Morgunblaðið - 26.04.1994, Blaðsíða 18

1&
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. APRÍL 1994
Verad, friðun o g veiðar
eftir Skúla
Magnússon
Nú hefur enn og aftur verið lagt
fram á Alþingi frumvarp um vernd,
friðun og veiðar á villtum fuglum
og villtum spendýrum öðrum en
hvölum. Þegar þetta frumvarp er
skoðað, þá vakna æði margar
spurningar um markmið þeirra
sem sömdu það. Skotveiðimenn um
allt land eru uggandi um sinn hag
og velta fyrir sér t.d. þessum
spurningum: Verður um aukna
vemd veiðistofna að ræða? Verða
rannsóknir veiðistofna auknar?
Hætta árvissir árekstrar um það
hvar má veiða og hvar ekki? Er
rétt, eins og haldið hefur verið
fram, að við samþykkt þessa frum-
varps verði þessi málaflokkur und-
ir einum lögum og einu ráðuneyti?
Við þessum spurningum er aðeins
eitt svar og það er „nei“.
Samkvæmt þessu frumvarpi eru
sportveiðar og atvinnuveiðar ekki
aðskilin hugtök, það eitt er svo
alvarlegt og úr takt við nútíma
aðferðir erlendis að það verður að
lagfæra.
Ég vil hér í upphafi gera skýran
greinarmun á atvinnuveiðum og
sportveiðum. Sportveiðar eru við-
urkenndar erlendis sem ein af
mörgum náttúru- og útivistarþörf-
um fjölmargra þegna ýmissa þjóða.
Þar eru gerðar ráðstafanir til þess
' að sem flestir geti notið þess að
vera úti í náttúrunni eða á afmörk-
uðum veiðisvæðum og veitt sér í
matinn. Það er líka til að veiðidýr
eða fuglar eru ræktuð eða þá að
náttúran aðstoðuð til þess eins að
halda uppi hámarks veiðiþoli
ýmissa stofna. Sportveiðar snúast
ekki um að jella sem mest heldur
að einstaklingar eigi þess kost að
komast á veiðar, og ef vel gengur
að fá villibráð í matinn og um leið
að eignast veiðiminjar.
Atvinnuveiðar eru frábrugðnar
að því leyti að þar er fjárhagslegur
hvati til veiðanna og fjöldi einstak-
linga sem felldur er skiptir sköpum
um arðsemi þeirra. Sagan sannar
að þegar arðsemi er mikil vegna
atvinnuveiða, hafa boð og bönn án
markaðstengingar ekki aukið frið-
un.
Svo að það valdi ekki misskiln-
ingi þá tel ég enga þörf á því eins
og er að banna atvinnuveiðar eða
söiu afurða úr íslenskum veiði-
stofnum, en ef auka þyrfti verndun
samkvæmt niðurstöðum rann-
sókna þá vantar ákvæði í þetta
frumvarp til þess að standa faglega
að þeirri verndun.
Éf við skoðum fyrstu spurning-
una þá er það staðreynd að víðast
hvar erlendis, felst verndun veiði-
stofna í því að banna alla verslun
með afurðir veiddra dýra og fugla.
Þessi verndun er fyrst og fremst
til þess að hagsmunir sportveiði-
manna verði sem best tryggðir.
Ef sannað er með niðurstöðum
rannsókna að veiðistofn fer minnk-
andi, eru atvinnuveiðar stöðvaðar
strax og ef nauðsynlegt er sett
svæðisbundin takmörk á sportveið-
ar á meðan stofninn er að ná sér
aftur. Ennfremur eru aðrar ráð-
stafanir gerðar t.d. að gera úrbæt-
ur í umhverfisþáttum sem áhrif
hafa á lífríki viðkomandi stofns.
Þetta frumvarp gerir eingöngu ráð
fyrir „valdi eins manns“ að skerða
eða banna veiðar þeirra (tug?)þús-
unda Islendinga sem njóta þess að
vera úti í náttúrunni og verða sér
úti um villibráð í matinn. Enginn
íslenskur veiðistofn (þar með talin
ijúpan) er í hættu vegna sport-
veiða. Það er því ekki um aukna
vemd íslenskra veiðistofna að ræða
samkvæmt þessu frumvarpi, held-
ur mjög svo vafasamt vald til þess
að auka friðun friðunarinnar
vegna, og hún bitnar fyrst og síð-
ast á sportveiðimönnum.
