Morgunblaðið - 21.12.1988, Síða 28

.28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVTKUDAGUR 21. DESEMBER 1988
Dansbænir í Hallgrímskirkju:
Upphaflega var dansað
ÍSLENSKI dansflokkurinn og’ Arnar Jónsson, leikari, firumsýna
dansbænirnar „Faðir vor“ og „Ave Maria“ eftir Ivo Cramér í
Hallgrímskirkju fimmtudaginn 22. desember klukkan 20.30 og
við sama tækifæri syngur Mótettukórinn þijá sálma undir stjórn
Harðar Áskelssonar. Ivo Cramér samdi dansinn við Maríubænina
sérstaklega fyrir íslenska dansflokkinn og tileinkar hann Vigdísi
Finnbogadóttur, forseta.
Ivo Cramér er þekkt nafn í
heimi danslistarinnar. Hann er
dansari, danshöfundur, listdans-
stjóri og leikstjóri. Hann hóf leik-
húsferil sinn sem listdansari og
dansaði fyrst opinberlega árið
1940. Fimm árum síðar stofnaði
hann eigin listdanshóp, Cra-
mérbaletten. Hann dansaði og
vann með Birgit Cullberg, sem
hafði líka sinn eigin dansflokk og
árið 1946 slógu þau saman dans-
flokkum sínum og stofnuðu
Sænska dansflokkinn, Svenska
Dansteatem, sem ferðaðist mikið
um Evrópu og sýndi. A árunum
1975-1980 var Ivo Cramér list-
dansstjóri Konunglega sænska
ballettsins.
Cramér stofnaði Cramérballett-
inn aftur í Stokkhólmi, ásamt eig-
inkonu sinni, danshöfundinum
Tyyne Talvo, árið 1968, en hún
stjómaði flokknum meðan hann
var listdansstjóri hjá Konunglega.
Cramér hefur samið flölda
þekktra balletta fyrir dansflokk
sinn og þeirra á-meðal Faðir vor,
bæn fyrir dansara.
„Ég kalla þetta bæn fyrir dans-
árum seinna sem ég fékk fyrir-
spum frá kirkjunni um hvort ég
vildi ekki semja kirkjubæn og þá
varð „Faðir 'vor" til. Sá dans varð
að hefð og er dansaður á hveiju
ári um jólin í kirkjum í Svíþjóð."
— Hvað gerðist á þessum
tuttugu árum?
„Kirkjan í Svíþjóð stofnaði
menningarsjóð sem hafði það að
markmiði að fá fólk til að vinna
í kirkjum með leiklist — og þá
allar greinar leikhússins — og
stjóm þessa sjóðs bað mig um
þetta. Það má eiginlega segja að
það hafi orðið stefnubreyting inn-
an kirkjunnar. Og í kjölfar þess-
ara breytinga hef ég haldið nám-
skeið fyrir presta um sögu dansins
í kirkjunni. Allt sem söfnuðurinn
syngur er líka hægt að tjá með
dansi. Það er mjög algengt að
prestar viti ekki að dans var upp-
haflega iðkaður í kristinni kirkju,
en var síðan bannaður vegna þess
að dansinn þótti tilheyra heiðn-
inni. Hið kirkjulega vald vildi ekki
heiðna siði og athafnir inn í kirkj-
umar. Það er til heilmikið efni
um dans í kirkjum, sem var horf-
ið en er nú komið fram í dagsljó-
sið.“
Ivo Cramér er ekki aðeins
þekktur fyrir dansbænir sínar, því
hann hefur um árabil samið
„kómedíuballetta", og sækir
gjaman efnivið sinn í Commedia
dell’arte-leikhúsið. „Sá leikstfll
Það var ekki fyrr en tuttugu hefur alitaf höfðað til mín,“ segir
í kristnum kirkjum
- segir höfundurinn, Ivo Cramér
hólmi, en rétti tíminn var ekki
kominn; tíðarandinn leyfði það
ekki. Þetta var árið 1950. Þó
hafði Cramérballettinn sýnt
„Biblíumyndir" eftir mig 1945,
ballett sem túlkaði atriði úr lífi
Jesú. Sá dans sigraði í listdan-
skeppni í Kaupmannahöfn árið
1948, hlaut mörg verðlaun og fór
síðan í leikför til margra landa.
Ég reyndi að fá hann sýndan í
kirkjum, en tíminn var ekki kom-
inn.
ara,“ segir Cramér, sem nú er
staddur hér á landi, „vegna þess
að ef ég kallaði þetta „kirkjubal-
lett,“ mundi fólk halda að nú
væri verið að sveiflast á táskóm
í kirkjunni."
— Hversvegna dansbæn?
Ég samdi dansbænina „Faðir
vor“ árið 1971 og setti hana upp
með mínum eigin dansflokki og
við dönsuðum hann árum saman
í kirkjum um öll Norðurlönd, nema
ísland. En þessi dansbæn átti sér
langan aðdraganda, því ég var
aðeins 13 eða 14 ára þegar ég
var farinn að semja dansa við
texta úr Biblíunni. Þá héit ég að
ég væri sá eini í heiminum sem
gerði það — svo það kom alger-
lega frá sjálfum mér — ég var
ekki að stæla neinn. Ég býst við
að ástæðan hafi verið sú að móð-
ir mín las mikið fyrir mig upp úr
Biblíunni þegar ég var bam og
þessar sögur höfðu mikil áhrif á
mig. Mín tjáningarleið er svo
dansinn.
