðarás, þar sem skiptast á skin
og skúrir í lífi vina og elskenda.
Á bókarkápu er þessi efniskynn-
ing: ..Hendur þeirra mætast á
miðri leið yfir gröf Arnheiðar og
tengjast fast og heitt. Þannig
standa þau hljóð um stund. Hér
eftir getur ekkert aðskilið þau nema
dauðinn einn . . .“
Bókin er 200 blaðsíður. Prentun
og band annaðist Prentverk Odds
Björnssonar hf.
..JLJÍUHÍÍH...................
< . r >*,, -.Cw*#®
Ingibjörg Sigurðardóttir.