Morgunblaðið - 22.11.1990, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1990
43
markvissari og betri. Þetta þyrfti
ekki að þýða að hér í Reykjavík
væri rekið eitt sjúkrahúsbákn, því
reka mætti lækningar í stærstu
sérgreinum og lækningar sem ekki
þyrftu dýran tækjakost á fleiri en
einum stað og á fleiri en einu
sjúkrahúsi. Því mætti reka Landa-
kotsspítalann áfram eins og hingað
til eða breyta honum í einkasjúkra-
hús, án þess að sú hugmynd væri
útfærð nánar.
Fulltrúar heilbrigðisráðuneytis-
ins lögðu megináherslu á sparnað,
þeirra hugmyndir voru í grundvall-
aratriðum í því fólgnar að fækka
verulega svokölluðum útideildum
sjúkrahúsanna og gera Landakots-
spítalann að öldrunarspítala, sem
bæði Borgarspítalinn og Landspít-
alinn hefðu aðgang að. Jafnframt
lögðu þau áherslu á samhæfingu í
starfi sjúkrahúsanna og töldu að
með því mætti spara verulegar fjár-
hæðir án þess að rýra þjónustuna.
Fljótlega varð ljóst, að ekki
mundi nást samstaða í nefndinni
um sameiginlega niðurstöðu. í mars
í vor lögðust reglulegir fundir niður
og lágu niðri í allt sumar. Daginn
áður en fjárlög voru lögð fram á
alþingi, voru nefndarmenn svo
skyndilega kallaðir saman í þeim
tilgangi að ljúka störfum og skila
áliti.
Á nokkrum fundum nefndarinnar
hafði sú hugmynd stungið upp koll-
inum, að fyrsta skrefið til að sam-
hæfa rekstur sjúkrahúsanna
þriggja væri að setja á stofn ein-
hverskonar samstarfsnefnd eða
samstarfsráð sem hefði fyrst og
fremst stefnumarkandi hlutverk
varðandi áætlanagerð, fjármál og
skiptingu verkefna milli sjúkra-
húsanna. Þessi hugmynd var þó
aldrei rædd til hlítar. Á þessum síð-
asta fundi nefndarinnar lá þó fyrir
tillaga frá formanni um sjúkrahús-
málaráð sem gegna skyidi því hlut
verki sem hér hefur verið nefnt, auk
þess skyldi þetta ráð sjá um ráðn-
ingu sérfræðinga til hinna einstöku
sjúkrahúsa. Niðurstaða fundarins
varð sú, að nefndarmenn sögðust
geta fallist á tillöguna um sjúkra-
húsmálaráð, þó með þeim skilyrðum
að það fengist ekki við mannaráðn-
ingar og ijármál yrði í höndum
stjórna einstakra sjúkrahúsa. Fyrir
þennan fund hafði einn nefndar-
manna, Ólafur Örn Arnarson for-
maður læknaráðs Landakotsspítala,
sagt sig formlega úr nefndinni
vegna ummæla formanns hennar á
ráðstefnu sem haldin var seinni-
partinn í sumar á vegum Hjúk-
runarfélags íslands og heilbrigðis-
ráðuneytisins, en sú ráðstefna fjall-
aði um sparnað í heilbrigðiskerfinu.
Ummæli formannsins á þessari ráð-
stefnu voru á þá leið, að leggja
bæri Landakotsspítala niður sem
bráðasjúkrahús og gera hann að
öldrunarsjúkrahúsi.
Það vakti nokkra undrun nefnd-
armanna að allt í einu bráðlá á að
ljúka störfum nefndar, sem legið
hafði í sumardvala í fimm mánuði.
Því var borið við að heilbrigðisráð-
herra væri á förum til útlanda og
vildi fá niðurstöðu af starfi nefndar-
innar áður en hann hleypti heim-
draganum. Nefndarmenn, þar á
meðal þrír lögfræðingar, féllust þó
á að verða við þessum tilmælum
ráðherra. Daginn eftir fundinn und-
irrituðu allir nefndarmenn tillögu
formanns um sjúkrahúsmálaráð.
Samkvæmt tillögunni skyldi þetta
ráð vera stefnumarkandi og ráðgef-
andi fyrir heilbrigðisráðuneyti og
stjórnir hinna einstöku sjúkrahúsa.
Fulltrúar Ríkisspítalanna skiluðu
séráliti varðandi samsetningu ráðs-
ins. Þeir töldu að fulltrúar frá Al-
þingi ættu að sitja í nefndinni og
að vægi Ríkisspítala væri ekki í
samræmi við stærð þeirrar stofnun-
ar.