Seinna, þegar ég var kominn
með Cramér-dansflokkinn, reyndi
ég að sýna í kirkjum í Stokk-
Cramér, „og af þeirri hefð hef ég
.meðal annars lært að texti, stfll
og líkamsburður eru óijúfanleg
heild. Þeir ballettar sem ég hef
verið að setja upp voru skrifaðir
á forrómantíska tímabilinu, það
er milli barrokktímans og ró-
mantíkurinnar. Ég hef unnið mik-
ið á Dronningholmleikhúsinu í
Stokkhólmi og þar sá Nureyev
einn af ballettum mínum og bauð
mér að koma til Parísar. Þar unn-
um við saman tvo Commedia dell-
’arte-balletta, sem hann dansaði
aðalhlutverkið í.“
— Þú segir að þessir ballett-
ar séu frá lokum 18. aldar.
Hvaða heimildir hefúr þú um
það?
„Það er til mikið af gömlum
heimildum um listdans á Óperu-
safninu í Svíþjóð. Þar er hægt að
finna marga balletta, sém eru
skrifaðir niður fyrir hvem takt.
Allt frá tímum Gústafs þriðja, sem
myrtur var á grímuballi árið 1792,
voru ballettmeistarar sendir til
Parísar og London til að læra.
Þeir skrifuðu alla dansana niður
og þessi minnisatriði em ennþá
til. Þessvegna er hægt að túlka
þessa gömlu balletta án þess að
líkja alveg eftir þeim.“
— Hvað tekur svo við þegar
þú ferð frá íslandi?
„Héðan fer ég til Frakklands,
þar sem ég set upp ballett í Nant-
es. Þeir halda upp á 200 ára af-
mæli byltingarinnar í vor og ég
set upp ballett sem heitir „La Fille
mal gerdée," og var skrifaður
árið 1789 í óperuhúsi sem var
byggt sama ár. Ég fann verkið
auðvitað í Stokkhólmi, en þetta
er í fyrsta skipti sem það er sett
upp. Síðan fer ég í Dronning-
holm-leikhúsið þar sem égstjóma-
„kóreógrafíu" á Soliman II,
kómískri ópem frá 1790, þannig
að eftir þetta heilaga tímabil hér,
skipti ég alveg yfír í glensið fram
á vorið."
ssv
MELISSA
örbylgjuofn
18 Itr.
5 stillingar
snúningsdiskur
MELISSA
- kaffivél
12 bolla, hvít
MELISSA
ryksuga
1000 w
kr.
14.490
stgr.
kr.
kr.
1.690
6.200
stgr.
stgr.
SEsanto
Santo handryksuga kr.
995
stgr.
0SAMBANDSINS
HOLTAGÖRÐUM SÍMI 68 55 50
ÁRMÚLA 3 SÍMI 68 79 10
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
Blanda var mikilúðleg sl. fimmtudag og sem að vori eftir hlýindin
undangenginn sólarhring.
Umhleypingar í Húnaþingi:
Blanda sem á vordegi
Blönduósi. ^
Umhleypingar og óstöðug
veðrátta hefur einkennt fyrri
hluta vetrar í Húnaþingi. Ekki
hefúr veðráttan þó verið hörð
hvað hitastig varðar og hefúr
hitinn á Blönduósi komist yfir
10 ^ráður i desember.
A tímabilinu frá kl. 18 þann 14.
desember til klukkan 9 um morgun-
inn þann 15. desember komst hitinn
hæst í 10,6 gráður en 1. desember
komst hitinn hæst í 8,6 gráður sam-
kvæmt upplýsingum Gríms Gísla-
sonar veðurathugunarmanns á
Blönduósi. Þessi hlýindi höfðu
óneitanlega örvandi áhrif á jökulána
Blöndu því hún var sem á vordegi
þegar lokaskiladagur staðgreiðsl-
unnar rann upp þann 15. desem-
ber. í venjulegu ári rennur Blanda
til sjávar undir ís á þessum árstíma
en slíkt helsi hefúr hún ekki þolað
sem af er þessum vetri og mun það
afar fátítt.
Vindar hafa ekki verið miklir f
vetur en þó brá svo við að eftir að
ljósin höfðu verið tendruð á jólat-
rénu frá vinum okkar í Moss þá
hvessti hressilega af suðvestri. Jóla-
tréð stóðst þessa fyrstu áraun ung-
um og öldnum til óblandinnar gleði
en þessi vinargjöf frá Noregi hefur
tvö undanfarín ár látið bugast af
atloti vindanna. Það er farið að
kveða svo rammt að þessu áhlaupi'
vindanna á jólatréð að farið er að
tala um jólatrésveðrið en vonandi
er að jólatréð fái að vera í friði um
þessi jól. /
Jón Sig.
co