Morgunblaðið - 27.11.1992, Síða 1

88 SIÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
272. tbl. 80. árg.
FÖSTUDAGUR 27. NÓVEMBER 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Umskipti í írsk-
um stjómmálum
Líklegt að Verkamannaflokkur-
inn tvöfaldi þingmannatölu sína
Dyflinni. Reuter.
LJOST er, að Verkamannaflokk-
urinn, sem hefur verið í stjórnar-
andstöðu, vann mikinn sigur í
þingkosningunum á írlandi í
fyrradag og bentu tölur til, að
hann tvöfaldaði þingsætafjölda
sinn. Stóru flokkarnir tveir,
Fianna Fail og Fine Gael, sem
verið hafa allsráðandi i írskum
stjórnmálum í hálfa öld, tapa
hins vegar miklu fylgi. Þá virðist
sem tilllaga stjórnarinnar um að
leyfa takmarkaðar fóstureyðing-
ar í Irlandi hafi verið felld með
verulegum mun en endanleg úr-
slit i hvorumtveggja kosningun-
um verða ekki kunn fyrr en í dag.
Kosningarnar eru mikill ósigur
fyrir Albert Reynolds, forsætisráð-
herra og leiðtoga Fianna Fail, en
hann hafði gert sér vonir um hrein-
an meirihluta á þingi. í gær leit út
fyrir, að flokkurinn fengi 70 þing-
menn, tapaði sex, og Fine Gael,
stærsti stjómarandstöðuflokkurinn,
48 og tapaði sjö. Sigurvegari kosn-
inganna er Dick Spring, 42 ára
gamall leiðtogi Verkamannaflokks-
ins. Er þvi spáð, að hann muni ráða
miklu um myndun næstu sam-
steypustjórnar í Irlandi. Líkur voru
á, að flokkur hans fengi 32 þing-
menn í stað 16 áður.
John Bmton, leiðtogi Fine Gael,
hefur lagt til, að flokkur hans,
Verkamannaflokkurinn og Fram-
farasinnaðir demókratar myndi
næstu stjóm en þeir síðastnefndu
em smáflokkur, sem kallaði fram
kosningar nú með því að rjúfa
stjórnarsamstarfíð við Fianna Fail.
Spring vill ekkert segja um fram-
vinduna á næstu dögum en hver sem
stjórnin verður fær hún við nóg að
glíma. Fimmti hver vinnufær íri er
atvinnulaus, gengi írska puntsins á
í vök að veijast og samdrátturinn í
efnahagslífínu hefur almennt leikið
landsmenn grátt.
Tillaga stjómarinnar um að leyfð-
ar verði fóstureyðingar á írlandi sé
líf móðurinnar í hættu virðist hafa
verið felld en aftur á móti sam-
þykkt, að írskar konur megi gang-
ast undir slíka aðgerð erlendis.
Sviss
Fylgi við
EES eykst
ZUrich. Frá Önnu Bjamadóttur,
fréttaritara Morgunblaösins.
NÝ skoðanakönnun í Sviss
sýnir að stuðningur við aðild
Sviss að Evrópska efnahags-
svæðinu (EES) hefur aukist á
síðustu dögum. 46% þjóðar-
innar styðja nú aðild sam-
kvæmt sjónvarpsfréttum í
gærkvöldi og 36% eru á móti.
18% hafa ekki ákveðið hvern-
ig þau kjósi í þjóðaratkvæða-
greiðslunni 6. desember nk.
Andstæðingar hafa hingað til
virst öruggir um sigur í kosning-
unum en stuðningur við aðild
hefur aukist um 8% á undan-
förnum dögum. Stuðningsmenn
aðildar hafa hert róðurinn í aug-
lýsingabaráttunni og sjónvarps-
þáttur með tveimur ráðherrum
í þýskumælandi Sviss í síðustu
viku er talinn hafa haft vemleg
áhrif á skoðanir fólks. Ráðherr-
arnir útskýrðu þá ágæti EES-
samningsins á málefnalegan
hátt en andstæðingar í sjón-
varpssal urðu sér til skammar
með dólgslegri framkomu.
Tillöguna um aðild þarf að
samþykkja í meira en helmingi
kantónanna samkvæmt stjóm-
arskránni og andstaða gegn
EES er enn sterk í mörgum
þýskumælandi kantónanna.
Atkvæðin talin
Hvolft úr kjörkassa í talningarmiðstöð í Dyflinni. írar hafa ekki enn tekið tölvutæknina í þjónustu sína við
atkvæðatalninguna og því var ekki búist við, að endanleg úrslit úr kosningunum á miðvikudag yrðu ljós fyrr en
í dag.
Ovissa með GATT vegna harðrar andstöðu Frakka
Reyna að fá önnur
EB-ríki á sitt band
Paris, Brusscl. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins. Reuter.
FRÖNSK stjórnvöld vonast til að geta fengið önnur ríki Evrópubanda-
lagsins, EB, til að snúast gegn landbúnaðarkafla GATT-samkomu-
lagsins, þannig að ekki þurfi að koma til þess, að þeir beiti neitunar-
valdi sínu. Tillaga Pierre Bérégovoy forsætisráðherra þess efnis,
að þegar yrði kallað til neyðarfundar landbúnaðar- og utanríkisráð-
herra EB, þar sem landbúnaðarmálin yrðu tekin til endurskoðunar,
var samþykkt í franska þinginu á miðvikudagskvöld. Greiddi 301
þingmaður atkvæði með tillögunni en 251 á móti.
Bérégovoy sagði í þinginu að ein-
ungis yrði beitt neitunarvaldi þegar
formlegt samkomulag lægi fyrir.
