Morgunblaðið - 04.12.1990, Blaðsíða 50

50"
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 1990
Kúbanir, þjóð al-
þj óðahyggj unnar
eftir Kolbrúnu Ingu
Sæmundsdóttur
LITAVER • LITAVER • LITAVER • LITAVER •
LITAVER • LITAVER • LITAVER • LITAVER •
Kolbrún Inga Sæmundsdóttir ásamt kúbversku æskufólki.
„ Andinn á torginu og
nágrenni bar það ekki
með sér að þarna væri
kúguð þjóð og Kastró
harðstjóri, eins og
margir hafa spurt mig
um.“
ingar voru engu að síður bannaðar
kúbönskum konum. Hinar frábæru
baðstrendur á Kúbu voru ekki ætl-
aðar alþýðu manna á Kúbu.
Ferðamenn er leggja leið sína til
Kúbu þurfa ekki á bólusetningu að
halda, öfugt vð flest þriðja heims
lönd, ekki einu sinni malaríutöflur.
Það er vegna þess að Kúbanir hafa
útrýmt flestum þeim skæðu sjúk-
dómum er htjá íbúa þessara landa.
Ólæsi hefur nú verið útrýmt á
Kúbu að heita má. Það er talið
vera 3,9% meðal þeirra sem eru
eldri en 15 ára.
Á síðustu 30 árum hefur raf-
magnsframleiðsia á Kúbu áttfald-
ast, stálframleiðsla sextánfaldast,
sementframleiðsla hefur vaxið úr
700.000 tonnum í 3,5 milljónir
tonna, framleiðsla á áburði hefur
fimmfaldast, framleiðsla á sítrús-
ávöxtum hefur sautjánfaldast, eg-
gjaframleiðsla hefur áttfaldast og
nikkelframleiðsla tvöfaldast.
Kúba framleiðir 80% þess sykurs
sem neytt er í Sovetríkjunum, 40%
af sítrusávöxtunum og 70% af nik-
kelinu. Allar þessara vörur eru seld-
ar á verði sem er minna en myndi
HÓTEL LOFTLEIÐIR
AVlKURFLUGVELLI. 101 H E Y K J
S IM 1: 9 I ■ 2 2 322
Samkvœmtsjakkar
íúrvali

tískuverslun
Kringlunni, sími 33300.
Það eru þrjár meginástæður fyrir
því að ég sé mig knúna að setjast
niður og hripa þessar línur. Fyrst
og fremst hluti áf grein Staksteina
í Mbl. 1.11. ’90 undir fyrirsögninni
„Fordæmi frá Kúbu“.
í öðru lagi fáfræði og fordómar
þessarar „velupplýstu þjóðar
minnar" um Kúbu, þjóðina sem þar
býr og þær framfarir sem þar hafa
orðið síðan eftir byltingu, fyrir um
það bil 30 árum.
Og síðast en ekki síst mánaðar-
löng dvöl mín á Kúbu síðastliðið
sumar, þar sem 10 ára draumur
minn rættist um ferð þangað.
Ekki lít ég á mig sem neinn sér-
fræðing í Kúbumálum eftir þetta,
en öllu fróðari vona ég að ég sé.
í grein Staksteina 1.11. en þar
er m.a. vísað í viðtal Mbl. 31.10.
við Carlos Tablada, félags- og hag-
fræðiprófessor, sem hér var stadd-
ur, segir orðrétt: „Innan flokksins
(Alþýðubandalagsins) starfa ein-
lægir aðdáendur byltingarinnar á
Kúbu, sem hafa oftar en einu sinni
lagt leið sína til hinnar suðlægu
eyjar, í því skyni að aðstoða Kastro
og félaga hans við byltingarstörf-
in.“
Ég get upplýst Staksteinahöfund
og aðra um það, að ég hef aldrei
starfað eða verið flokksbundin í
Alþýðubandalaginu og tel svo vera
um stóran hluta fyrrverandi Kúbu-
fara. Sem betur fer er ennþá til
fólk hér á landi og víðar, sem hefur
önnur áhugamál og hugsjónir, en
framapot og eiginhagsmuni, hvort
eða hvaða stjórnmálaflokki sem
þeir tilheyra.
