Morgunblaðið - 04.12.1990, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 1990
Um þjóðarsáttína og
bráðabirgðalögin
Morgunblaðinu hefur borist
eftirfarandi greinargerð frá
Stefáni Valgeirssyni, alþingis-
manni
Mögulegt skipbrot þjóðarsáttar-
innar í Alþingi hefur orðið mönnum
tilefni til stóryrða og forsætisráð-
herranum til að boða þingrof og
kosningar um miðjan janúar.
Nokkrir stuðningsmanna minna
hafa komið að máli við mig og lagt
áherslu á að ég styddi frumvarp
ríkisstjórnarinnar til staðfestingar
á bráðabirgðalögunum um kjör fé-
lagsmanna BHMR. Það hef ég vilj-
að gera en allt hefur sín takmörk.
Þjóðarsátt launþega og atvinnu-
„Þegar skýr og rök-
studd svör fást um að
frumvarpið brjóti ekki
gegn stjórnarskrá mun
ég ekki hindra sam-
þykkt þess, eins og ég
tók fram í umræðum á
Alþingi um þetta mál.“
rekenda í byrjun þessa árs var fagn-
aðarefni og lægði ólgu á vinnu-
markaði og stuðlaði að ró í þjóðfé-
laginu sem gat orðið grundvöllur
að bættum kjörum þeirra sem lak-
ast eru settir. Kjör láglaunafólks,
barna, elli- og örorkulífeyrisþega,
svo og margra annarra, ekki síst á
landsbyggðinni, hafa verið slík að
þjóðarsátt með eitthvert annað að-
almarkmið gat ekki staðið undir
nafni.
Nú þegar margir vilja framlengja
þjóðarsáttina er ástæða til að at-
huga hvernig hefur til tekist. Hafa
kjör þeirra lakast settu batnað?
Hefur aðstöðumunur í þjóðfélaginu
minnkað? Svarið er nei. Fyrirheit
um lækkun raunvaxta og niðurfell-
ingu lánskjaravísitölunnar, jöfnun
orkukostnaðar og fleira hefur ekki
gengið eftir. Vaxtaokrið, allt frá
7,75% upp í yfir 10% raunvextir,
eru að eyðileggja allt, fyrirtæki og
heimili. Og svo er dekrað við fjár-
magnseigendur að auki og fjár-
magnstekjur eru skattfijálsar einar
tekna.
Er ekki ábyrgðarhluti fyrir for-
ystumenn launþega að semja um
óbreytt kjör láglaunafólks við þess-
ar aðstæður? Það hlýtur að vera
vafamál að festa misréttið í sessi
nema því stærri áfangar til kjara-
bóta séu í augsýn. En því miður
bendir ekkert til kjarabóta lág-
launafólks. Launamunurinn vex
stöðugt. Aðstæður eru þær í þjóðfé-
laginu að ekki er raunhæft að gera
ráð fyrir að þjóðarsátt sem miðar
að stöðugu verðlagi standi lengi.
Vaxtaokrið, stórvaxandi hlutfalls-
legar tekjur bankastofnana, halli í
viðskiptum við útlönd, halli á ríkis-
sjóði og miklir möguleikar fá-
mennra hálaunamanna til að þrýsta
upp kjörum sínum með verkföllum,
auknum greiðslum fyrir ómælda
yfirvinnu eða hliðstæðum aðgerð-
um, eru líkleg til að eyðileggja ár-
angur þjóðarsáttarinnar.
En út yfir tekur þó ef ráðist verð-
ur í yfir 100 milljarða framkvæmd-
ir við álver og það sem því fylgir
að mestu fyrir erlent lánsfé. Þessi
atriði munu ekki aðeins torvelda
framkvæmd þjóðarsáttarinnar held-
ur útiloka hana.
