Morgunblaðið - 13.12.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 1990
BARNASKIÐAPAKKI frd 12.500,- kr.
ELAN skíbi 80 - 120 sm, ALPINA skór, bindingar og stafir.
BARNASKÍÐAPAKKI frd 14.950,- kr.
ELAN skíbi 130 - 150'sm, ALPINA skór,
blndlngar og stafir,
UNGLINGASKÍÐAPAKKI
frd 15.800,- kr.
ELAN skíbi 150- 170 sm
ALPINA skíóaskór
bindingar og stafir
FULLORÐINSSKÍÐAPAKKI frd 19.950,- kr.
ELAN skíbi 160 - 195 sm, ALPINA skór, bindingar og stafir.
GÖNGUSKÍÐAPAKKI 13.950,- kr.
ELAN skíbi, ALPINA skór, bindingar og stafir.
SKAUTAR frd 3.980,- kr.
GEGNT UMFERÐARMIÐSTÖÐINNI SIMI: 91-19800
Astir og örlög
Békmenntir
Sigurjón Björnsson
Tryggvi Emilsson:
Blá augu og biksvört hempa.
Stofn. Reykjavík, 1990, 238 bls.
Líklegast má það teljast einstakt
að maður á níræðisaldri sendi frá sér-
skáldsögu, sér í lagi þegar það er
fyrsta skáldsaga hans og þar að
auki ástarsaga að öðrum þræði. Slíka
bók opnar maður með nokkurri eftír-
væntingu og kannski einhvetjum
kvíða þyki manni vænt um höfundinn
og eigi að láta í ljós álit sitt, Ttyggvi
Emilsson er að víbu enginn viðvan-
ingur á ritvelli, Hann er kunnur rit-
höfundur, einkum af hinni miklu og
margrómuðu ævisögu sinni, sem
þýdd hefur verið á erlendar tungur
og sett á svið,
Skáldsagan Blá augu og biksvört
hempa gerist á tímabilinu frá því um
siðustu aldamót eða kannski eitthvað
fyrr og fram í seinni heimsstytjöld.
Fátækur guðfræðingur er gripinn
glóðvolgur við prófborðið ef svo má
segja og lokkaður til að kvænast sér
eldri sýslumannsdóttur, Henni fylgir
auður og upphefð og gott brauð.
Allt er í lukkunnar velstandi um hríð
uns það hendir hinn unga prest að
hann verður ástfanginn af bláeygðri,
umkomulausri vinnustúlku á prests-
heimilinu. Hann gerir henni barn og
móðirin deyr af barnsförum. Prestur-
inn missir kjól og kall og heldur í
burtu blásnauður með barnið i fang-
inu og þeim fylgir fóstra hans, mál-
laus og heyrnarlaus. Leiðin liggur til
Reykjavíkur og þar fá þau skjól í
kjallaraibúð _ hjá gamalli vinkonu
fóstrunnar. Árin líða. Sonur prestsins
vex úr grasi, Faðirinn vinnur að fisk-
verkun, Á sínum tima kvænist sonur-
inn ríkri kaupmannsdóttur og þau
eignast bláeygða stúlku, eftirmynd
ömmunnar. En dag einn týnist dóttir-
in frá sumarbústað foreldranna og
finnst ekki. Móðirin missir vitið og
faðirinn flytur með hana til Eng-
lands. Þar deyr hún á geðveikra-
hæli, en faðirinn kvænist hjúkrunar-
konunni og flytur til Vesturheims.
Er hann þar með úr sögunni. En litla
stúlkan fórst ekki. Henni tðkst að
ramba heim að heiðarkoti einu í fjar-
lægri sveit og þar verður hún ljós-
geisli heimilisins. Þegar afinn —
presturinn hempulausi — fréttir af
dvalarstað telpunnar flyst hann
þangað og eiga þau heimili þar í'
áratug. Að því kemur svo að ástin
vitjar sonardótturinnar I gervi fátæks
en myndarlegs kotbóndasonar. Þá
er haldið tii Reykjavíkur á ný, Lýkur
sögunni I braggaíbúð í Reykjavík.
