Morgunblaðið - 04.06.1991, Blaðsíða 54

--54
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚNÍ 1991
j__i_e_l__u_:__u_j_iii . _uu__i_uj_
--- >
Ingibjörg Arna-
dóttir, Miðhúsum
Fædd 5. nóvember 1897
Dáin 30. maí 1991
Foreldrar Ingibjargar voru hjónin
Árni Gunnlaugsson og Kristín Hall-
varðsdóttir, er bjuggu lengst á
Kollabúðum en síðast á Hofsstöð-
um. Systkini hennar voru 8, en þau
voru þessi: Anna, d. 1957, gift
Eyjólfi Guðmundssyni í Reykjavík;
Finnboga, d. 1941, gift Oddi Jóns-
'syni lækni á Miðhúsum; Guðmuncú
ur, d. 1972, kvæntur Steinunni
Guðmundsdóttur í Naustvík; Ragn-
heiður, d. 1982, gift Daníel Ólafs-
syni í Tröllatungu; Þórarinn, d.
1929, kvæntur Steinunni Hjálmars-
dóttur á Miðhúsum; Halldóra, d.
1968, gift Ólafi Jónssyni í Arn-
kötludal; Hallvarður, d. 1969,
kvæntur Guðrúnu Kristjánsdóttur í
Reykjavík; Brandís, d. 1973, gift
Ólafi Bjarnleifssyni, Reykjavík.
Faðir hennar lést er hún var á
áttunda árinu. Móðir hennar brá
þá búi og var börnunum komið fyr-
ir hjá ættingjum og vinum þeirra
hjóna. Oft leiddi slík upplausn heim-
- Aia og sundrung fjölskyldna til bág-
inda og biturleika. Þá eins og síðar
var fjölskyldan og systkinin sam-
hent og samtengd á þessari örlaga-
stundu. Sæmdarhjónin Ólína Snæ-
bjarnardóttir og sr. Jón Þorvaldsson
á Stað buðu fram aðstoð og þar
fékk Ingibjörg framtíðarvist á því
rausnar- og menningarheimili. Ein-
ig vildi móðirin tryggja sársaukalít-
inn viðskilnað gagnvart næst
yngsta barninu, því elsta dóttirin
Anna, þá um tvítugt, og Þórarinn
vistuðust einnig hjá þeim prests-
hjónunum. Sterk og góð tengsl og
vinátta myndaðist milli Ingibjargar
og fóstru hennar á Stað. Enda lét
Ingibjörg einkadóttur sína, Ólínu
Kristínu, heita í höfuðið á henni.
Auk almennra sveitastarfa og um-
hirðu á hlunnindajörð nam Ingi-
björg mikið í hinum þekkta „hann-
yrðaskóla" frúarinnar á Stað og
mótaðist hún af mannkostum þeirra
góðu húsbænda. Hún naut ævilangt
áhrifa af þeim menningarblæ er
ríkti á heimilinu á Stað. Hún stund-
aði nám á Húsmæðraskólanum á
ísafírði 1917-1918, lærði vefnað og
fatasaum í Reykjavík og garðyrkju
nam hún í Gróðrarstöðinni í Reykja-
vík. Þá var hún matráðskona í 2 ár
á skólabúinu á Hólum í Hjaltadal,
er Þórarinn bróðir hennar stóð fyr-
ir. Síðan var hún ráðskona á búi
Thors Jensens að Lágafelli í Mos-
fellssveit og síðustu ár hennar
hennar í Reykjavík rak hún eigin
matsölu.
Ingibjörg og maður hennar, Jón
Daðason, fluttust að Miðhúsum
1939 og þar hefur hún búið síðan.
Jón lést 1977. Hann var sonur
Daða Daníelssonar og Maríu Andr-
ésdóttur. Systur hennar voru skáld-
konurnar Herdís og Ólína.
Ingibjörg var á margan hátt eft-
irminnileg persóna. Hún var stál-
minnug fram til síðasta dags. Hún
studdi vel okkur frændsystkinin í
ættfræðiáhuganum og var sjálf-
kjörinn heiðursfélagi okkar á ættar-
mótunum, enda naut hún þess fróð-
leiks sem þar var dreginn saman.
er látinn.
