Morgunblaðið - 04.06.1991, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚNÍ 1991
Dauði á Þingvöllum
kalla skúrræfil, var klætt dökk-
brúnni viðarklæðningu. Stólar og
borð í matsalnum sýndust mér vera
í stíl.
Fyrir endaveggnum eru tvær hát-
alarasúlur og úr þeim streymdi
bresk og bandarísk dægurlagatón-
list frá sjötta og sjöunda áratugnum.
Þegar maður gerir upp reikninginn
á þessum stað þarf maður að standa
beint fyrir framan aðra hátalarasúl-
una. í mínu tilfelli var það, ef ég
man rétt, James Brown sem kvaddi
mig í gegnum þessa súlu með orðun-
um: I Feel Nice/ Sugar and Spice,
yeah, hnuh . . .
Ég gekk út á stéttina, horfði yfir
til Lögbergs þar sem forfeður mínir
stofnuðu elsta þing í heimi, réðu
ráðum sínum, felldu dóma. Þar sem
landsmenn tóku út sína hegningu,
þar sem Egill burðaðist með silfrið,
þar sem heiðnum sið var kastað og
nýr tekinn upp I Feel Nice/ Sugar
and Spice, yeah, hnuh . . .
Spölkom frá skúrræflinum er
hýsir kaffi/matsal Hótel Valhallar
er annar skúrræfill, minni en áþekk-
ur útlits. (Trúlega sami arkitekt að
þeim báðum.) Þar er sjoppa. Bíla-
stæðið fyrir framan hótelið kom
óvenju vel undan vetri, aðeins þrír
til fjórir drullupollar, einstaka hola
hér og þar. (Þess ber að geta að
Með samningi við GRAM verksmiðjurnar um sérstakt tímabundið
verð ó fjórum vinsælum gerðum, getum við nú um sinn boðið
*
STORLÆKKAÐ YERÐ
eftir Friðrik
Erlingsson
Sunnudaginn 26. maí síðastliðinn
brá ég mér til Þingvalla til þess að
skoða mig um, drekka kaffi og
gæða mér á kræsingum af hlaðborð-
inu í Hótel Valhöll. Salurinn við
hótelið var næstum þéttsetinn því
ferðaveður var gott; skýjað með
sólarglennu inn á milli. Þetta var
ekki í fyrsta skipti sem ég kem til
Þingvalla eða fæ mér kaffi á Hótel
Valhöll, en af einhveijum ástæðum
varð mér starsýnna en áður á um-
hverfið, aðkomu og þann heildarsvip
sem yfir hinum forna þingstað hvílir.
Ég byrjaði á að líta í kringum
mig í matsalnum sem er í viðbygg-
ingu við hótelið. Það fyrsta sem ég
tók eftir þar inni eru risastór mál-
verk á veggjum. En það er ekki
vegna þess hvað myndefnið er hríf-
andi heldur fyrir það að maður sér
alls ekki hvað er á myndunum. Inni
í þessum sal er hálfrökkvað og eng-
in sérstök lýsing er á þessum feiki-
lega stóru myndum. Úr loftinu
hanga að sönnu ljósakrónur en þær
eru af því tagi sem aldrei kemst
aftur í tísku, þó hafi þótt fínar upp
úr 1964. Anddyrið á þessari við-
byggingu, sem mér liggur við að
GRAM KF-265
199 llr. kælir + 63 Itr. frystir
B: 55,0 cm D: 60,1 cm
H: 146,5 cm
(óður kr. 63.300)
nú aðeins 55.700
GRAM KF-355
274 Itr. kælir + 62 Itr. frystir
B: 59,5 cm D: 60,1 cm
H: 166,5 - 175,0 (stillonleg)
óður kr. 78.620)
nú aðeins 69.400
GRAM KF-250
172 Itr. kælir + 62 Itr. frystir
B: 59,5 cm D: 60,1 cm
H: 126,5 - 135,0 (stillonleg)
(áður kr. 62.740)
nú aðeins 55.200
GRAM KF-344
195 Itr. kælir + 146 Itr. frystir
B: 59,5 cm D: 60,1 cm
H: 166,5 - 175,0 ( stillonoleg)
(áður kr. 86.350)
nú aðeins 75.700
(slgr. 71.910)
Góðir greiðsluskilmálar: 5% staðgreiðsluafsláttur (sjá að ofan) og 5%
að auki séu keypt 2 stór tæki samtímis (magnafsláttur). VISA, EURO,
og SAMK0RT raðgreiðslur til allt að 12 mánaða, án útborgunar.
V.
/?an\x
HATUNI 6A SIMI (91) 24420
J
öll þjónusta og veitingar voru með
ágætum og hvorutveggja lofað í
hástert af samferðafólki mínu.)
