Morgunblaðið - 02.12.1988, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 1988
Amnesty Intemational:
Mannréttinda-
brot í Tyrklandi
Um þessar mundir gengst Amn-
esty Intemational fyrir þriggja
mánaða herferð gegn mannrétt-
indabrotum í Tyrklandi.
Samtökin hafa skorað á tyrknesk
yfirvöld að tryggja þegar í stað
fullkomin mannréttindi í landinu,
og láta þegar í stað lausa alla þá
sem eru í haldi vegna skoðana, trú-
ar, litarháttar, kynferðis eða þjóð-
emis, það er alla samviskufanga,
og tryggja jafnframt réttláta með-
ferð mála þeirra sem í haldi eru
vegna brota á neyðarlögum. Einnig
er skorað á tyrknesk yfirvöld að
láta af pyndingum og öðmm
ómannúðlegum meðölum sem beitt
hefír verið við rannsókn mála þar
í landi. íslandsdeild Amnesty Int-
emational tekur þátt í þessari her-
ferð og mun reyna að kynna þetta
málefni, eftir því sem kostur er, og
þrýsta á tyrknesk yfirvöld með
bréfaskriftum og beiðnum hvers-
konar.
Svo vill til, að einn _af þeim sam-
viskuföngum, sem íslandsdeildin
beitir sér sérstaklega fyrir að fá
leystan úr haldi, er fangi í tyrkn-
esku fangelsi.
Skal nú nokkuð greint frá honum
og máli hans.
Hann heitir Ali Dogan og er
JÓLASÝNING verður opnuð í
listasalnum Nýhöfh, Haíhar-
stræti 18, Iaugardaginn 3. desem-
ber kl. 14 undir yfirskriftinni
„Kátt er um jólin, koma þau
senn!“.
Um kl. 15 mun Dómkórinn koma
og syngja jólalög.
ungur Kúrdi, búsettur í Tyrklandi.
Hann var handtekinn 17. febrúar
1987, og mál hans var tekið fyrir
11. mars sama ár. Það var svo
dæmt í því 2. júní 1987. Dómur
hans er 4 ár og 2 mánuðir (50
mánuðir).
Hið ólöglega athæfi hans var að
hlusta á segulbandssnældu, sem á
voru kúrdískir söngvar og ræður.
Þetta gerði hann ásamt vinnufélaga
sínum í svefnskála sem þeir héldu
til í sem' verkamenn. Ef þetta at-
hæfi hans er skoðað nánar, er ljóst,
að hann var þar að neyta sjálf-
sagðra mannréttinda, sem eru
vemduð af 10. grein mannréttinda-
samþykktar Evrópuríkja, sem
tyrkneska ríkið er aðili að. Þess
vegna er hann samviskufangi, sem
Amnesty International berst fyrir
að fá lausan, og íslenski hópurinn
tekur þátt í þeirri baráttu.
Félagamir Ali Dogan og Mustafa
Evlek em frá Tunceli-héraði í aust-
urhluta Tyrklands, en íbúar þar em
langflestir Kúrdar, og héraðið til-
heyrir því landi sem kallað er Kúrd-
istan og nær inn í 4 ríki. Mennimir
unnu við gerð nýrrar brúar yfir
Bosfoms-sund við Istanbul, þegar
þeir vom handteknir 17. og 18.
febrúar 1987. Í fómm þeirra fannst
Á sýningunni, sem er sölusýning,
verða verk eftir lifandi og látna
íslenska listamenn.
Opnunartími fram að jólum verð-
ur kl. 10—18 virka daga, á opnun-
artíma verslana á laugardögum og
kl. 14—18 á sunnudögum.
(FréttatUkynning)
segulbandsspóla eða snælda með
kúrdískum söngvum og ræðum.
Samkvæmt málsskjölum sagði
Mustafa Evlek við lögregluyfir-
heyrslu, að á snældunni væm póli-
tískar ræður og söngvar og að hann
hefði orðið mjög hrærður af að
hlusta á hana, því þar hefði verið
talað um kúgun þá er Kúrdar sæta;
hann væri sjálfur Kúrdi.
Ali Dogan segir í lögreglu-
skýrslu, að á snældunni væri talað
um kúgun Kúrda og uppreisn þeirra
boðuð í náinni framtíð. Aðspurður
kvaðst hann ekki vita hvaða samtök
hefðu framleitt og gefið út þessa
snældu.
í dóminum er það tekið fram,
að snældan hafi í fyrstu verið eign
Mustafa Evlek sem gaf Ali Dogan
hana. Ali Dogan hlustaði á hana
ásamt Fevzi Sezgin i svefnskála
þeirra, þar sem aðrir verkamenn
vom einnig áheyrendur.