Hver er staða mín gagnvart stað-
festingarfrumvarpi ríkisstjórnar-
innar? Ég hef engar skyldur við
ríkisstjórnina í þessu máli. Halldór
Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra,
sem gegndi störfum forsætisráð-
herra á síðastliðnu sumri, ræddi
þessi mál við mig. Ég benti honum
á að allt þetta mál væri hreint klúð-
ur. í þessu máli hafi ríkisstjórnin
alltaf tekið versta kostinn. Þá lá
fyrir að BHMR myndi fara í mál
ef ríkisstjórnin gæfi 'ut bráða-
birgðalög til að ógilda launasamn-
ing þeirra. Mér var ljóst að það
væri mjög alvarlegt, ef launa-
greiðslur yrðu framkvæmdar sam-
kvæmt samningnum, eins og á stóð.
Ég lagði því til við Halldór að bráða-
birgðalögin fælu það eitt í sér að
fresta greiðslum og reyna til þraut-
ar að ná samningum við BHMR til
að reyna að koma í veg fyrir þenslu-
áhrif þegar til lengri tíma væri lit-
ið. Ég taldi mikilsvert samt sem
áður að leiðrétta kjör ýmissa lægri
hópa innan BHMR, svo sem hjúkr-
unarfólks, kennara og presta.
En síðan kom Steingrímur Her-
mannsson forsætisráðherra til
starfa. Hálldór sendi mér uppkast
af bráðabirgðalögunum í póstfaxi.
Ég hafði samband við hann og innti
hann eftir því hvort hann hefði skýrt
Steingrími frá afstöðu minni. Síðan
hefur ekki verið rætt við mig um
þetta mál.
Ég hef skyldur við þjóðina og vil
vinna að jöfnuði manna og rétt-
læti. Og að sjálfsögðu vil ég vinna
með forystumönnum launþega og
FYRIRALLAFJÖLSKYLDUNA
j Stinga ekki
júr fínustu merinóull
tMjög slitsterk
j Má þvo viö 60°C
Skátabúðin, Utillf, Hestamaðurinn,
öll helstu kaupfélög, veiðafaeraversl.,
sportvöruversl. Eyfjörð o.fl.
atvinnurekenda að málum. Hins
vegar liggur fyrir og yfirlýst af
ábyrgum mönnum, bæði á Álþingi
og utan þings, að þeir telja frum-
varp ríkisstjórnarinnar brot á
stjórnarskránni. Ég hef reynt að fá
traust, sérfræðilegt álit þar um en
stór hluti þingmanna, með forseta
Alþingis í forystu, virðist ekki vilja
sérfræðilegt álit um mögulegt
stjórnarskrárbrot Alþingis og hefur
vísað þingsályktunartillögu minni
frá. Hana mátti ekki einu sinni
skoða í nefnd. Þegar skýr og rök-
studd svör fást um að frumvarpið
btjóti ekki gegn stjórnarskrá mun
ég ekki hindra samþykkt þess, eins
og ég tók fram í umræðum á Al-
þingi um þetta mál. Það eru skiptar
skoðanir lögfræðinga hvort bráða-
birgðalögin standast sum ákvæði
stjórnarskrárinnar og því vil ég fá
undanbragðalaust lögfræðilega
álitsgerð sem ríkisstjórnin hlýtur
að hafa fengið í hendur 'um þetta
mál áður en fmmvarpið kemur til
2. umræðu í neðri deild.
Viðbrögð flestra formanna
stjórnmálaflokkanna á Alþingi út
af þessu máli eru lærdómsrík og
benda til þess að kosningaskjálftinn
sé dómgreindinni yfirsterkari. Ég
bið um lögfræðilega álitsgerð sem
stjórnarflokkarnir hljóta að hafa
fengið og legg til að umboðsmaður
Alþingis láti í té álit sitt um málið
eða annar hlutlaus aðili til þess
fenginn. Þessi tillaga virðist svo
eitruð, að þeirra dómi, að hún má
ekki fara til nefndar hvað þá meira.
Stjórnarandstaðan sá sér leik á
borði og krefst að ríkisstjórnin segi
af sér. Stjórnarflokkarnir telja
þessa beiðni mína það alvarlega að
þeir ræða um að ijúfa þing og efna
til kosninga og það um miðjan jan-
úar. Stjórnarandstaðan tekur undir
það að kosningar verði í janúarmán-
uði. Er nú hægt að sýna með aug-
Ijóslegri hætti meira tillitsleysi við
fólkið á landsbyggðinn en í þessu
felst? Að efna til kosninga um miðj-
an vetur, þegar allra veðra er von
og að heyja kosningabaráttu um
hátíðarnar? Það er nauðsynlegt að
allur almenningur geri sér grein
fyrir hvað á bak við liggur. Það er
eitthvað annað en beiðni mín um
álitsgerð.