KARLJ. SIGHVATSSON
tónlistarmaður,
Vandamenn og vinir.

t
Dóttir okkar og systir,
HULDA BIRGISDÓTTIR,
verður jarðsungin í Dómkirkjunni miðvikudaginn 5. júní kl. 15.00.*
Sæunn Grendal Magnúsdóttir, Birgir Traustason,
Hrönn Birgisdóttir.
(
+
Útför
JÓNU ÞORBJARNARDÓTTUR,
Hrafnistu Hafnarfirði,
verður gerð frá Fossvogskirkju miðvikudaginn 5. júní kl. 13.30.
Guðsveinn Þorbjörnsson,
Hallgrímur Pétursson,
Sigriður Pétursdóttir,
Þorbjörn Pétursson,
Jón Egilsson,
Hulda Björgvinsdóttir,
Kornelíus Jónsson,
Erla Guðmundsdóttir.
.

+
Eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
VALGERÐUR GUÐMUNDSDÓTTIR,
Austurkoti,
Vatnsleysuströnd,
lóst í Sjúkrahúsi Keflavíkur 1. júní.
Útförin auglýst síðar.
Björg Einarsdóttir,
Erla Helgadóttir,
Valberg Helgason,
Steinar Rafnsson,
Hörður Rafnsson,
Símon Rafnsson,
Bryndís Rafnsdóttir,
Guðmunur Rafnsson,
Rafn Símonarson,
Birkir Jónsson,
Ríta Helgason,
Karólína Ingvarsdóttir,
Margrét Pétursdóttir,
Edda Friðþjófsdóttir,
Sigurður Kristinsson,
Hrafnhildur Einarsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Hún þekkti „tímana tvenna“. Hún
lifði kjör hins fátæka sveitafólks,
æskuheimili hennar leysist upp, hún
heyrði frásagnir fólks af atburðum
liðinnar aldar. Hún lifði sjálf og
tengdist hugsjónum aldamótanna.
Hún sá þá drauma rætast og hún
tók virkan þátt í því þjóðfélags
ævintýri sem nú er orðið að veru-
leika. Ingibjörg gerði meira en að
taka þátt í þessu ævintýri. Hún gat
fram til síðasta dags miðlað okkur
af fróðleik sínum um liðna tíð og
eftinninnilega atburði á sviði þjóð-
lífs, menningar og ættfræði. Ingi-
björg var þrátt fyrir þetta ekki að-
eins manneskja fortíðar og sagna.
Hún lifði í nútímanum og háði alla
tíð menningar og félagslega baráttu
fyrir sveit sína og samfélag. Kirkj-
an, hin kristna trú og boðskapur
hennar var hennar hjartans mál.
Alúð hennar og alls heimafólks
gagnvart kirkjunni, sýndi það og
sannaði alla tíð. Segja má að hin
hollu áhrif frá fósturforeldrum
hennar hafi víða komið í ljós. Öll
ræktunarstörf voru Ingibjörgu hug-
leikin, enda hafði hún aflað sér
þekkingar á því sviði. Skógræktar-
áhugi hennar er öllum sýnilegur,
þegar ekið er um Barmahlíð. Þar
átti hún hlut að máli að koma upp
því skógræktarátaki sem hófst þar
1944. Skrúðgarðurinn hennar á
Miðhúsum ber henni þó enn gleggra
vitni.
Mikið starf lagði hún af mörkum
í kvenfélaginu sínu, sem hún stofn-
aði ásamt öðrum. Margir nutu
gagns af fróðleik hennar. Hún flutti
erindi um þjóðlegan fróðleik og sér-
staklega áhrif Kollabúðarfundanna,
á vegum Sambands breiðfirskra
kvenna og Búnaðarsambands Vest-
ijarða. Einnig birti hún þessar hug-
leiðingar sínar í blaðagreinum. Þau
hjón önnuðust vel um bú sitt. Þeim
varð það mjög gagnsamt, enda eru
Miðhús ein besta og notadrýgsta
hlunningdajörð við innanverðan
Breiðafjörð.