Því hefur verið haldið fram að
víðast h'var erlendis sé megin
markmið laga um verndun dýra
og fuglastofna sú að yfirvöld geti
með stuttum fyrirvara eða fyrir-
varalaust bannað veiðar. Þetta er
einfaldlega rangt. Þar sem ég
þekki til og hef kynnt mér þá eru
allar ákvarðanatökur í þessum efn-
um teknar mjög vandlega og yfir-
Suðrænir
saltfiskdagar
í Skrúði 26.- 30. apríl
Það er árviss viðburður hjá okkur að heilsa sumri
með sérstökum Saltfiskdögum.
Nú ætla matreiðslumeistarar okkar að galdra fram
það kræsilegasta sem þekkist í suðrænum löndum.
A hoðstólum verða bæði heitir og kaldir réttir af
hlaðborði og matargestir í Skrúði munu
auk þess njóta suðrænnar gítartónhstar
Einars Kristjáns Einarssonar.
Verð í hádeginu er 1.290 kr., en 1.970 kr. á kvöldin.
Borðapantanir í síma 29900.
Lífiö er ljúffengur saltfisknr í Skrúöi
26. - 30. apríl, komdu og njóttu |h>ss
iindir suðrænum gítartónum!
Nokkur dæini uni rétti á lilaðhorðinu:
Paella meft sallfiski
Marineraðir saltfiskslriinlar í ólífuolíu og hvítvíni |
IijújíSteiktar suitfiskhollur með hvítlaukssósu |
Saltfiskur í líkjiirssósu með rintuðiun miiiiilliun g
vegað samkvæmt niðurstöðum vís-
indarannsókna en ekki skyndilega
og vanhugsað vegna tilfinninga-
sjónarmiða, eða það sem verra er
„atkvæðaveiða“. Sú vernd sem
byggir eingöngu á friðun og reynd
hefur verið erlendis hefur í nokkr-
um tilvikum valdið þvílíku tjóni á
jafnvægi í náttúrunni að það hefur
þurft að grípa til mjög róttækra
og fjárfrekra aðgerða til björgun-
ar. Því miður þá virðast þeir sem
þetta frumvarp sömdu vera haldn-
ir einhvers konar fordómum gagn-
vart sportveiðimönnum sem valið
hafa skotvopn til veiða, að þeir
gleyma þeirri staðreynd að það eru
alltaf umhverfisáhrif og atvinnu-
veiðar sem valda skaða á veiði-
stofnum en ekki sportveiðar. Það
er staðreynd að einstökum alfrið-
uðum fuglategundum hér á landi,
hefur fækkað svo að útrýming
hefur verið nefnd. Ástæður eru
öllum kunnar, það eru umhverfis-
þættir og í undantekningartilvik-
um safnarar (atvinnuveiðar). Það
er ekkert í þessu frumvarpi sem
gefur ráðherra heimild til þess að
gera ráðstafanir til þess að bregð-
ast við þessu vandamáli. Það eru
líka nokkrar fuglategundir sem er
heimilt að skjóta allt árið. Þrátt
fyrir það að gerðar eru allt að því
herferðir til fækkunar eða jafnvel
útrýmingar þessara stofna vegna
skaða sem þeir valda, þá stækka
þessir stofnar og veiðiþolið eykst.
Skýringin er afar einföld: „Það
vantar markað fyrir afurðirnar og
umhverfisþátturinn er hagstæður
fyrir þessar tegundir". Svarið við
þessari spurningu er því að við
samþykkt þessa frumvarps eru
ekki möguleikar á markvissri
vernd þeirra veiðistofna sem veidd-
ir eru hérlendis, en það má svo
sannarlega auka tilefnislausa frið-
un á flestum öðrum hvötum en
vegna niðurstöðu vísindalegra
rannsókna.
