Morgunblaðið - 21.12.1988, Síða 14

is auoAauxivaiM .aiaAJSMUOflOM
MIÐVIKUDAGUR 21. DESEMBER 1988
JÓLA-
MARKAÐUR
Kertastjaki 599,-
Stakar slaufur 10,-
12 kerti í pakka 139,-
HAGKAUP
Afram
KA
Sextíu ára saga
félagsins efltir
Jón Hjaltason
Svavar Ottesen til vinstri og Jón Hjaltason með KA-bókina.
________Bækur______________
Gísli Jónsson
Frjáls íþróttasamtök á íslandi
hafa lyft grettistaki. Stundum
gleymist mönnum þetta eða sést
yfir það. Meðal annars af þessum
sökum er mönnum hollt að rifja upp
sex áratuga sögu Knattspyrnufé-
lags Akureyrar sem nú er nýkomin
út og með þeim myndarbrag sem
félaginu og íslenskri íþróttahreyf-
ingu hæfir.
KA hefur alltaf fylgt sérstakt
andrúmsloft athafnar og gleði, þar
sem ekki hefur verið látið sitja við
orðin ein. Og á sextugsafmælinu
var ákveðið að gefa út sögu félags-
ins frá upphafí. Var til þess verks
ráðinn Jón Hjaltason sagnfræðing-
ur, sem skráð hefur textann og
tekið viðtöl við nokkra félaga. En
þriggja manna ritstjóm undir for-
ystu Svavars Ottesens tók að sér
að safna myndum og skrá mynda-
texta og hafa veg og vanda af út-
gáfunni að öðru leyti. Nú er sagan
komin út, og er að öllu leyti hið
myndarlegasta verk.
Enda þótt mörgum sé að ein-
hverju kunnugt margþætt og
þróttmikið starf KA fyrr og síðar,
hygg ég að eftir lestur bókarinnar
muni menn undrast hversu víða KA
hefur komið við. á sviði íþróttanna
og hve þetta félag norður á verald-
arhjara hefur átt á að skipa lið-
tækum mönnum í mörgum grein-
um. Þó hafa KA-menn líklega ekki
komist nær því að ná máli á strang-
an kvarða heimsins en í skíðaíþrótt-
inni.
Nú er það ekki ætlun undirritaðs
að fara að rekja sögu félagsins,
þegar nýbúið er að gera það jafn-
vel og raun ber vitni. Slíkt er reynd-
ar meiri vandi én margan gmnar.
Saga íþróttafélags er barmafull af
nöfnum og tölum, afrekaskrám í
alls konar mælieiningum. Sögurit-
ari þarf að sigla þröngan skeijavog
skýrslugerðarlegs staðreyndatals
og lífmynda þess fólks, persónu-
krafta og félagsanda sem að baki
býr öllum athöfnum og afrekum.
En þetta hefur höfundi tekist í lát-
lausum, lifandi og áreynslulausum
stfl. Er þá enn ótalinn sá vandi sem
valinu fylgir. Hvað á að taka með,
hveiju að sleppa?
Ég sé ekki betur en ritnefnd
KA-sögunnar hafí unnið þrekvirki
við söfnun mynda og skráningu
upplýsinga með þeim. Þetta eykur
líf bókarinnar til muna og veiti
henni á sumum sviðum stórmikið
heimildagildi. Nær það reyndar
langt út fyrir félagssöguna í
þrengsta skilningi.
011 er bókin til vitnis um vand-
fysi og metnað, svo sem vera ber
og við á. Hún er ekki aðeins söfíiun
og varðveisla staðreynda liðins
tíma, heldur hvatning og áskorun
til nútíðar og framtíðar.
Ég leyfí mér að þakka fyrir þessa
bók, ekki síst í nafni þeirra KA-
félaga sem mikið vildu en voru ekki
eins miklir afreksmenn og hinir.
Ekki er vafí á því að hún mun
hvetja til nýrra dáða og eiga þátt
í því að efla ómetanlegt æskulýðs-
og félagsstarf.
Höfímdur er menntaskólakennari.
Að eig-a einhvern að
Bókmenntir
Friðrika Benónýs
Vita Andersen:
Hvora höndina viltu?