Ég ók frá hótelinu í áttina að
uppgöngunni í Almannagjá, gekk
upp á brúna yfir Öxará og leit ofan
í Drekkingarhyl. Eða var það ekki
örugglega Drekkingarhylur? Ég sá
engar merkingar, en á brúnni var
myndarlegur björgunarhringur frá
Slysavamafélagi íslands. Lengra
uppeftir gjánni grillti í fornar búðir;
grasi gróin hrúgöld. (Það heita forn-
leifar og er víst friðað.) Á búðargólf-
inu eru steinar áþekkir legsteinum
í kirkjugörðum. Á þá er meitlað
nafn og titill fyrrverandi notanda
búðarinnar. Þessi steinskrift er nú
nánast með öllu ólæsileg. Þegar
gengið er lengra er komið að tveim-
ur skiltum. A öðru stendur: Kross-
skarð, á hinu: Lögberg. Skiltin
benda í átt að trébrú sem lögð hef-
ur verið yfir fyrrnefnt Krossskarð.
Sé gengið yfir trébrúna er komið
að palli þar sem gert er ráð fyrir
að fólk setjist niður, njóti útsýnis
og mauli jafnvel nesti. Pallurinn
stendur yfir þeim hluta brekkunnar
sem heitir Lögberg. Síðan er hægt
að ganga áfram eftir brúnni aftur
inn í Almannagjá og er þá farið
framhjá skilti sem stendur upp úr
búðartóftum. Á því skilti stendur:
Snorrabúð. Þarna er hún þá komin
sú Snorrabúð sem um getur í kvæð-
inu. Nú er hún Snorrabúð stekk-
ur .. . o.s.frv. Eftir þennan rúnt um
trébrúna gekk ég aftur að bílnum
og ók af stað í bæinn.
I hjarta mínu fann ég ekki til
þjóðarstolts. Engin sérstök ánægja
yfir því að vera Islendingur og eiga
elsta þing í heimi, engin tilfinning
fyrir því að hér væri sögustaður
umfram aðra staði á landinu. Að
sjálfsögðu hrífst maður ævinlega
af náttúrufegurð Þingvalla, annað
væri ekki hægt. En allur umbúnað-
ur, mannvirki og annað það sem á
að laða fólk að staðnum, gera heim-
sóknina skemmtilega, fróðlega og
eftirminnilega er máttlaust, ömur-
legt og lífvana.
Ég var varla kominn út fyrir þjóð-
garðsmörkin þegar stórskorinn karl-
maður klæddur að hætti fornaldar
steig í veg fyrir bílinn. Ég steig á
bremsurnar, skrúfaði niður rúðuna
og hallaði mér út. Hvað get ég gert
fyrir þig, góði? spurði ég. Þegjandi
rétti hann mér kálfsskinnsbút inn
um bíigluggann. Þegar ég rýndi í
krotið á skinninu tókst mér að lesa
eftirfarandi texta: Við viljum leiki
og líf á Þingvöllum. Við viljum hlát-
ur og gleði, hopp og hí. Alþingi
sögualdar aftur á Þingvelli. Stofnum
Söguleikana á Þingvöllum. Kær
kveðja, Egill Skallagrímsson, form-
aður Félags fornkappa.
Þegar ég leit upp og skyggndist
um eftir manninum var hann horf-
inn. En á leiðinni í bæinn velti ég
þessu fyrir mér fram og til baka.
Alþingi Sögualdar endurreist á
Þingvöllum! Þegar heim kom reyndi
ég að átta mig á því hvernig þetta
væri framkvæmanlegt. Eftir stund-
arlegu undir feldi varð þetta útkom-
an:
Söguleikar á Þingvöllum
Söguleikarnir á Þingvöllum yrðu
árlegur viðburður haldnir um hveija
helgi á tímabilinu júní—ágúst. Við
skulum nú koma okkur fyrir í hópi
ferðamanna, innlendra og erlendra,
sem stendur á hlaðinu fyrir framan
Hótel Valhöll og býður eftir að hin
formlega athöfn hefjist. Það er laug-
ardagur, klukkan tólf á hádegi.