Málareksturinn gegn þeim hófst
20. mars 1987, eins og áður grein-
ir, í öryggisréttinum í Istanbul, og
dómur var kveðinn upp 2. júní það
ár. Vom þeir sakbomingar sakfelld-
ir fyrir brot á 142. og 143. gr.
tyrkneskra hegningarlaga og
dæmdir í fimm ára fangelsi hvor.
Vegna iðmnar og góðrar hegðunar
í varðhaldinu, var dómur þeirra
styttur í 4 ár og 2 mánuði.
Kúrdar em minnihlutaþjóðar-
hópur sem telur 8 milljónir. Tilvem-
réttur þeirra sem þjóðar er ekki
viðurkenndur af neinum yfírvöldum
þeirra ríkja, sem ráða yfír land-
svæðunum sem þeir byggja. I
Tyrklandi er menning þeirra með
öllu bönnuð, tungumál þeirra og
hugverk þeirra á prenti, hljóðbönd-
um og kvikmyndum.
Amnesty Intemational hefír
ítrekað borist fregnii; af styttri
fangelsunum þeirra sem teknir hafa
verið með kúrdískar snældur í fór-
um sínum. Mál þeirra Ali Dogan
og Mustafa Evlek er samt hið fyrsta
sem dæmt er í til þungrar refsing-
ar, svo Amnesty sé kunnugt. Þar
er sökin sú ein að eiga slíkt efni
og hlusta á það. Slíkt athæfí verður
ekki flokkað sem ofbeldi. Þess
vegna em þeir samviskufangar, og
tyrkneskum yfírvöldum ber að láta
þá tafarlaust lausa, þó ekki væri
nema vegna þeirra alþjóðlegu
mannréttindasamþykkta sem Tyrk-
land er aðili að.
(Fréttatilkynning)
Nýtt tungu-
málaspil á
markaðinn
„POLYGLOT" nefiiist tungu-
málaspil sem fyrirtækið Fjöl-
tunga hefur hafið sölu á. Það
er Ieikur að orðum og orða-
samböndum á sex erlendum
tungumálum og hefiir
íslenskri tungu verið bætt við
í spilið.
I tilkynningu frá Fjöltungu
segir að Polyglot hafi verið
hannað til að örva skilning og
þekkingu á erlendum tungu-
málum og hafi menntamálaráð
flestra ríkja í Bandaríkjunum
samþykkt spilið sem hluta af
kennslugögnum í tungumála-
námi. Það sé hægt að leika á
ýmsum kunnáttusviðum og
henti fyrir unga sem aldna, frá
8 ára og upp úr. Segir einnig
í fréttinni að spilið hafí náð
miklum vinsældum.
Félag-
harmoníkuunnenda:
Síðasti fund-
ur fyrir jól
SÍÐASTI skemmtifundur Félags
harmoníkuunnennda fyrir jól,
verður í Templarahöllinni,
sunnudaginn 4. desember og
hefst klukkan 15.
Á skemmtifundinum kemur m.a.
fram Stóra harmoníuhljómsveitin,
og bamadansflokkur frá Dansskóla
Sigurðar Hákonarsonar sem sýnir
dans. Eiginkonur félagsmanna sjá
um veitingar að venju.
Jólasýning í Nýhöfii
Kamarorghestar:
Opið útgáfupartí
Morgunblaðið/Bjarni
Kamarorghestarnir eru ein
þeirra sveita sem senda frá sér
plötu fyrir þessi jól. Sveitin hef-
ur haidið nokkra tónleika und-
anfarið og þar á meðal útgáfu-
tónleika í Lækjartungli fyrir
skemmstu. Platan er þó ekki
enn komin út, en um miðnætti
í kvöld hefst opið útgáfupartí í
Rétt hjá Nonna, þar sem áður
var Óðal, Kreml og Lennon, og
í því partil mun sveitin leika lög
af plötunni, sem kemur út á
mánudag/þriðjudag.
Rokksíðan heimsótti Kamar-
orghestana í æfingarhúsnæði
sveitarinnar í Þingholtunum.
Þið byrjuðuð snemma í upp-
tökum, en samt er platan seint
á ferðinni.
Það má skrifa það að hluta á
misskilning sem varð til þess að
master-segulbandið varð inn-
lyksa í London hjá enskum hljóð-
manni sem vann lítillega með
okkur. Það má einnig segja að
við höfum verið fullróleg í upptök-
unum og þær náðu yfir langan
tíma þó svo að sjálfir upptök-
utímarnir hafi ekki verið margir.
Hvernig finnst ykkur svo plat-
an þegar hlustað er á hana og
ekki verður aftur snúið?