Ég vil að lokum nefna að sam-
tryggingarkerfi gamla fjórflokksins
í samstarfi við samtök launþega og
atvinnurekenda hefur ekki náð því
að jafna kjör fólks í landinu. Mis-
réttið hefur stóraukist á þessum
áratug, sem senn er liðinn. Það er
óviðunandi. Samfélagið verður að
skipa svo málum að fólk geti unnið
fyrir sér. Kjörin verður að jafna.
Ég hef á þessu þingi og fyrri
þingum lagt fram tillögu um að
kanna lágmarksframfærslukostnað
í landinu og vil á þessu þingi leggja
fram frumvarp um lífvænleg lág-
markslaun. Sú leið hlýtur að vera
athuguð ef þjóðarsáttin reynist
gagnslaus vegna þess að vald-
hafarnir hafa ekki farið eftir þeim
samningi sem gerður var við upp-
haf valdaferils þeirra.
■ BÓKMENNTAKYNNING á
vegum Máls og menningar verður
á Hótel Borg í kvöld, þriðjudag,
og hefst kl. 20.30. Eftirtaldir höf-
undar lesa upp úr bókum sínum:
Geirlaugur Magnússon, Gyrðir
Elíasson, Kristján Árnason,
Linda Vilhjálmsdóttir, Pétur
Gunnarsson, Sigfús Bjartmars-
son, Silja Aðalsteinsdóttir og
Stefán Sigurkarlsson. Auk þess
verða kynnt ný verk eftir Guðlaug
Arason, Hallgrím Helgason og
Jakobínu Sigurðárdóttur. Helgi
Hálfdanarson verður fulltrúi þýð-
enda, en hann mun lesa upp úr
nýútkominni þýðingu sihni á
grískum harmleikjum. Loks mun
Bubbi Morthens flytja nokkur lög.
■ NÝ UMFERÐARLJÓS á mót-
um Bíldshöfða og Breiðhöfða
verða tekin í notkun miðvikudaginn
5. desember kl. 14.00. Til að minna
vegfarendur á hin nýju umferðarljós
verða þau látin blikka gulu ljósi í
nokkra daga áður en þau verða
tekin í notkun.
vsktfo
ÞESSA MANAÐAR
Breytt uppgjörstímabil
Athygli gjaldenda skal vakin á því aö
uppgjörstímabil virðisaukaskatts,
meö gjalddaga 5. desember, var
frá 1. september til og meö 15. nóv-
ember.
Lenging tímabilsins tók til þeirrasem
hafa almenn uppgjörstímabil, þ.e.
tveggja mánaöa skil.
Uppgjörstímabil endurgreiöslna
samkvæmt sérákvæöum reglugeröa
eru óbreytt.
Skil á skýrslum
Skýrslum til greiöslu, þ.e. þegar út-
skattur er hærri en innskattur, og
núllskýrslum má skila til banka,
sparisjóöa eöa pósthúsa. Einnig má
gera skil hjá innheimtumönnum
ríkissjóös en þeir eru tollstjórinn í
Reykjavík, bæjarfógetar og sýslu-
menn úti á landi og lögreglustjórinn
á Keflavíkurflugvelli.
Athygli skal vakin á því aö bankar,
sparisjóöir og pósthús taka aðeins
viö skýrslum sem eru fyrirfram árit-
aöar af skattyfirvöldum. Ef aöili áritar
skýrsluna sjálfur eöa breytir áritun
verður aö skila henni til innheimtu-
manns ríkissjóös.
Inneignarskýrslum, þ.e. þegar inn-
skattur er hærri en útskattur, skal
skilaö til viðkomandi skattstjóra.
Sími KSK
er 91-651152-
RIKISSKATTSTJORI