Það er sorglegt til þess að hugsa
hvað fáir blaða'menn leggja metnað
sinn í að skrifa það sem sannara
reynist en méira upp úr fordómsfull-
um æsingafréttum sem taldar eru
betri söluvara.
Fáfræðin varðandi Kúbu er álíka
hér á landi enn þann dag í dag,
þrátt fyrir allt fjölmiðiafarganið
eins og var í barnaskóla í Dan-
mörku 1964 varðandi ísland, þegar
ég fór þangað með bömin mín og
skólafélagarnir spurðu hvort íslend-
ingar byggju ennþá í snjóhúsum.
Eftirfarandi staðreyndir, sem
mig langar til að koma á fram-
• LITAVER • LITAVER • LITAVER • LITAVER •
færi, eru komnar frá Sameinuðu
þjóðunum og öðrum alþjóðlegum
stofnunum.
Fyrir byltinguna á Kúbu var við
völd eitthvert blóðugasta hemaðar-
einræði í Rómönsku Ameríku. Núna
rúmum 30 árum síðar eru framfar-
irnar gífurlegar. Þar má nefna að
meðalaldur er kominn í 76 ár, unn-
ið er á skipulegan hátt gegn allri
kynþáttamismunun, atvinnuleysi er
ekkert, ólæsi ekkert, heilsugæsla
og menntun hefur gerbreyst, þjóð-
arframleiðsla hefur aukist um 4%
á ári að meðaltali frá 1959, iðnaðar-
uppbygging hefur stóraukist, vís-
indaframfarir orðið, íþróttaafrek
verið unnin.
Fyrir byltingu áttu Bandaríkin
mikinn meirihluta allrar framleiðslu
á Kúbu. Þeir réðu 80% sykurfram-
leiðslunnar, 90% málmvinnslunnar
og 80% allrar þjónustu. Þegar Bat-
ista var steypt af stóli fóru tveir
þriðju hlutar útflutnings Iandsins
til Bandaríkjanna og þrír fjórðu
hlutar innflutnings þess komu frá
Bandaríkjunum. Stór hluti vinnu-
aflsins á Kúbu vann í 4 mánuði og
var atvinnulaus í hina 8. Um 1,5%
landsmanna áttu 46% landsins.
Meira að segja glæpum á Kúbu var
stjómað frá Bandaríkjunum. Maf-
ían í Chicago sá 'um þá hlið mála.
Havana var miðstöð fóstureyðinga
fyrir bandarískar konur. Fóstureyð-
• LITAVER • LITAVER • LITAVER • LITAVER •
SOMW.E
A STIGAHUS
GÓLFEFNI
kosta að framleiða þær í Sovétríkj-
unum. Verðið er vissulega hærra
en svokallað „heimsmarkaðsverð“
eða ruslahaugaverð eins og Fidel
Castro kallar það. Þannig kaupa
lönd Evrópubandalagsins sykur á
tvö- til þreföldu ruslahaugaverði.
Það kostar Sovétríkin 980 rúblur
að framleiða eitt tonn af sykri úr
sykurrófum. Sovétríkin borga Kúbu
720 rúblur fýrir tonnið af sykri, en
hann er unninn úr sykurreyr. Sykur
framleiddur úr sykurreyr er mun
betri var en sykur framleiddur úr
sykurrófum.
í lokin kemur smá ágrip ferða-
sögu minnar sem eflaust má kalla,
ef fólk vill „aðstoð við byltingar-
störfín“.
Það var fámennur hópur frá Is-
landi að þessu sinni, 4 fullorðnir
og 2 börn 10 ára. En alls vorum
við 111 frá Norðurlöndunum sem
sameinuðust í vinnubúðunum á
Kúbu.