Nokkuð gestkvæmt var á Mið-
húsum, en annað fannst mér sérs-
takt við það heimili og eru þar fleiri
til frásagnar. Viðmót húsbænda og
gestrisni leiddi til þess að dvölin
varð ávallt miklu lengri en áætlað
var. Hljómlisin var þar iðkuð, ausið
var úr sagnabrunni þeirra hjóna,
framtíðarhorfur í þjóðmálum voru
skoðaðar og gagnrýndar. Ritstörf
og bókmenntír sveitunga okkar,
þeirra Jóns Thoroddsens, Matthías-
ar Jochumssonar og Gests Pálsson-
ar, voru henni alla tíð hugleikin.
Þegar hún kom að Miðhúsum voru
þar enn uppistandandi bæjarhúsin
þar sem Gestur fæddist. Hún sat
kveðjuhófið sem Matthíasi var hald-
iðáStað 1913ogvarsíðastamann-
eskjan sem gat sagt frá þeim við-
burði.
Ingibjörg var á margan hátt fjöl-
hæf manneskja, hún var atorkusöm
í búskapnum og hyggin búkona,
matreiðslusnjöll, hugmyndarík í
hannyrðum, nýtin og útsjónarsöm
í verkum sínum. Þegar á lífshlaup
hennar er litið þá finnst mér að hún
hafi verið hamingjusöm. Þessi
ágiskun mín styrkist þegar ég svip-
ast um og sé hvernig hvíldarskjól
hennar og ævikvöld varð á heimili
dóttur hennar og tengdasonar,
Sveins Guðmundssonar bónda og
kennara.
Börn Ólínu og Sveins eru Jón á
Miðhúsum, Guðmundur, d. 1974 þá
17 ára, Ingibjörg, Blönduósi, Þrym-
ur og Guðmundur á Miðhúsum.
Við systkinin frá Reykhólum og
önnur frændsystkin blessum minn-
ingu Ingibjargar frænku. Hún var
samferðafólki sínu og frændfólki,
gjöful og góð.
Hjörtur Þórarinsson
Öllum Islendingum er vorið kær-
kominn tími. Hvarvetna á landinu
verður þess vart með birtu, yl og
gróanda. Hvergi tekur þó vorið eins
völdin og við Breiðaíjörð með iðandi
lífi, sem felur í sér tækifæri til bjarg-
ræðis um leið og það veitir unað
þeim sem nemur það og kann að
hrífast af því sem fagurt er. Ingi-
björgu Árnadóttur var vorið kærast
allra árstíða. Á góðu vori kvaddi hún
þennan heim og gekk þá örugg til
móts við það bjargræði sem hún átti
víst í heilagri trú.
Ingibjörg Árnadóttir fæddist hinn
5. nóvember árið 1897 í Kollabúðum
í Þorskafirði. Foreldrar hennar voru
hjónin Árni Gunnlaugsson og Kristín
Hallvarðsdóttir. Þau hjón eignuðust
níu börn og lifði Ingibjörg öll syst-
kini sín. Að Kollabúðum kom fjöl-
skyldan norðan af Ströndum þar sem
6 elstu börnin voru fædd og bjuggu
þau þar í tvíbýli. Aldamótaárið flutt-
ust þau að Hofstöðum í Reykhóla-
sveit, en þá kenndi heimilisfaðirinn
þegar nokkurs heilsubrests. Hann
lést 1905 aðeins fimmtíu og þriggja
ára. Að hætti þess tíma lá ekki ann-
að fyrir en að leysa upp heimilið.
Var Ingibjörgu þá boðið fóstur hjá
prestshjónunum á Stað á Reykja-
nesi, þeim séra Jóni Þoi-valdssyni og
Ólínu Kristínu Snæbjarnardóttur.
