Morgunblaðið - 26.04.1994, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. APRÍL 1994
Farsi
i
J
Salan. ej/tst ctð me&altxxLc &ft'/rcá ut&~
•J t/ - Q
Stíptauinurínn he.fur sagtnnei sex s/nnam.
Mér hefur aldrei þótt ég
vera jafn áhugaverð og
núna, prófessor.
Ég er að viðra gullfiskinn.
HÖGNI HREKKVÍSI
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Almenningssam-
göngnr á villigötum
Frá Skúla Sveinssyni
Hver hefur eiginlega hag af því
að það séu u.þ.b. tveir til þrír bílar
á hverja fjölskyldu hér á landi? Er
það ekki þjóðfélagið í heild sem
tapar á því, þ.e.a.s. það er gífurlega
dýrt fyrir landið að reka alla þessa
bíla, sérstaklega ef sú staðreynd
er tekin með í reikninginn að bílar
eldast illa hér á landi sökum veðr-
áttunnar.
Ég vil þess vegna leyfa mér að
leggja til að það verði ókeypis í
strætisvagnana til að draga veru-
lega úr umferð og einnig til að fólk
átti sig betur á því hversu hag-
kvæmt það er að ferðast með al-
menningsvögnum. Þó að einhverjir
þröngsýnir einstaklingar kunni að
koma með gamla frasann að þeir
sem njóta þjónustunnar eigi að
borga fyrir hana er málið einfald-
lega ekki svona einfalt. Að baki
þessari niðurstöðu liggja nokkur
rök sem einungis geta talist þjóð-
hagslegs eðlis.
1. Stöðug fjölgun einkabíla kallar
á meiriháttar gatnamannvirki eins
og mislæg gatnamót, því að gatna-
kerfið eins og það er í dag getur
ekki annað öllum bílunum. Jafnvel
þó við séum í miðri kreppu og
umferð sé í lágmarki nú á hún ein-
ungis eftir að aukast þegar efna-
hagurinn batnar. Þessar stórfram-
kvæmdir skipta milljörðum þ.e.a.s.
einungis þær sem eru fyrirliggjandi.
2. Gjaldeyririnn sem eytt er við
kaup á bílum að utan og svo auðvit-
að varahlutum fyrir gífurlegar upp-
hæðir til að hægt sé að halda öllum
druslunum gangandi.
3. Allt auka bensínið sem einka-
bílarnir brenna, en þar væri hægt
að spara gjaldeyrisútaustur með því
að fólk taki strætó í meira mæli.
4. Slit á malbiki mundi minnka
ef minni umferð væri. Ef mér leyf-
ist að koma með útúrdúr þá er
furðulegt að göturnar skuli ekki
vera steyptar og peningunum þann-
ig haldið í landinu og íslendingum
veitt vinna í stað þess að eyða þeim
í kaup á asfalti, sem endist hvort
sem er ekki nema í mesta lagi tvö
ár á helstu umferðargötunum. Á
hinn bóginn mundu steyptar götur
endast í u.þ.b. 30 ár.
Því miður höfum við íslendingar
eytt okkar auðævum í vitleysu t.d.
Clairol-fótanuddtæki og önnur æði
sem hafa riðið yfir þjóðfélagið sem
má rekja til óhóflegs lífsgæðakapp-
hlaups.
Vegna þessarar gífurlegu sóunar
í fortíðinni og skuldasöfnunar
þjóðfélagsins er mikilvægt nú þegar
harðnar á dalnum að sóa ekki pen-
ingum í vitleysu. Stjórnmálamenn
verða að fara að hugsa í þjóðhag-
fræðilegu samhengi því hver króna
sem fer úr landi hættir að vinna
fyrir okkur og fer að vinna á móti
okkur með vöxtum. Það væri svo
auðvelt að láta auðinn vinna með
okkur, þ.e.a.s. láta aðra strita fyrir
vöxtunum heldur en að láta íslensku
þjóðina þurfa að gera það.
Stjómmálamenn verða að fara
að skilja þetta en málið er að þeir
munu ekki gera það fyrr en þeir
finna að þetta sukk gengur ekki
lengur.
Við íbúar þessa lands eigum sem
hugsandi verur að fyrirlíta stjórn-
málamenn sem hafa ekki heildar-
hagsmuni þjóðarinnar að leiðarljósi
og koma þeim í skilning um að við
líðum ekki lengur að störf og pen-
ingar séu fluttir úr landi að óþörfu.
SKÚLI SVEINSSON,
nemandi í MH.
Fæðingardagur Jónasar
Frá Páli Valssyni:
Undarlega margt er enn óljóst í
sambandi við Jónas Hallgrímsson,
til að mynda margt það sem oftast
nær eru þekktar staðreyndir um líf
manna; fæðingardagur, ár, mánuð-
ur og staður. Þegar kemur að Jón-
asi greinir heimildir á. Við höfum
hneigst til að trúa þeim heimildum
sem telja hann fæddan að Hrauni
í Öxnadal 16. nóvember 1807. Aðr-
ar heimildir segja 16. október, sjálf-
ur sagðist hann í gestabók vera
fæddur 1808, svo sem frægt er, og
sú sögn lifir fyrir norðan að hann
hafi í raun fæðst á Steinsstöðum
þar sem hann ólst upp. í þessu efni
má segja að hið eina sem telja má
alveg öruggt sé að fæðingardagur-
inn hafi verið 16.