Lítum á aðra spurningu en hún
var um auknar rannsóknir. I þessu
frumvarpi er engin tekjustofn fyrir
rannsóknir ef frá eru taldar þessar
krónur sem skattlagning veiði-
manna gefur, sú upphæð er það
lítil þótt reiknað sé með hámarks
kaupum veiðikorta, þá eykur það
ekki á möguleika á alvöru rann-
sóknum. Mjög víða erlendis eru
stórfelld íjárframlög frá stjórn-
völdum til rannsókna og einnig eru
þeir aðilar sem valda hugsanlegri
röskun á lífríki með atvinnustarf-
semi sérstsaklega skattlagðir og
rennur það óskipt til lífríkisrann-
sókna. Það er ekkert í þessu frum-
varpi sem tryggir fjármagn til auk-
inna rannsókna. Svo ég vitni enn
og aftur til útlanda þá eru upplýs-
ingar frá veiðimönnum stór þáttur
í rannsóknarverkefnum. Samþykkt
Skúli Magnússon.
„Er mögulegt að Al-
þingi íslendinga sam-
þykki lög þar sem fram-
tíðarhagsmunir og
sjónarmið mörg þúsund
Islendinga eru jafn
mikið fyrir borð bornir
eins og frumvarpið ger-
ir ráð fyrir?“
þessa frumvarps eins og það er
eykur ekki áhuga íslenskra veiði-
manna til þess að taka þátt í rann-
sóknum þegar þeir geta átt von á
því fyrirvaralaust og án vísinda-
legra raka að veiðiréttur þeirra
verði skertur eins og þetta frum-
varp gerir ráð fyrir. Svarið við
þessari spurningu er því að þetta
frumvarp ef samþykkt verður eyk-
ur ekki rannsóknir á íslenskum
veiðistofnum.
Lítum nú á þriðju spurninguna.
Þegar veiðitími hefst, t.d. á ijúpu
og gæs er þá verið að skjóta síð-
ustu fuglana? Nei, það er ekki
vandamálið. Vandamálið er hvar
má veiða og hvar ekki. Því miður
verð ég að upplýsa það sem bæði
umhverfisráðherra (á fundi í Nor-
ræna húsinu sl. haust) og einstak-
ir þingmenn hafa sagt, þá eru
ákvæði 8. gr. frumvarpsins af ein-
hveijum ástæðum „það viðkvæmt
mál“ á Alþingi að þingheimur
treystir sér ekki til að taka á því.
Það litla sem er í þessu frumvarpi
um veiðirétt leysir ekki eða kemur
í veg fyrir þá árvissu árekstra sem
verða um það hvar má veiða og
hvar ekki. Þessir árekstrar eru að
aukast ár frá ári þannig að það
Ahugafólk
um lljúgandi
fúrðuhluti
Donald Keys mun halda fyrirlestur í kvöld
um fljúgandi furðuhluti og geimverur í
Átthagasal Hótels Sögu og hefst hann
kl. 20.30.
Donald Keys er þekktastur fyrir störf sín hjá Sameinuðu
þjóðunum, þar sem hann var aðstoðarmaður framkvæmda-
stjórans til fjölda ára. Hann kynntist innviðum stjórnkerfa margra
landa, ekki sist í heimalandi sinu, Bandaríkjunum.
Þannig komst hann að ótrúlegum „leyndarmálum" varðandi
fljúgandi furðuhluti.
Fáir menn hafa jafri mikla yfirsýn yfir þetta
fjölbreytta málemi.
Við hvetjum allt áhugafólk að mæta.
Allir velkomnir. Aðgangseyrir kr. 700.
Félag áhugamanna um fljúgandi furðuhluti
er tímaskekkja að leggja fram
frumvarp með m.a. nafninu „veið-
ar“ án þess að þessi mál verði leyst.
Auðvitað verður ágreiningur um
þessi atriði, en það er og á að vera
hlutverk hins háa Alþingis að sam-
þykkja lög sem koma í veg fyrir
árekstra á milli þegnanna þegar
það er svo komið að þeir túlka
ákvæði eldri laga hver fyrir sig.
Svarið við þessari spurningu er því
miður þannig að ágreiningur og
árekstrar koma til með að aukst
ef þetta frumvarp verður samþykkt
eins og það er.