Við vorum kannski full bjartsýn
þegar við fórum af stað og hefð-
um líklegast átt að vera búin að
æfa okkur betur, en það gekk
allt furðuvel þegar í hljóðverið var
komið. Það er ekki að merja ann-
að af plötunnu en að þar fari
þrælæfð sveit, sem er að nokkru
að þakka upptökustjóranum
Hilmari Erni. Þessi plata var allt
öðruvísi unnin en síðasta plata
okkar, en þá fórum við í hljóðver
vel æfð og með allar útsetningar
... .......-...................
á hreinu. Það hefði kannski verið
skynsamlegra, því þetta hefði
getað farið úr skorðum.
Fyrsta lagið á plötunni, Norð-
urjúðar, vekur athygli og þið
gerðuð myndband með þvf.
Sagan á bak við það lag er að
það gerði ungur maður í Kaup-
mannahöfn texta og lag sem hét
lcelandic Eskimos, sem sagði frá
okkur Kamarorghestunum. Síðan
leið tíminn og ákveðið v^r að
snara texatnum yfir á íslensku
og staðfæra. Lagið er orðið í dag
samvinnuverkefni allra í sveit-
inni, en það var upphaflega
reggílag. Það má segja að lagið
só líka sprottið af montinu og
sjálfumgleðinni í íslendingum
sem minnir á gyðinga, plús þá
kenningu sem fram hefur komið
að íslendingar séu ein af týndu
ættkvíslum Davíðs.
Eiga önnur lög svipaða sögu?
Þetta er elsta lagið. Annað
gamalt lag er Ég hata nóttina,
við texta eftir Magneu Matthías-
dóttur, sem var einnig snúið á
ensku og síðan var íslenski text-
inn tekinn upp aftur, með smá
breytingum. Draumavólin var
einnig til á ensku en Stjáni Pétur
sneri texanum yfir á íslensku og
endursagði. Lögin við báða
þessa texta eru svo gjörbreytt
fyrir þessa plötu. Önnur lög eru
öll ný og eitt varð reyndar til á
æfingu fyrir þessa plötu. Annar
texti sem ekki er eftir okkur er
við lagið Hauskúpurnar. Þann
texta samdi vinur Stjána Péturs
Jói nasisti, sem orti hann þegar
eitthvað fól stakk undan honum
í Festi. Þetta er mikið sannfær-
ingarlag: Hauskúpurnar hrann-
ast upp í helvíti, hver veit hvenær
hann lendir þar. Það lag hefur
verið að gerjast lengi og Jói varð
hálf hræddur þegar hann heyrði
lagið, enda er djöfullegur undir-
tónn.
Hvernig hafa lögin gengið f
fólk á tónleikum?
Þau ganga vel í suma, en
málið er að fólk á íslandi á svo
erfitt að mynda sér sjálfstæða
skoðun og menn líta voða mikið
í kring um sig til að sjá hvort
náunginn sé að klappa. Það sást
í Tunglinu, þegar fólk var að líta
í kring um sig til að gá hvort Sjón
væri á staðnum og hvort hann
væri að klappa. Það er alltaf viss
klíka í gangi í rokkinu á íslandi,
ekki síður en í myndlist og bók-
menntum.
Margir tónlistargagnrýnend-
ur virðast vera með hippatimb-
urmenn, af hverju stafa þeir?
Við erum stimpluð hippar og
verðum það sjáfsagt alltaf, vegna
þess að við byrjuðum að spila í
Danmörku og vorum bölvaðir
hippar, sem er ekkert að skamm-
ast sín fyrir. Það er erfitt að átta
sig á því hvers vegna þessi mór-
all er til kominn. Kanski er ein
ástæða sú að þessi lífsstíll risti
ekki mjög djúpt hér á landi frekar
en pönkið. Sú lífsskoðun semn
lá að baki hippismanum, að elska
náungann, hefur átt erfitt upp-
dráttar hér. Það er líka ákveðinn
mórall gagnvart rokkinu; þessi
krafa að þú sért alltaf að gera
eitthvað nýtt, eitthvað frumlegt
og það skiptir þá ekki miklu hvort
þú kunnir að leika á hljóðfæri eða
ekki og hvort fólk hlusti á þig eða
ekki. Þetta er allt saman rok og
ról, menn mega ekki gleyma því.
Þessi sókn eftir einhverju nýju
og öðruvísi sprettur kannski af
tónlistaruppeldi íslendinga, sem
stýrt er af útgefendum, með
endalausu framboði af blöðru-
poppi. Það eru allar plötur eins,
því það það eru allir að stefna á
sömu miðjuna.
Það eru notuð hljómborð í
nær öllum lögum, er kominn
hljómborðsleikari í sveitina?
Já, það leikur með okkur fastur
gestur, Jósef Gíslason, sem leik-
ur á öllum tónleikum.