Ástæðan fyrir því að svo mikið
lá á kom í ljós á næstu dögum.
Fyrst að fjárlög voru lögð fram á
Alþingi, þar sem sjúkrahúsunum
þremur var ætluð sameiginleg írjár-
veiting. Þá kom og fram frumvarp
frá heilbrigðisráðherra, þar sem
lagt var til að sett skyldi á stofn
sjúkrahúsmálaráð fyrir sjúkrahúsin
þijú í Reykjavík og skyldi þetta ráð
skipta fé milli sjúkrahúsanna, sjá
um ráðningu sérfræðinga og auk
þess marka framtíðarstefnu um
rekstur sjúkrahúsanna í höfuðborg-
inni.
Nokkrir nefndarmanna brugðust
ókvæða við þessu útspili heilbrigðis-
ráðherra og töldu að formaður
nefndarinnar hefði blekkt sam-
' starfsmenn sína illilega. En formað-
ur brá fyrir sig trúnaðarskyldu við
yfirmann sinn, ráðherrann. Ég tel
ómaklegt að væna formanninn um
blekkingar en vil fremur líta á
vinnubrögð hans sem eðlileg fyrir
ungan stjórnmálamann á frarrta-
braut. Hann vissi auðvitað að
nefndarmenn mundu ekki skrifa
undir álitið, ef þeim væri kunnugt
um áform heilbrigðisráðherra og
trúnaður er trúnaður.
' Það má eflaust lagfæra margt í
sjúkrahúsakerfi landsins. Sjúkra-
hús eru dýrar stofnanir og til þeirra
þarf að gera þá kröfu að fyllstu
hagkvæmni sé gætt í rekstri án
þess að skerða gæði þjónustunnar
sem þeir veita. Þess vegna er
ástæða til að kveða nánar á um
starfssvið þeirra, einkum þegar um
er að ræða starfsemi sem krefst
dýrra tækja, svo og starfsemi sem
vegna fæðar þjóðarinnar gefur tak-
mörkuð tækifæri til reynslu og
þjálfunar. Sjúkrahús sem tæki slíka
starfsemi að sér yrði jafnframt aðal
kennslusjúkrahús. Það þyrfti ekki
að vera neitt sérstakt bákn og má
í því sambandi minna á að í svokall-
aðri Weeks-áætlun sem gerð var á
sjöunda áratugnum var gert ráð
fyrir að á Landspítalalóð yrði eitt
sjúkrahús með u.þ.b. 800 rúmum
og þó aðstæður hafi breyst og
Weeks-áætlunin sé því á ýmsan
hátt úrelt, er ekki þar með sagt að
sú stefna hafi verið i'öng, að
byggja eitt sjúkrahús sem væri
aðal kennslu- og hátæknisjúkrahús
landsins.
Lokaorð
v
Umræðan um heilbrigðiskerfið
hér á landi hefur undanfarið nær
eingöngu snúist um kostnað og
það, hvernig spara megi hluta af
þeim kostnaði. í sparnaðarskyni
hefur verið gripið til ýmissa ráða,
m.a. að loka sjúkrarúmum. Sparn-
aðurinn hefur orðið næsta lítill, því
enn stefnir í hallarekstur tveggja
stærstu sjúkrahúsanna í Reykjavík.
Árangurinn hvað varðar hina sjúku,
en þeir skipta líka máli, hefur orðið
verri þjónusta, flakk milli sjukra-
stofnana og lengri biðlistar. Ég tel
mjög vafasamt að hægt sé að
lækka kostnað við heilbrigðisþjón-
ustuna svo nokkru nemi. Hins veg-
ar er löngu orðið tímabært að
spyija, hvort við höfum efni á
þeirri heilbrigðisþjónustu sem við
veitum okkur og ef svo er ekki,
hvar eða hvernig eigum við að
draga úr henni?
Eigum við að vera sjálfum okkur
nógir, eða svo til varðandi sérhæfð-
ar lækningar, eða eigum við að
ieita til annarra, og þá hverra? Eig-
um við að láta sjúklinga greiða
meira fyrir læknishjálp almennt eða
einstök læknisverk, og þá hver? Er
yfirbygging heilbrigðiskerfisins
orðin of mikil? Eru læknar of marg-
ir? Er það rétt stefna að greiða all-
an kostnað sjúkrastofnana úr ríkis-
sjóði og ef svo er ekki, hvernig á
að skipta kostnaðinum? Eigum við
að fækka sjúkrahúsum? Þessara og
margra fleiri spurninga, tel ég að
væntanlegt sjúkrahúsmálaráð þurfí
að spyija og fá svör við áður en
það fer að ráðskast með starfsemi
einstakra stofnana, sem til þessa
hafa gegnt hlutverki sínu á viðun-
andi hátt.