Skoðum nú fjórðu spurninguna.
Því hefur verið haldið mjög á lofti
að nú hafi verið lagt fram á Al-
þingi frumvarp sem færi þennan
málaflokk undir ein lög og eitt
ráðuneyti. Er það svo? Nei því
miður. Ég væri óheiðarlegur ef ég
viðurkenndi ekki að þetta frum-
varp færi þennan málaflokk tölu-
vert saman og er það vel. Landbún-
aðar-, sjávarútvegs- og fjármála-
ráðuneyti auk umhverfisráðuneyt-
isins þurfa að koma að ýmsum
ákvarðanatökum og öðru sem í
þessu frumvarpi felast. Þetta er
þremur ráðuneytum of mikið. Það
er mín skoðun að öll atriðin sem
í nafni frumvarpsins felast skuli
falla undiv umhverfisráðuneytið
eitt. Það að fleiri en eitt ráðuneyti
geti þurft að koma að ákvarðana-
tökum um einstök atriði bíður upp
á pólitíska „díla“ sem gera það
eitt að skaða málefnalega umíjöll-
un og faglegar ákvarðanatökur.
Umhverfisráðuneytinu verði mark-
aður sá tekustofn á fjárlögum sem
þarf til þess að langþráður draum-
ur rætist um það að íslenskir veiði-
menn upplifi það fyrr en seinna
að til eru lög og ráðuneyti á Is-
landi sem stenst væntingar þeirra
þúsunda manna og kvenna sem
hafa þetta merkilega áhugamál að
geta farið út í náttúruna og veitt
sér í matinn. Svarið við þessari
spurningu er því að við verstu að-
stæður bíður þetta frumvarp upp
á pólitísk hrossakaup á ríkisstjórn-
arfundum. Það er vont mál.
Veiðifélagar um allt land. Ég
hvet ykkur til þess að nýta öll
tækifæri til þess að koma sjónar-
miðum skotveiðimanna á framfæri
við rétta aðila. Það getur verið að
við höfum ekki nákvæmlega sömu
skoðanir í öllum atriðum, en miðað
við þann fjölda veiðimanna sem
ég hef talað við, þá er um vont
frumvarp að ræða fyrir skotveiði-
menn almennt. Eitt skulum við
muna vel, öll erum við jú þegar
þannig stendur á „hæstvirt at-
kvæði“. Eru veiðimenn sem velja
skotvopn frekar en veiðistöng verri
þjóðfélagsþegnar sem ekki er hægt
að treysta? Svari hver fyrir sig.
Það er mín skoðun að þeir sem
þetta frumvarp sömdu líti því mið-
ur þannig á íslenska skotveiði-
menn.
Er mögulegt að Alþingi íslend-
inga samþykki lög þar sem fram-
tíðarhagsmunir og sjónarmið mörg
þúsund íslendinga eru jafn mikið
fyrir borð bornir eins og frumvarp-
ið gerir ráð fyrir? Þið alþingismenn
sem lesið þessa grein. Þar sem ég
veit að þið viljið standa faglega
að afgreiðslu mála á þingi og hafa
það sem sannara reynist, þá bið
ég ykkur vinsamlega um að gera
mér þann persónulega greiða að
lesa yfir umsögn Skotfélags Aust-
urlands um frumvarp til laga „um
vernd, friðun og veiðar á villtum
fuglum og villtum spendýrum öðr-
um en hvölum“ áður en frumvarp-
ið verður tekið til endanlegrar af-
greiðslu í þinginu. Ég veit og full-
yrði að það var lögð mikil og mál-
efnaleg vinna í það að laga frum-
varpið að nútíma kröfum sem eru
i hávegum hafðar víða erlendis.
Markmið laga um „vernd, friðun
og veiðar" á að vera að tryggja
sem flestum aðgengi að skot- og
sportveiðum.
Þessi umsögn er til hjá umhverf-
isnefnd Alþingis.
Höfundur er áhugamaður um
náttúruvernd, skotveiðar og er
fclagi í Skotfélagi Austurlands.

\
)
I
I
>
I
>
I
I
>
i
i
>