Utan af Þingvallavatni kemur
langskip fyrir fullum seglum. Þegar
það nálgast landið eru seglin felld,
árum er skotið út og skipinu róið
upp að bryggju. Upp úr skipinu stíga
glaðbeittir kaupmenn og -konur í
allskyns klæðnaði svo sem tíðkaðist
á söguöld. Þau bera með sér vörur
og slá upp sölutjöldum í kringum
lítið markaðstorg. Vörurnar eru af
ýmsu tagi, s.s. útskorin víkingaskip,
drykkjarhorn úr beini, loðkragar úr
minka- og refaskinnum, útskornir
askar, kistlar o.fl., Þórslíkneski úr
járni, nælur úr silfri og ýmislegt
skart, „ekta“ Vínlandskort, ullar-
Friðrik Erlingsson
„Við viljum leiki og líf
á Þingvöllum. Við vilj-
um hlátur og gleði,
hopp og hí. Alþingi
sögualdar aftur á Þing-
velli. Stofnum Sögu-
leikana á Þingvöllum.“
sjöl, gærujakkar, ker, skálar og
kútar úr brenndum leir o.fl. o.fl.
Ferðamenn ganga inn á markað-
storgið og lífleg verslun hefst að
hætti sögualdar. (Vörurnar eru
handgerðar af hagleiksmönnum og
-konum vítt og breitt um landið sem
stjórn þjóðgarðsins/Söguleikanna
hefur gert samning við. Áhöfn
skipsins eru starfsmenn þjóðgarðs-
ins, 6—10 manneskjur.)
Um klukkan tvö heyrist bjöllu-
hljómur úr fjarlægð. Okkur verður
litið til Lögbergs og þar sjáum við
nokkum mannsöfnuð. Inn á mark-
aðstorgið gengur kallari og tilkynn-
ir að þing sé að hefjast. Ferðamenn
tínast af stað, við fylgjum á eftir
og staðnæmumst undir Lögbergi.
Upp í brekkunni eru goðar, lögsögu-
menn og höfðingjar að koma sér
fyrir. Þetta er fríður hópur 20—30
manna. Dýrðleg litklæðin bærast í
golunni. (Hér gæti orðið spennandi
að fylgjast með umræðum um raun-
veruleg þing- og ágreiningsmál sem
hafa verið tekin fyrir á Alþingi til
foma og við höfum heimildir um
úr íslendingasögum. í brekkunni
má ef til vill greina þá Snorra goða
eða Hrafnkel freysgoða.)
Eftir kannski 45 mínútur er gert
hlé á þinginu. Við lítum niður á
völlinn fyrir neðan Lögberg þar sem
ýmsir knáir sögualdarkappar eru
að koma sér fyrir. Hér eru hinir
raunverulegu Söguleikar að hefjast.
Hér má sjá fornmenn keppa í spjót-
kasti, bogfimi, glímu, hnútukasti,
ótemjureið, að stökkva hæð sína í
herklæðum, mysukappdrykkju úr
horni, skylmingum, einvígi. Og hér
gefst ferðamönnum kostur að taka
þátt í leikunum. Þeir geta valið að
keppa hver við annan eða við sögu-
fræga hetju. Sjáðu í anda japanska
ferðamanninn sem kemur heim til
Tókýó með ljósmynd af sér og Gretti
Ásmundarsyni í fangbrögðum.
Þegar ferðamenn hafa fengið sig
fullsadda af því að glíma við Gretti
eða keppa við hann Gunnar í her-
klæðastökki, geta þeir gengið sem
leið liggur upp í Almannagjá. Þá
taka menn fljótt eftir því að orðið
hafa aldaskipti. Hér má líta tjöld
og búðir danskra landshöfðingja,
fangatjöld og búðir sýslumanna. Á
stórum hlóðum eru kerlingar að
sjóða kjöt og hita öl. Höfðingjar,
sveinar og sýslumenn standa gleiðir
með hatt og parruk og staupa sig
kampakátir. Fangar og brotamenn
hírast í hlekkjum. Við fylgjumst
með þegar lesnir eru upp dómar,
kölluð fram vitni o.s.frv. (Hér gæti
ferðamönnum jafnvel staðið til boða
að rökræða við sýslumenn og reyna
að fá dómum breytt. Þannig gæfíst
innsýn inn í aldarfar og hugsunar-
hátt.) í Almannagjá er líflegt um
að litast og margt skrýtið og sér-
kennilegt ber fyrir augu. Úr Söng-
helli ómar kvintsöngur sveina, upp
við hamravegginn er verið að brenn-
imerkja þjóf en inn í búðum sitja
fyrirmenn að tafli. Lengra frá okkur
tökum við kannski eftir einum
manni með mikið svart skegg og
hvítar tennur. Hann kveður Pont-
usrímur eldri svo undir tekur í
hamraveggnum. Hér er kominn Jón
Hreggviðsson sjálfur. Böðullinn er
að hnýta upp á svipuólarnar.