í Morgunblaðinu sunnudaginn
17. apríl er hugvekja frá Péturs-
stræti í Kaupmannahöfn, þar sem
Jónas bjó sínar síðustu vikur, og
veggskjöldur geymir minningu
hans. Nú les ég að á veggskildinum
standi að Jónas hafi verið fæddur
19. nóvember, sem er augljóslega
rangt, eins og margir muna eflaust
hafa tekið eftir. Þessi villa kemur
mér reyndar ekki á óvart, hún á
sér eðliiega skýringu sem rétt er
að komi fram opinberlega úr því
sem komið er.
Hin síðustu ár hafa Danir gengið
af miklum krafti í að hreinsa sót
af sínum gömlu húsum og er auðvit-
að af því hin mesta prýði. Sumarið
1990 þegar ég dvaldi í Kaupmanna-
höfn, meðal annars við rannsóknir
á ævi og verkum Jónasar, sá ég
mér til nokkurrar hrellingar að
húsið góða við Pétursstræti var
hulið byggingarpöllum og miklum
steyputjöldum í þessum tilgangi og
auðvitað höfðu menn tekið skjöldinn
niður til þess að geta unnið verkið
almennilega. Um haustið var verk-
inu lokið, en þá tók ég eftir að
fæðingardagur Jónasar hafði
breyst; 16 hafði breyst í 19 og ligg-
ur í augum uppi hvað gerst hefur:
Tölustafurinn hefur losnað og hinir
dönsku iðnaðarmenn hafa auðvitað
hvorki munað dagsetninguna né
haft hugmynd um hinn rétta fæð-
ingardag listaskáldsins, þannig að
þeir hafa límt stafinn öfugan á
skjöldinn. Á sínum tíma benti ég
reyndar framtakssömum mönnum
í Islendingafélaginu á þessi mistök
og bað þá að láta leiðrétta þetta
en fara þó fínt í og gera ekki stór-
mál úr.
Nú sé ég að þetta hefur ekki
gengið eftir og er þá ekki annað
ráð en að biðja þann ágæta mann
Ólaf Egilsson, nýráðinn sendiherra
í Höfn, að ganga í málið af al-
kunnri háttvísi, t.d. með því að fá
leyfi til að senda laghentan íslend-
ing með skeið, sköfu og steinlím
upp í stiga við húsið og leiðrétta
dagsetninguna. Hann verður hins
vegar, sögunnar vegna, að fara
varlega í stiganum.
PÁLL VALSSON,
lektor við háskólann í Uppsölum.
Víkveiji skrifar
Sveinn M. Sveinsson í Plús-film
hefur gert skemmtilega sjón-
varpsmynd um Jakútíu, sem sýnd
var í sjónvarpinu í fyrrakvöld.
Myndin er vel unnin og gefur áhorf-
anda glögga hugmynd um líf fólks
í þessu fjarlæga landi. Líklega
hefðu Islendingar lítið, sem ekkert
vitað af Jakútíu, ef örlögin hefðu
ekki hagað því svo, að fyrir rúmum
þremur áratugum hittust í Moskvu
ungur piltur frá íslandi og ung
stúlka frá Jakútíu, sem þar voru
bæði við nám.
Kynni þeirra hafa leitt til tengsla
á milli þessara tveggja fjarlægu
landa, sem hafa orðið býsna lífseig.
Hér í Morgunblaðinu birtust á síð-
asta ári myndir Ragnars Axelsson-
ar, ljósmyndara Morgunblaðsins,
sem var einn þeirra íslendinga, sem
sóttu Jakúta heim. Og nú hefur
annar kvikmyndagerðarmaður eflt
þau tengsl, sem Magnús heitinn
Jónsson, kvikmydnaleikstjóri, lagði
grunninn að, með einstaklega geð-
felldri sjónvarpsmynd um Jakúta.
xxx
að hefur tekizt vel til með opn-
un verzlunar 10-11 í Borgar-
kringlunni. Þessari matvöruverzlun
er einstaklega haganlega fyrir
komið, vöruúrval mikið og nýjar
og ferskar matvörur á boðstólum.
Verð er bersýnilega hagstætt og
afgreiðslutími þægilegur fyrir fólk,
sem vinnur langan vinnudag.
Hagkaup í Kringlunni hefur
fengið verðugan keppinaut með
þessari verzlun. Líklegt má telja,
að umferð fólks um Borgarkringl-
una aukist töluvert með tilkomu
hinnar nýju verzlunar en það hefur
ekki farið fram hjá þeim, sem á
annað borð hafa fylgzt með verzlun
á þessu svæði, að Borgarkringlan
hefur fram að þessu ekki orðið eins
eftirsótt verzlunarmiðstöð og talið
var í upphafi.
xxx
*
IMorgunblaðinu um helgina kom
fram, að forráðamenn Visa
kortafyrirtækisins hugleiði að taka
upp færslugjald líkt því, sem bank-
arnir hafa boðað í sambandi við
debetkortin. Þótt kortafyrirtækin
hafi skuldbindið sig til að lækka
gjaldtöku af viðskiptafyrirtækjum
sínum vegna kreditkortanna hlýtur
sú spurning að vakna, hvort nokk-
urt tilefni sé til fyrir þau að taka
upp slíkt færslugjald.
Ástæðan fyrir því, að sú spurn-
ing hlýtur að koma upp er einfald-
lega sú, að kortafyrirtækin hafa
hagnast verulega ár eftir ár. Er
ekki tími til kominn, að viðskipta-
vinirnir njóti góðs af?