Það var sundurleitur hópur allt
frá óþroskuðum unglingum í ævin-
týraleit til þroskaðri „unglinga" í
sannfæringarleit sem vildu sjá,
heyra og dæma af eigin raun. Til-
heyrði ég seinni hópnum en sá elsti
var 77 ára Finni. Margt af þessu
fólki kom úr kennara- og heilbrigð-
isstéttum.
Kúba er álíka stór eyja og ísland
en þar búa milli 10 og 11 milljónir,
ótrúlega blanda af ólíkum þjóðem-
um. Allt frá hvítu fólki með ljóst
eða rautt hár til svörtustu Afr-
íkubúa.
í vinnubúðunum sem eru skammt
frá Havana var allt mjög frumstætt
og fátæklegt á okkar mælikvarða,
en þar var gott að vera. Gott við-
mót, góður matur, túlkar, aðstoðar-
fólk, læknar, hjúkmnarfólk o.s.frv.
Við unnum 2 vikur við bauna-
tínslu, reyta illgresi á ökrum, bygg-
ingarvinnu, gróðursetningu tijáa
o.fl. frá kl. 7.00-17.00 með góðum
matar- og kaffihléum. Á kvöldin
voru fyrirlestrar, myndbönd og
kvikmyndasýningar og einnig komu
hljómsveitir og skemmtikraftar í
búðimar.
í þriðju viku veru okkar þama
fóram við í langt lestarferðalag til
Las Tunas sem er austarlega á
eyjunni. Þar bjuggum við í heima-
vist læknaskóla en höfðum með
okkur þjónustufólk úr búðunum.
Frá Las Tunas fóram við í ótal
skoðunarferðir, m.a. í fjallaferð á
slóðir uppreisnarmanna í Sierra
Maestra-fjöllum.
í fjórðu viku heimsóttum við
Æskueyjuna þar sem gífurleg upp-
bygging hefur farið fram. Það eru.
t.d. skólar fyrir um 18 þúsund ungl-
inga frá 12 til 18 ára. Þau koma
flest frá Afríku, S-Ameríku, en
einnig frá Asíu. Þessi börn hefðu
ekki haft möguleika á skólagöngu
ef Kúbanir tækju þau ekki upp á
arma sína.
Þau koma með kennara frá sínu
heimalandi, læra á sínu tungumáli
og halda sínum siðum. Hluti þess-
ara unglinga fer heim að loknu
námi og vera sinni á Æskueyjunni,
önnur fara í framhalds- og háskóla-
náin á Kúbu áður en þau fara á
heimaslóðir. Fyrir byltingu kallaðist
eyja þessi Djöflaeyja vegna ill-
ræmdra fangelsa sem þar voru.
Þjóðhátíðardaginn 26. júli sátum
við svo á Byltingartorginu ásamt
um milljón annarra og hlustuðum
á Kastró í 3 klukkustundir. Áhuginn
hélst allan tímann og vel það (við
fengum enska þýðingu) og andinn
á torginu og nágrenni bar það ekki
með sér að þarna væri kúguð þjóð
og Kastró harðstjóri, eins og marg-
ir hafa spurt mig um.
Fólkið á Kúbu er vel nært, vel
menntað og áberandi hreint og
glaðlegt.
Fyrir utan annað sem upp er
talið heimsóttum við sjúkrahús,
barnaheimili, verksmiðjur og sam-
yrkjubú og brugðum okkur á hrein-
ar og fagrar baðstrendur.
Þá sem langar að fræðast meira
um Kúbu hvet ég til að lesa bók
Magnúsar Kjartanssonar, Byltingin
á Kúbu, en hann ferðaðist þar um
1963. Einnig er fróðleik að fá hjá
VIK, Vináttufélagi íslands og
Kúbu.
í—» Hötunducer sjúkculiíH., A ■