Þegar komið er niður úr Al-
mannagjá er markaðstorgið enn í
gangi. Enn hafa menn tök á að
kaupa sér minjagripi um ferðina til
Þingvalla. Ljóslifandi persónur og
atburðir úr íslandssögunni hafa
birst ferðamönnum. Eins og ósýni-
legir gestir höfum við gengið um
þingstaðinn forna, orðið vitni að
einu og öðru úr sögu landsins,
kynnst fortíð þess á lifandi hátt og
att kappi við fornar hetjur. í stór-
kostlegu náttúrumhverfí Þingvalla
hafa ferðamenn, innlendir og er-
lendir, upplifað eitthvað alveg sér-
stakt.
Skýjaborgir?
I borginni Siena á Italíu eru ár-
lega haldnar kappreiðar sem byggja
á fornri hefð og menningu borgar-
innar. Þangað koma þúsundir ferða-
manna ár hvert. í Skotlandi eru
Hálanda-leikarnir, sem byggðir eru
upp á sérstöðu skota og þeirra forna
menningararfi. Þangað koma þús-
undir ferðamanna árlega að fylgjast
með. í Jórvík á Englandi var reist
sögualdarþorp þar sem fjöldi ferða-
manna kemur árlega. í Danmörku
var einnig reist sögualdarþorp er
byggði á fornleifarannsóknum. Yfír
sumartímann býr fólk í þessu þorpi
að hætti fornmanna. Einnig þangað
koma ferðamenn í stríðum straum-
um.
Sumarið 1987 setti hópur atvinn-
uleikara upp leiksýningu í Rauðhól-
um rétt fyrir utan borgarmörkin.
Þar var Brennu-Njáls saga flutt
undir opnum himni við mikla aðsókn
og frábærar viðtökur. Því miður var
sú sýning ekki gerð að árlegum við-
burði enda varla hægt að ætlast til
þess að fámennt einkaframtak
standi eitt og sér undir viðburðum
af þessu tagi án stuðnings frá ríki
og sveitarfélögum.
Söguleikarnir á Þingvöllum gætu
orðið samstarfsverkefni nokkurra
hópa, t.d. Félags íslenskra leikara,
áhugaleikhópa, Ferðamálaráðs,
stjórn þjóðgarðsins á Þingvöllum,
íþróttafélaga, Útflutningsráðs,
Náttúruverndarráðs, fyrirtækja í
ferðaþjónustu, o.fl. o.fl. Mynduð
yrði stjóm Söguleikanna er saman
stæði af yfirmanni þjóðgarðsins,
leikstjóra, leikmynda- og búninga-
hönnuði, yfírsmiði, fulltrúa frá Nátt-
úruverndarráði, fulltrúa frá Ferða-
málaráði og síðast en ekki síst þarf
í stjórnina mann sem hefur víðtæka
þekkingu á sögu landsins og ekki
síst sögu Þingvalla, t.d. Björn Th.
Björnsson.
Það er heldur ekkert því til fyrir-
stöðu að setja upp Söguleika af
þessu tagi hvar sem er á landinu.
Það er varla til sú þúfa, hóll eða
blettur sem ekki á sér einhveija
merka sögu úr fornöld. Söguleikarn-
ir gætu jafnvel orðið landfjórðungs-
legt fyrirbæri yfir sumartímann.
Eina krafan væri sú að gera það
af metnaði og fyrirhyggju svo til
fyrirmyndar mætti telja.
Ég hika ekki við að fullyrða að
ef Söguleikunum yrði hrint í fram-
kvæmd af þeim metnaði og dugr.aði
sem þjóðin er þekkt fyrir yrðu þeir
á örfáum árum álíka ómissandi ferð-
amönnum og Gullfoss eða Geysir.
Ég er þess líka fullviss að böm og
unglingar hefðu ólíkt meira gaman
af að koma til Þingvalla og uupplifa
Söguleikana í stað þess að hanga
þar inni í sjoppu og þamba gos eða
fikta í tölvuspilum. Én börnin læra
nú það sem fyrir þeim er haft. Og
ef menningu okkar er ekki haldið
að þeim á þann hátt að hún veki
áhuga þeirra, þá sækja þau menn-
ingu sína einfaldlega eitthvað ann-
að, t.d. út á videóleigu.
í lokin verð ég að geta þess að
kálfsskinnsbúturinn sem Egill rétti
mér inn um bílgluggann sunnudag-
inn 26. maí síðastliðinn, varð að
dufti í höndum mér um Íeið og ég
hafði lesið það sem á honum stóð.
Þess vegna hef ég engar sannanir
fyrir fundi okkar Egils. En hugmynd
þeirra í Félagi fornkappa er hér
með komið á framfæri til fijálsra
afnota hveijum þeim er vill nýta sér
hana.
Höfundur fæsl við ritstörf