Saga þessi er einkar þægilegur
afþreyingarlestur. Býst ég við að hún
falli vel að smekk margs eldra fólks,
Eins og vænta mátti af þessum höf-
undi er hún á fallegu og góðu máli
og sagan er vel sögð. Hún er dramat-
ísk ástarsaga og að vissu leyti speg-
ill þjóðllfs á fýrra helmingi þessarar
aldar. Er þar að finna margar snjall-
ar lýsingar á vinnubrögðum, lífi og
kjörum blásnauðrar alþýðu, hroka
og fégræðgi valdastétta. Mismunur-
inn er málaður sterkum litum. Sagan
er borin uppi af atburðarás, oft nokk-
uð hraðri og kannski ekki ýkja senni-
legri, fremur en persónulýsingum.
Áhrifamikla atburðarás og svipti-
vinda óblíðra örlaga skortir ekki.
Varla verður sagt að persónusköpun
sé sterki þáttur bókarinnar. Persónur
Þingeyrl.
NÝLEGA samþykkti hreppsnefnd
Þingeyrarhrepps að banna alla
umferð vélsleða innan girðingar
um Sandfell þ.e.a.s. skógræktar-
girðingar.
Á Þingeyri eru margir vélsleðaeig-
endur. Um leið og snjó festir fara
þeir á stjá á tækjum sínum, og hef-
ur lítið verið amast við því þó þeir
væru að leika sér á vélsleðum innan
þorpsins.
Tryggvi Emilsson
eru einatt góðar eða vondar og breyt-
ast ekki.
Við lestur þessarar skáldsögu flyst
maður I annan heim skáldsagnagerð-
ar en þann sem við lifum I nú. Það
er heimur Jóns Thoroddsens, Jóns
Trausta og Borgarættar Gunnars
Gunnarssonar. Þess er varla heldur
að vænta að maður á aldri höfundar
lifi.í öðrum hugarheimi.
Ég sagði I upphafi að ég hefði
hálvegis kviðið lestri þessarar bókar.
Sá kvlði reyndist óþarfur þvl að hann
vék fljótt fyrir þægindakennd kunn-
ugleikans og ánægjunnar af list-
rænni notkun móðurmálsins.
Nú er eigendum vélsleða bent á,
að bannað er að vera á þessum tækj-
um innan þorpsins, nema til að kom-
ast til og frá heimilum. Auk þess
er þeim svo bannað að vera innan
skógræktargirðingar við Sandfell.
Þessi ákvörðun var tekin vegna þess
að I hlíðar Sandafells var fjölda tijáa
plantað I sumar, sem gætu farið illa
ef ekki er farið þar um af gát,
- Gunnar Eiríkur
Þingeyri:
Umferð vélsleða bönnuð
Islensk þjóðmenning VII
Alþýðuvísindi
Bókaflokkurinn íslensk þjóömenning er 10 binda ritröð,
sem hóf göngu sína árið 1987 og hefur eitt bindi komið
út á ári síðan. Þar er fjallað um lifnaðarhætti íslendinga í
rúm lOfO ár. Þetta er fyrsta íslenska menningarsagan
nérlendis skráð af um 50 fræðimönnum.
Ritverkið hlaut viðurkenningu Vísindaráðs fyrir skömmu
vegna frumathugana, sem þar hafa birst.
Ritsijóri er Frosti F. Jóhannsson, þjóðháttafræðingur.
í bindinu, sem nú sér fyrst dagsins ljós, er fjallað um
raunvísindi miðalda, tímatal, alþýðulækningar, almenna
spádóma og veðurspár.
Fimm höfundar skrifa bindið: Þorsteinn Vilhjálmsson,
prófessor, Ámi Bjömsson, forstöðumaður þjóðháttadeildar
Þjóðminjasafns, Jón Steffensen, prófessor, dr. Jón Hnefill
Aðalsteinsson, dósent, og Páll Bergþórsson,
veðurstofustjóri.
Bókaflokkurinn íslensk þjóðmenning er sjálfsögð eign á
hverju menningarheimili.
Bókaútgáfan Þjóðsaga, Þingholtsstræti 27, sími 13510