Þýðandi: Inga Birna Jónsdóttir
Tákn 1988
Vita Andersen er sennilega
&kktust danskra nútímahöfunda á
andi. Tvær bækur hennar hafa
verið þýddar og leikritið „Elskaðu
mig“ var sýnt hjá Alþýðuleikhúsinu
fyrir nokkrum árum. Nú er komin
út íslensk þýðing á hennar nýjustu
bók og jafhframt fyrstu skáldsögu
„Hvora höndina viltu?“ sem lögð
var fram til bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs af hálfu Dana
1987.
Bemskan hefur löngum verið
Vitu Andersen hugleikin og er þessi
bók engin undantekning því hér er
aðalpersónan níu ára gömul stúlka,
Anna, sem leggur sig í líma við að
öðlast ást móður sinnar, Melissu,
sem ekki lifír í raunveruleikanum
nema til hálfs og dreymir um foma
frægð og betri framtíð.
Og Anna tekur út ómældar þján-
ingar í baráttu sinni fyrir ást móð-
urinnar. Hugarheimi hennar er lýst
af nærfæmi og innsæi og ósjaldan
hrekkur lesandinn við og spyr sjálfa
sig: er það svona sem bömunum
okkar líður? En þó er engin leið að
ásaka móðurina. Keðja ástleysis,
fátæktar og mannfyrirlitningar
virðist hafa haldist óslitin í kynslóð-
ir og mótað hana og raunar aðrar
persónur sögunnar I þann ís sem
ekki verður bræddur. í fátækra-
hverfum stórborgarinnar er hver
sjálfum sér næstur og ekki rúm
fyrir lúxusvörur eins og ást og
umhyggju. En Anna neitar að læs-
ast í ísinn. Með ótrúlegum viljastyrk
brýst hún áfram uns henni að lokum
hefur tekist að gera móður sína svo
háða sér að hlutverk þeirra hafa
umsnúist; Anna ber amstrið og
ábyrgðina, móðirin gengur í bam-
dóm. En ástin sem eftir var sóst
er jafn ljarlæg og fyrr, og í baráttu
hversdagsins er hún jafnvel orðin
aukaatriði.
Bókin er mestan part skrifuð út
frá sjónarhóli Önnu, en inn á milli
er skotið köflum þar sem sjónar-
Vita Andersen
hom móðurinnar er ríkjandi.
Draumar, martraðir, ímyndanir og
ótti er jafn snar þáttur í lífí Önnu
og hinn svokallaði raunveruleiki,
nomir, fyrirboðar, óvættir og töfrar
jafn verulegt og íbúðin, skólinn,
kennarinn og faðirinn. Aðeins móð-
irin er hafín yfír allt annað, goð-
kynja vera sem ekki lýtur lögmálum
dauðlegra. Upphaf og endir alls,
gleði, sorg, hlýja og hamingja af
holdi og blóði.
Öllu þessu kemur Vita Andersen
vel til skila í textanum, en það rýr-
ir óneitanlega ánægjuna af lestrin-
um hve þýðingin er á köflum klúð-
ursleg og dönskuskotin. Einhvem
tíma var talað um prentsmiðju-
dönsku og þótti sniðugt, en manni
er ekki hlátur í hug við að lesa
bókmenntatexta sem er svo gegn-
sýrður af frummálinu að einföld-
ustu reglur íslenskunnar eru brotn-
ar. Það er til dæmis ekki mér vitan-
lega farið að tala um föðurömmur
og móðurömmur á íslensku, þótt
þær heiti farmor og mormor á
dönsku. Eins fínnst mér óþægilegt
að lesa orðin pabbi og mamma
sífellt með ákveðnum greini, þótt
það teljist kannski ekki beinlínis
rangt. Svona mætti lengi telja og
er synd, því þetta verk verðskuldar
betri meðhöndlun en þessa hroð-
virkni í þýðingu.
Alúðarþakkir til allra, sem glöddu mig á 70
ára afmœli mínu 13. desember sl. með heim-
sóknum, kveðjum og gjöfum.
LifiÖ heil.
Árni Þorláksson.
Alúöarþakkir fœri ég öllum þeim, sem minnt-
ust mín meÖ heillaóskum á 95 ára afmceli
mínu 11. des. sl. Börnum mínum ogajkomend-
um sérstakar þakkir fyrir hversu þau gerðu
mér daginn ógleymanlegan meö samsœti í
Hótel Stykkishómi nefndan dag.
BiÖ ég GuÖ aÖ blessa ykkur öll fyrir.
Snæbjörn Einarsson,
Klettsbúð á Hellissandi.