Þar ólst hún upp við ástríki fósturfor-
eldra á kunnu menningarheimili, sem
henni var afar kært. Sambandi hélt
hún þó við móður sína og systkini
alla tíð, en næstelsta systir hennar
var kona Odds Jónssonar læknis er
bjó á Miðhúsum í sömu sveit og þar
dvaldi móðir hennar lengi. Heimilið
á Stað var, eins og þá var gjarnan
um pressetrin, eins konar menning-
armiðstöð sveitarinnar. Þar komu
margir sem urðu Ingibjörgu minnis-
stæðir. Gaman var að heyra hana
segja frá heimsóknum manna eins
og Matthíasar Jochumssonar er hann
á efri árum vitjaði æskustöðvanna,
Stefáns frá Hvítadal. Emils Thorodd-
sens, séra Bjama á Bijánslæk og
fleiri. Næmleiki og eftirtekt Ingi-
bjargar varð til þess að hún lærði
mikið af því að alast upp á slíkum
stað og það vakti henni námsþorsta.
Veturinn 1917 til 1918 stundaði hún
nám í húsmæðraskólanum á ísafirði.
Fór hún eftir það til Reykjavíkur til
að nema vefnað og fatasaum. Einnig
nam hún garðyrkju hjá Ragnari Ás-
geirssyni í gróðrastöð Reykjavíkur.
1924 fór Ingibjörg að Hólum í
Hjaltadál þar sem hún var matráðs-
kona tvö.ár. Þá var Þórarinn bróðir
hennar ráðsmaður þar. Eftir það
réðst hún ráðskona að búi Thors
Jensens að Lágafelli í Mosfellssveit.
Þar kynntist hún enn góðum hús-
bændum og komst í tengsl við þá
menningarstrauma sem snertu það
heimili. Er hún aftur fór til Reykja-
víkur vann hún með Helgu Sigurðar-
dóttur í matsölu Oddfellowreglunnar
og rak síðan sína eigin matsölu um
skeið. Leigði hún þá húsnæði af séra
Magnúsi frá Vallanesi og sá þeim
hjónum fyrir fæði. Varð það góð
samvinna fyrir báða aðila og mynd-
aðist með þeim Ingibjörgu og séra
Magnúsi gagnkvæmt traust og virð-
ing.
Árið 1930 giftist Ingibjörg Jóni
Daðasyni, sem ættaður var af Skóg-
arströnd, systursonur skáldkvenn-
anna Ólínu og Herdísar Andrés-
dætra. Bjuggu þau fyrst í Reykjavík,
en hófu sveitabúskap árið 1938 á
Brandsstöðum í Reykhólasveit. Ári
síðar fluttust þau að Miðhúsum, sem
síðar varð þeirra eignaijörð, hag-
kvæmt ábýli um aldir, sem þau sátu
af myndarskap. í sveit sinni lét Ingi-
björg nokkuð til sín taka í félagsmál-
um. Hún var einn af stofnendum
kvenfélagsins Liljunnar og formaður
þess um skeið. Hafði hún forgöngu
um að kvenfélagið fékk land í
Barmahlíð þar sem þær konurnar
lögðu stund á skógrækt þangað til
skógræktarfélag tók við þeim reit.
Þau hjón tóku þátt í stofnun kirkju-
kórs við Reykhólakirkju og átti Ingi-
björg lengi sæti í sóknarnefnd.
Eina dóttur eignuðust þau hjón,
Ólínu Kristínu, sem gift er Sveini
Guðmundssyni. Þau Ólína og Sveinn
hófu búskap á Miðhúsum árið 1955
en börn þeirra eru Jón, Guðmundur
sem er látinn, Ingibjörg, Þrymur og
Guðmundur. Þetta sambýli tveggja
kynslóða og svo þriggja hefur síðan
staðið á Miðhúsum öllu því fólki til
farsældar, en óhætt er að fullyrða
að í því samfélagi var Ingibjörg áhrif-
amikil alla tíð og reyndist fólki sínu
traust, ráðholl og stefnuföst. Mann
sinn missti Ingibjörg hinn 15. maí
1977. Sjálf bjó hún lengi við nokkuð
skerta heilsu þó að henni lánaðist
að vera starfandi framundir það síð-
asta. Andlegu atgervi sínu hélt hún
óskertu til loka.
Eins og sjá má af þessu ágripi um
ævi Ingibjargar Árnadóttur var hún
að ævistarfi húsmóðir í sveit. Hins
vegar er líka ljóst að mótun hennar
og viðfangssefni á yngri árum voru
með nokkuð fjölbreyttari hætti en
þá var algengt um ungar konur.