Talið er að það verði ekki fyrr en
eftir nokkra mánuði og að franski
forsætisráðherrann sé með þessu
að reyna að vinna sér tíma. Jacques
Chirac, leiðtogi flokks nýgaullista,
sagðist lofa því að sýnd yrði „harka“
í málinu ef það kæmi upp aftur
þegar hægristjórn væri við völd og
að ekki yrði hikað við að beita neit-
unarvaldi gegn óhagstæðu sam-
komulagi. Kosið er til þings í Frakk-
Danir saka keppinautana um und-
irboð á rækju- og þorskmörkuðum
Út í hött hvað íslendinga varðar segir Benedikt Sveins-
son framkvæmdastjóri íslenskra sjávarafurða hf.
SAMTÖK fiskútflytjenda í Færeyjum og Grænlandi hafa sagt upp
samstarfi sínu við félag fiskútflyljenda í Danmörku, Danmarks
Fiskeindustri- og Eksportforening, vegna ásakana um undirboð á
rækju og þorski. Kemur þetta fram í frétt frá fréttaritara Morgun-
blaðsins í Kaupmannahöfn, N.J. Bruun. Framkvæmdastjóri danska
félagsins sagði, að ísiendingar og Norðmenn stunduðu einnig þessi
undirboð í skjóli opinberrar aðstoðar og væri hugsanlegt, að málið
yrði kært fyrir dómstóli Evrópubandalagsins. Benedikt Sveinsson,
framkvæmdastjóri íslenskra sjávarafurða hf.. sagði í samtali við
Morgunblaðið þessar ásakanir út í hött hvað Islendinga varðaði.
Leif Skytte, framkvæmdastjóri
dönsku samtakanna, sagði í viðtali
við dagblaðið Börsen og grænlenska
útvarpið, að Danir furðuðu sig á
því, að Royal Greenland, sjávarút-
vegsfyrirtæki grænlensku lands-
stjórnarinnar, skyldi hvað eftir und-
irbjóða dönsk fyrirtæki á erlendum
mörkuðum fyrir rækju og þorsk.
Það sama væri uppi á teningnum
með útflytjendur í Færeyjum, ís-
landi og Noregi og gæti ekki verið
um aðra skýringu að ræða en þá,
að útflytjendur í þessum löndum
nytu opinberrar aðstoðar. Þess
vegna væri verið að taka saman
gögn um þessi undirboð, sem hugs-
anlega yrðu grundvöllur kæru fyrir
EB-dómstólnum.
Hjá Royal Greenland og Faroe
Seafood hefur verið brugðist við
þessum ásökunum með því að hætta
samstarfi við félag fiskútflytjenda
í Danmörku og Ole Ingrisch, sölu-
stjóri Royal Greenland, sagði að það
væri ekki aðeins alrangt að Græn-
lendingar stunduðu undirboð, held-
ur reyndu þeir að fá hærra verð
en aðrir, til dæmis fyrir rækjuna,
með tilvísan til mikilla gæða. Sagði
hann Dani geta sjálfum sér um
kennt væru þeir ekki samkeppnis-
færir. Samvinna væri lítil milli
danskra fískiðnaðarfyrirtækja,
framleiðslugeta allt of mikil en
kvótamir litlir. Sú væri skýringin á
erfíðri stöðu þeirra á erlendum
mörkuðum.
Benedikt Sveinsson, fram-
kvæmdastjóri íslenskra sjávaraf-
urða hf., kvaðst ekki vilja svara
fyrir Grænlendinga, Færeyinga og
Norðmenn en hvað íslendinga snerti
væru fullyrðingar danska fram-
kvæmdastjórans út í bláinn. Það
væri síður en svo, að íslensk fyrir-
tæki væru með undirboð á erlendum
mörkuðum, þvert á móti væri
áherslan á harða sölumennsku og
á að fá sem hæst verð.
landi í marsmánuði og er búist við
að hægrimenn muni þá ná völdum.
„Ég tel að okkur muni takast að
sannfæra samstarfsþjóðir okkar
áður en grípa þarf til neitunarvalds-
ins. Við munum halda áfram að
beijast og ég held að við séum með
mörg góð spil á hendi,“ sagði Elisa-
beth Guigou, Evrópuráðherra
Frakklands, í útvarpsviðtali. Hún
dró í efa þá niðurstöðu fram-
kvæmdastjórnar EB að þetta sam-
komulag væri það besta sem hægt
væri að ná og að það bryti ekki í
bága við þær breytingar sem sam-
þykktar hefðu verið á sameiginlegri
landbúnaðarstefnu bandalagsins í
maímánuði.
Guigou sagði Frakka hafa orðið
vara við skilning á sjónarmiðum
sínum úr ýmsum áttum og nefndi
hún sérstaklega ítali, Spánveija,
Belga, Portúgali og Helmut Kohl,
kanslara Þýskalands.
Neitunarvaldið, sem Frakkar
hóta að beita, er tilkomið vegna
deilna innan ÉB árið 1965 en stóð
til, að reglur um, að ráðherraráðið
yrði að vera einhuga í afgreiðslu
sumra mála, féllu úr gildi um næstu
áramót, 1. janúar 1966. De Gaulle,
forseti Frakklands, taldi, að með
afnámi reglnanna myndu Frakkar
tapa fullveldinu og yrðu ofurseldir
meirihlutanum í mörgum efnum og
útkoman varð sú, að Frakkar sóttu
ekki fundi framkvæmdastjómarinn-
ar í sex mánuði. Á fundi í Lux-
emborg í janúar 1966 var svo látið
undan kröfum Frakka- og sam-
þykkt, að einstök ríki gætu beitt
neitunarvaldi væri um brýna hags-
muni þess að ræða. Til þess hefur
ekki komið enn og deilt er um laga-
lega túlkun á samkomulaginu.