Stofnun sjúkrahúsmálaráðs get-
ur verið vænlegt skref í þá átt að
samræma starfsemi sjúkrahúsa,
ekki bara á höfuðborgarsvæðinu,
heldur á landinu öllu. Höfuðatriðið
er að koma málum þannig fyrir,
að hvert sjúkrahús gegni ákveðnum
verkefnum sem séu í samræmi við
staðsetningu og búnað'. Sjúkrahúsin
eiga að vera fjárhagslega sjálfstæð
innan ramma fjárlaga og þau skulu
vera ábyrg jjagnvart heilbrigðisráð-
herra og landlækni, varðandi gæði
þeirrar læknisþjónustu sem þeim
er ætlað að veita. Sjúkrahúsmála-
ráð á að móta stefnu í sjúkrahús-
málum og hafa umsjón með að
þeirri stefnu sé fylgt, en það er
næsta ólíklegt að árangur verði af
starfi þess, ef það hefur feril sinn
á að beita valdi í málum, sem hing-
að til hafa verið í höndum sjúkra-
hússtjórnanna. Eðlilegra er að byija
á skipulagsstarfi til að byggja
ákvarðanir á.
Höfundur er yfirlæknir
iýtalæknadeildar Landspítalans.
BLUEBIRD
Nærfatnadur
FYRIR NUTIMA
MANNINN
Verðlaunahafar í sam-
keppni um reykbindindi
Meira en tvö þúsund Islendingar
skráðu sig í samkeppni norrænu
krabbameinsfélaganna „Hættum að
reykja — til vinnings". Þessi þátt-
taka tryggði íslandi sigur.
í hveiju landi fengu nokkrir þátt-
takendur verðlaun. Hér á landi voru
þeir tíu. Dregið var úr öllum inn-
sendum þátttökutilkynningum en
skilyrði fyrir verðlaununum var al-
gjört tóbaksbindindi þan'n tíma sem
keppnin stóð, en það var frá 15.
októbertil 12. nóvember. Verðlaun-
in voru af ýmsu tagi svo sem tölva,
ferðir, myndbandstæki og peningar
á sparisjóðsbók. Þeir sem þau hlutu
voru: Ágúst Haraldsson, Reykjavík,
Ása Sigríður Sveinsdóttir, Sand-
gerði, Ástríður Ástmundsdóttir,
Þorlákshöfn, Berta Margrét Finn-
bogadótth', Skagafirði, Gunnar Þór
Jacobsen, Reykjavík, _ Lilly Svava
Snævarr, Reykjavík, Ólafur Sigur-
jónsson, Reykjavík, Níels Skjaldar-
son, Kópavogi, Sigurbjörg Snorra-
dóttir, Eyjafirði, og Svava Eggerts-
dóttir, Hveragerði.
Stuðningsmenn þeirra allra
fengu í verðlaun vöruúttekt fyrir
tíu þúsund krónur hver. Ennfremur
voru nöfn þriggja stuðningsmanna
dregin út sérstaklega og fengu þeir
verðlaun hliðstæð þeim sem þátt-
takendum voru veitt. Þeir eru: Arn-
fríður Arnardóttir, Sauðárkróki,
Emilía Guðrún Harðardóttir, Húsa-
vík og Halldóra Gísladóttir, Kópa-
vogi. Öll framangreind verðlaun
voru gefin af fyrirtækjum til stuðn-
ings þessu átaki.
Þrjú kort frá
Listasafni Islands
LISTASAFN íslands hefur látið
gera eftirprentanir af verkum ís-
lenskra myndlistarmanna í eigu
safnsins og eru nýkomin út þijú
kort litprentuð á tvöfaldan karton
af eftirtöldum verkum:
Guljfjöll 1946 eftir Svavar Guðna-
son, íslandslag, eftir Jóhannes S.
Kjarval og National Museum Was-
hington, 1979 eftir Erró.
■ ■■■■
Hann er fallegur og rennilegur,
lætur vel að stjóm og þýðist
þig á allan hátt.
Rúmgóður, ríkulega búinn og
ótrúlega spameytinn.
Hann er HONDA CIVIC.
Greiðsluskilmáiar fyrir alla.
Verð frá kr. 799.000- staðgr.
0HONDA
HONDA AISLANDI, VATNAGÖRÐUM 24, S4S9900
ÍHiMOlVDA