Þess gætti líka í fari hennar alla tíð,
að hún hafði sitthvað séð fyrir sér
og var kunnáttumanneskja á mörg-
um sviðum eins og svo vel nýttist í
heirnilishaldi hennar.
í framkomu var Ingibjörg stillt og
háttvís. Hún var komin á efri ár er
ég kynntist henni. Af kynnunum
varð manni fljótt ljóst að þar fór
kona sem lært hafði af lífsreynslu
sinni og var óhrædd að draga af
þeim lærdómi sínar sjálfstæðu álykt-
anir. Hún hafði þá löngu lært, að
ekki koma allir dagar yfir í einu, og
að stóryrði og buslugangur ávinna
ekki mikið. Þannig var hún hnitmið-
uð í orðum og orðum hennar fylgdi
oft þung alvara og festa þess manns,
sem ekki efast um tilgang viðleitni
sinnar og á ekki í neinum vanda um
að móta lífi sínu stefnu. Iðja hennar
og áhyggja snerist fyrst og fremst
um fjölskylduna og framgang hennar
allrar enda er hún nú kvödd í þökk
og virðingu af því fólki.
Ingibjörg var greind kona, bókelsk
og næm. Minni hennar var afburða
gott. Vel var hún heima í ættum og
sögu síns héraðs og var unnandi ljóða
og fagurbókmennta. Góðskáldin,
sem tengdust Reykhólasveit, voru
henni ekki hvað síst hugstæð og
mátti vel nema af máli hennar, að
hún hafði ekki aðeins lagt sig eftir
verkum þeirra, heldur kynnt sér og
íhugað persónulega sögu þeirra og
örlög.
I verkum sínum var Ingibjörg
vönduð og vinnusöm reglumanneskja
í hvívetna. Hún var höfðingi heim
að sækja og veit ég að margur á
góðar minningar um heimsóknir til
þeirra hjóna. Jón fagnaði gestum af
glaðværð og örlyndi, sem húsfreyjan
fylgdi eftir með höfðinglegum beina.
Eflaust má segja að Ingibjörg væri
skapmikil og stjórnsöm. Gerð hennar
var slík að hún var fallin til forstöðu
í sínum verkahring, enda var þess
þörf við þær aðstæður sem þau hjón
bjuggu er þau voru að byggja upp
bú sitt á Miðhúsum.
Ég veit að ég er einn af mörgum,
sem eiga afar kærar minningar um
samvistir við Ingibjörgu. Þannig var
um foreldra mína, Stefaníu og Sig-
urð Pálsson, er faðir minn um fimm
ára skeið þjónaði Reykhólapresta-
kalli. Þá tókst mikil vinátta með þeim
og Ingibjörgu og því Miðhúsaheimili
öllu. Minnisstætt var að heyra hana
rekja atburði frá gamalli tíð. Skírnar-
faðir hennar var frændi minn, séra
Filippus Magnússon, glæsimenni og
vinsæll af sóknarbörnum sínum, en
rataði í þá ógæfu að vera vikið frá
kalli skömmu fyrir ótímabært fráfall
hans. Eftirtektarvert var að heyra
hvað þessi siðavanda og hreinlífa
kona fjallaði um það allt af mikilli
samúð og nærfærni. Og svona mætti
áfram telja. Raunar hefurþessi þekk-
ing Ingibjargar á gömlum tíma ekki
glatast með öllu því að til eru skráð-
ir minningaþættir eftir hana. Þar
kemur fram hve gott vald hún hafði
á tungunni og hve fær hún var um
að greina aðalatriði frá aukaatriðum.
Eins og fyrr kom fram var Ingi-
björg kirkjurækin. Hún rækti trú sína
af alvöru og lét mótast af henni. I
því eins og öðru var hver hlutur á
sínum stað, engin hálfvelgja eða
upplausn. Það er því óttalaust sem
við felum þessa ágætu konu að leið-
arlokum Drottni á vald, og megi sú
birta sem nú ljómar um Breiðafjörð
og þá undurfríðu Reykhólasveit
minna okkur á hið eilífa ljós, sem
Ingibjörg Árnadóttir fól sig og sína
á ævidögum sínum.
Guð blessi minningu hennar og